روزنامه سازندگی/متن پیش رو در سازندگی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

پاتک “قالیباف” به “رسایی”

انتشار ویدئویی از نطق حمید رسایی، نماینده مجلس شورای اسلامی در جلسه غیرعلنی مجلس، موجی از واکنش‌ها و انتقادات را برانگیخته است. این اقدام که با نقض پروتکل‌های محرمانه مجلس همراه بوده، سوالات جدی درخصوص حدود اختیارات نمایندگان و ضرورت حفظ اسرار جلسات غیرعلنی را مطرح کرده است. به طوری که محمدباقر قالیباف، در جلسه علنی روز گذشته، صریحاً اعلام کرد: «آن جلسه حتماً محرمانه و غیرعلنی بود». این سخنان قالیباف به ‌نوعی مهر تاییدی بر غیرقانونی بودن اقدام رسایی در انتشار ویدئو بود. قالیباف در ادامه سخنان خود، با لحنی انتقادی، به فضای تخریب و اتهام‌زنی علیه مجلس و سایر قوا اشاره کرد. او با طرح این سوال که چرا برخی افراد به دنبال تخریب مجلس و نمایندگان هستند، تلویحاً به انگیزه‌های احتمالی پشت پرده انتشار این ویدئو پرداخت. قالیباف با تاکید بر پاکی مجلس، این‌گونه اقدامات را در راستای ایجاد بی‌اعتمادی عمومی و تضعیف جایگاه مجلس ارزیابی کرد. او با اشاره به سکوت نمایندگان در برابر تخریب رؤسای قوا در گذشته به اهمیت حفظ انسجام و اقتدار مجلس تاکید کرد و ضمن انتقاد از رفتار رسایی، گفت: «یک عزیز محترمی جلسه غیرعلنی مجلس را ضبط و منتشر می‌کند و بعد می‌گوید، شما همه نمی‌فهمید و من می‌فهمم». این بخش از سخنان قالیباف به وضوح نشان‌دهنده نارضایتی و گلایه او از اقدام رسایی و نوع نگاه او به مجلس و نمایندگان را نشان می‌دهد.

ماجرا چه بود؟
ماجرا از جلسه روز ۳۰ بهمن ‌ماه ۱۴۰۳ آغاز شد. مجلس دوازدهم جلسه‌ای غیرعلنی با حضور رئیس‌جمهور پزشکیان و عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد به منظور بررسی وضعیت اقتصادی کشور به ‌ویژه نوسانات بازار ارز برگزار کرد. این جلسات غیرعلنی به منظور تبادل‌نظر صریح و بی‌پرده میان نمایندگان و مسئولان ارشد اجرایی، برگزاری هدف از این جلسات، رسیدن به راهکارهای کارآمد و اتخاذ تصمیمات موثر با در نظر گرفتن تمامی جوانب موضوع بود. در جریان این جلسه محرمانه، حمید رسایی، نماینده تهران، اقدام به ضبط ویدئویی از نطق خود در صحن مجلس کرد سپس آن را در کانال تلگرامی شخصی خود انتشار داد. انتشار این ویدئو، فارغ از محتوای سخنان رسایی به دلیل نقض اصل محرمانگی جلسات غیرعلنی با واکنش‌های منفی گسترده‌ای روبه‌رو شد. بلافاصله پس از انتشار ویدئو، انتقادات از این اقدام رسایی آغاز شد. منتقدان ازجمله نمایندگان مجلس و کارشناسان حقوقی، انتشار محتوای جلسه غیرعلنی را نقض صریح آیین‌نامه داخلی مجلس و رفتاری غیرمسئولانه خواندند. آنها تاکید داشتند که جلسات غیرعلنی به منظور حفظ حریم خصوصی نمایندگان و فراهم کردن فضای امن برای بحث و تبادل‌نظر آزادانه برگزار می‌شود و انتشار محتوای آنها به اعتماد عمومی به مجلس و کارآمدی این جلسات آسیب جدی وارد می‌کند. احمد بیگدلی، نماینده زنجان ازجمله نخستین نمایندگانی بود که به این اقدام رسایی واکنش نشان داد. او در سخنانی در صحن علنی مجلس، با انتقاد از انتشار ویدئو، بر ضرورت احترام به آیین‌نامه و حفظ اسرار جلسات غیرعلنی تاکید کرد. بیگدلی این اقدام را خلاف عرف و قانون دانسته و خواستار برخورد قانونی با این تخلف شد.

