آرمان ملی/متن پیش رو در آرمان ملی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

احسان انصاری| دکتر نصرا... تاجیک، سفیر پیشین ایران در اردن و مشاور پیشین وزیر امور خارجه در زمینه خاورمیانه بوده است. .«آرمان ملی» به بهانه حمله ایران به اسرائیل،واکنش های احتمالی و ترور سید حسن نصرالله و پیامدهایی که این ترور می تواند برای ایران و منطقه داشته باشد با وی گفت وگو کرده است.
  
 تاجیک در این زمینه به «آرمان ملی» می گوید: « در منطقه طبق قانون ظروف مرتبطه امنیت یا باید دسته‌جمعی باشد یا برای هیچ کشوری امنیت وجود نداشته باشد. به همین دلیل با این ترور در حقیقت ما از روند صلح‌ساز دور شده‌ایم و بیشتر به سمت درگیری و ترویج عوامل ثبات‌زدا حرکت خواهیم کرد. در منطقه ما بازیگری که خیلی آسیب‌پذیر است رژیم اشغالگر است. درست است امنیت برای همه ضرورت دارد، اما امنیت برای جامعه اسراییل ملات چسبندگی است. یهودیانی که از اقصی نقاط دنیا جمع شده‌اند امیدوار هستند که در یک کشور امن زندگی کنند. مقوله امنیت وزن سنگین‌تر و بیشتری در جامعه اسراییلی دارد. از این به بعد اسرائیل آن امنیتی که قبل از 7 اکتبر را دارا بود تجربه نخواهد کرد؛ چه از طریق حزب‌ا... و انصارا... و چه سایر گروه‌های مقاومت، به ویژه اگر گروه‌های مقاومت به سمت سازماندهی واحدی حرکت کنند دیگر شرایط متفاوت خواهد شد.» در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.
 
*شهادت سیدحسن نصرا... چه تغییراتی در معادلات خاورمیانه به وجود خواهد آورد؟

واکاوی و تجزیه و تحلیل ترور سیدحسن نصرا... موضوعی چند لایه و پیچیده است که در سه سطح به بررسی آن می‌پردازم. در بعد ملی قابل کتمان نیست که خسارت بزرگی به حزب‌ا... و لبنان وارد شده است، اما این خسارت بیشتر جنبه تاکتیکی دارد و استراتژیک نیست. باید این نکته را درنظر داشت که حزب‌ا... نمایندگی یک تفکر را دارد. تفکر مقاومت مشروع برای رفع اشغال صهیونیستی از لبنان و آزاد‌سازی اراضی و آب‌های این کشور که توسط اسرائیل غصب شده است. اگر از این منظر به موضوع نگاه کنیم و باتوجه به اصل خود ترمیمی سیستم‌ها برای دبیرکل شهید حزب‌ا... یک جانشینی تعیین خواهد شد و تفکر مورد نظر ادامه خواهد یافت. شخصیت و سابقه سیاسی و فکری سیدحسن نصرا... و مهم‌تر از همه مدیریت تحولات در صحنه سیاسی لبنان و خطیب بودن او یک عنصر متوازن‌کننده بود و تسلط وی بر امور نظامی و تحولات منطقه و ارتباطات وسیع او از او یک رهبر بی‌بدیل ساخته بود. اسرائیل نیز در طول تاریخ 75 ساله اشغالگری خود رهبران بسیاری از فلسطینی‌ها را ترور کرده است ولی این مبارزه ضداسراییلی نه تنها متوقف نشده بلکه هر روز پیچیده‌تر نیز شده است و حزب‌ا... اجازه نداده اسباب و عادی شدن ترور بر اهداف سازمانی‌اش تاثیر منفی بگذارد. این در حالی است که با ترور سیدعباس موسوی دبیرکل پیشین شهید حزب‌ا... هنوز این حزب مانند امروز قدرتمند نبود.

*رهبری سیدحسن نصرا... حزب ا... را به این مرحله از قدرتمندی رساند؟

بله؛ در حقیقت حزب ا... نهال جدید و یک طفل نوپایی بود که توانست روی پای خود بایستد. حزب‌ا... با دبیرکلی سید حسن نصرا... از جهات سازمان‌دهی سیاسی و توانمندی‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و فناورانه و همین‌طور ارتباطات وسیع منطقه‌ای و بین‌المللی گسترش پیدا کرد و به یک بازیگر مورد توجه داخلی، منطقه و بین‌المللی تبدیل شد. بنابراین اینکه تصور کنیم ترور ایشان منجر به افول حزب‌ا... خواهد شد یک تحلیل غلطی است. نه تنها این‌گونه نخواهد شد بلکه لطمه جدی نیز نخواهد خورد، اما امکان دارد در بازه زمانی کوتاهی دچار نقصان شود که طبیعی است، اما در میان‌مدت و بلندمدت می‌تواند خود را بازسازی کند و با تجربه‌اندوزی نقش‌آفرینی سابق خود را بهتر نیز داشته باشد.

نکته دیگر اینکه حزب‌ا... بعد از آنکه توانست به امکانات فناورانه جدید مخصوصا در بعد موشکی و پهپادی دست یابد توازن موجود بین خود و اسرائیل را به‌هم زد. طبعا اعضا و کادر رهبری حزب‌ا... بعد از شهادت سیدحسن نصرا... باید سطح جدیدی از توازن با اسرائیل را تعریف کنند. در برتری فناوری موشکی و حمله و دفاع هوایی اسرائیل و برتری جنگنده‌هایش با توجه به پشتیبانی غرب و مخصوصا آمریکا شکی نیست، اما حزب‌ا... با خودباوری توانسته بود خود را از آن فضای سابق و سنتی ترس از این برتری نجات دهد. به این معنا که به یک سطحی از آگاهی از توانمندی‌های نرم و سخت‌افزاری نیروهای رزمنده و فنی و مدیران میانی و بالای سازمان خود رسیده بود که حتی با امکانات بسیار پایین‌تری توانسته بود تحرکات ایذایی مهمی را علیه اسرائیل انجام دهد. این تا حدی سطح توازن را تغییر داده بود. ترور سید حسن نصرا... باعث خواهد شد که این تغییرات مثبت ناشی از تعهد به مردم لبنان و فلسطین، یعنی تغییر کردن فاصله با اسرائیل از جهات کم شدن آسیب‌پذیری حزب‌ا... و بیشتر و موثر‌تر کردن شدت ضرباتش بر اشغالگر مقداری افزایش یابد.

*ترور حسن نصرا... به چه میزان کشورهای اسلامی را به هم نزدیک می‌کند؟ واکنش کشورهای منطقه به این ترور چه خواهد بود؟

ترور سید حسن نصرا... گروه‌های مقاومت را بیشتر به یکدیگر نزدیک می‌کند تا به سازمان‌دهی جدید فکر کنند تا از آن طریق قدرت نرم تاثیرگذار خود را افزایش دهند. اسرائیل ابتدا حماس را هدف قرار داد و نیروی چندانی برای شمال سرزمین‌های اشغالی صرف نکرد. زمانی که توانست آسیب زیادی به حماس وارد کند متوجه شمال لبنان شد و درنهایت تحرکاتش منتج به این ترور شد. احتمالا این ترور پایان کار اسراییل در لبنان نخواهد بود. چه بسا اسرائیل حملات بیشتری را به جنوب لبنان برای آسیب زدن به سامانه‌های حملات هوایی و دفاعی حزب‌ا... صورت دهد یا حتی ممکن است دست به ترورهای بیشتری بزند و حتی با این حمایت آمریکا و باز گذاشتن دست اسرائیل و نتانیاهو مجددا دست به اشغال جنوب لبنان بزند. به این دلیل که اسرائیل بعد از انفجار پیجرها نشان داد روش نوینی در ضربه زدن به مبارزین لبنانی اتخاذ کرده است. بنابراین این احتمال که به جنوب لبنان نیرو بفرستد هم کم نیست اما در حال حاضر در حال دستیابی به نتایج موردنظر خود از طریق حملات هوایی به این منطقه است.

* در این شرایط چشم انداز منطقه به چه سمت و سویی خواهد رفت؟
 
در منطقه طبق قانون ظروف مرتبطه امنیت یا باید دسته‌جمعی باشد یا برای هیچ طرفی امنیت وجود نداشته باشد. به همین دلیل با این ترور در حقیقت ما از روند صلح‌ساز دور شده‌ایم و بیشتر به سمت درگیری و ترویج عوامل ثبات‌زدا حرکت خواهیم کرد. در منطقه ما بازیگری که خیلی آسیب‌پذیر است رژیم اشغالگر است. درست است امنیت برای همه ضرورت دارد اما امنیت برای جامعه اسرائیل ملات چسبندگی است. یهودیانی که از اقصی نقاط دنیا جمع شده‌اند امیدوار هستند که در یک کشور امن زندگی کنند. مقوله امنیت وزن سنگین‌تر و بیشتری در جامعه اسرائیلی دارد. از این به بعد اسرائیل آن امنیتی که قبل از 7 اکتبر را دارا بود تجربه نخواهد کرد؛ چه از طریق حزب‌ا... و انصارا... و چه سایر گروه‌های مقاومت، به ویژه اگر گروه‌های مقاومت به سمت سازماندهی واحدی حرکت کنند دیگر شرایط متفاوت خواهد شد. در زمینه تبعات این ترور در سطح بین‌المللی نیز باید عنوان کنم پس از این مدیریت تحولات منطقه توسط بازیگران عمده و مخصوصا سازمان‌های بین‌المللی خیلی سخت خواهد شد. نقش سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی تضعیف خواهد شد. این عامل باعث می‌شود که نظم ساختاریافته بعد از جنگ دوم جهانی دیگر کارایی نداشته باشد. به تدریج مباحثی در زمینه تدوین یک نظم نوین که بتواند کشور‌ها را به آن نظام پایبند نماید مطرح خواهد شد. در این زمینه شاهد بودیم به‌رغم اینکه جلسه شورای امنیت تشکیل شد اقدامی در جهت محکومیت اسرائیل صورت نگرفت. بنابراین واگرایی منطقه‌ای و بین‌المللی بروز خواهد کرد و با تضعیف نقش سازمان‌های بین‌المللی نیاز به یک نظم جدیدی پیدا خواهیم کرد که بازیگران جدید سیاسی و بین‌المللی ازجمله سازمان‌های مقاومت مشروع در مقابل اشغالگران اعم از اینکه اسرائیل باشد یا آمریکا در آن سهم و نقش خواهند یافت و چارچوبی خواهد شد برای توازن جدید بین‌المللی و بدون حق وتو که نهادهای سازمان ملل را از کارایی ساقط کرده است و این نقصان خود را در سلاخی مردم غزه توسط اسرائیل نشان داد.

*پس از ترور سید حسن نصرالله دیدگاه‌های متفاوتی بر سر نحوه واکنش ایران به این ترور در کشور وجود داشت که در نهایت منجر به حمله موشکی ایران به اسرائیل شد. در چنین شرایطی چه چشم‌اندازی پیش روی منطقه می بینید؟

معادلات مرتبط در این زمینه بستگی به نوع بازیگری ذینفعان در این قضیه دارد.ایران نیز تنها بازیگری نیست که در این زمینه نقش دارد و بلکه در این قضیه  برخی بازیگران منطقه‌ای مانند ایران و اسرائیل نقش آشکار و برخی مانند عربستان نقش پنهان دارند. از سوی دیگر بازیگران بین‌المللی مانند آمریکا و فرانسه نیز در این قضیه نقش آفرین هستند.من ایران را جز بازیگران منطقی قضیه می دانم که ابتدا محاسبه می کند که چه اهدافی را باید به دست بیاورد و پس از آن بازی خود را تنظیم می‌کند به همین دلیل نیز تصمیم به حمله موشکی به اسرائیل گرفت.در شرایط کنونی ایران به اهدافی که نتانیاهو با حمایت آمریکا دنبال می کند واقف است. ایران می داند که پس از7 اکتبر تنها هدف جنگ اسرائیل  و فلسطین نبود و بلکه قرار بود پای ایران و آمریکا نیز به این جنگ باز شود.در ماجرای ترور سید حسن نصرالله نیز تنها هدف قرار دادن رهبران حزب الله نیست و بلکه موضوع وارد کردن ایران به جنگ  نیز برای اسرائیل مطرح است.وضعیت حمایت ایران از حزب الله نیز مانند همه کشورهایی است که از متحدان خود حمایت می کنند. ایران از اهداف و کارکرد حزب الله حمایت می کند تا این گروه به اهداف خود دست پیدا کند. این اتفاق به این معنا نیست که هر اتفاقی برای حزب الله رخ داد ایران نیز وارد ماجرا شود و پاسخ نظامی بدهد.کسانی که فضاسازی می کنند و عنوان می کنند حزب الله جز گروه های نیابتی ایران است و ایران باید در چنین شرایطی دخالت کند تحلیل اشتباهی از ماجرا دارند. حزب الله گروه نیابتی ایران نیست و رویکرد مستقلی دارد .