در جلسه محرمانه مجلس چه گذشت؟
جلسه غیرعلنی پارلمان در صبح روز سی‌ام بهمن‌ ماه با حضور مقامات ارشد اقتصادی دولت، سه ساعت به طول انجامید تا وضعیت اقتصادی کشور به‌ویژه نابسامانی‌های بازار ارز مورد بررسی موشکافانه قرار گیرد. این نشست محرمانه که با حضور رئیس‌جمهور، رئیس سازمان برنامه و بودجه، وزیر اقتصاد و رئیس کل بانک مرکزی برگزار شد، فرصتی را فراهم آورد تا نمایندگان مجلس بدون واسطه و به‌ دور از ملاحظات رسانه‌ای، دغدغه‌های خود را با دولتمردان اقتصادی در میان بگذارند. به گفته رئیس مجلس، محمدباقر قالیباف در این جلسه موضوعات اقتصادی به شکل دقیق و مفصلی مورد بحث و تبادل‌نظر قرار گرفت و تصمیماتی به‌ ویژه در حوزه معیشت مردم و مسائل اقتصادی مرتبط با بازار ارز و بورس اتخاذ شد که امید می‌رود، بتواند گرهی از مشکلات اقتصادی کشور بگشاید. دولتمردان اقتصادی در این جلسه ضمن ارائه گزارش از اقدامات انجام شده برای حل مشکلات معیشتی مردم به تشریح سیاست‌های کارآمد در حوزه فروش نفت پرداختند. آنها اطمینان دادند که با اتخاذ تدابیر مناسب و بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخلی، تهدیدهای خارجی نمی‌تواند تاثیر بسزایی بر مراودات پولی و اقتصادی و فروش نفت ایران داشته باشد. توسعه تجارت با کشورهای همسایه و برنامه‌ریزی برای پیشگیری از کسری بودجه از دیگر محورهای مورد تاکید دولت در این نشست بود. همچنین مقامات اقتصادی با اشاره به ذخایر کافی ارز و طلا در کشور بر اطمینان خاطر از آینده اقتصادی ایران در شرایط مختلف تاکید کردند. تلاش برای تضعیف جایگاه دلار در مبادلات پولی و بانکی و گسترش همکاری با کشورهای همسایه و دوست نیز ازجمله مباحثی بود که در این جلسه به آن پرداخته شد و می‌تواند در بهبود شرایط اقتصادی کشور موثر واقع شود.

دوربین صداو سیما در جلسه غیرعلنی کمیسیون هم روشن شد!
درحالی که زمزمه‌های استیضاح وزیر اقتصاد در مجلس بالا گرفته صداوسیما به طور آشکاری به عبدالناصر همتی، وزیر امور اقتصادی و دارایی، حملات رسانه‌ای خود را شدت بخشیده است. این حملات درحالی صورت می‌گیرد که رئیس‌جمهور، پزشکیان، بر لزوم تمرکز بر معیشت مردم و وحدت داخلی برای مقابله با فشارهای خارجی تاکید کرده است. در همین راستا مسعود پزشکیان با انتقاد از طرح استیضاح وزیر اقتصاد بر لزوم ثبات در شرایط فعلی تاکید کرد. او در دیدار با اعضای مجمع نمایندگان استان همدان با اشاره به تاثیر اخبار و اتفاقات بر تلاطم‌های اقتصادی گفت: «با تغییر آدم‌ها مشکل حل نخواهد شد. اقتصاد و تلاطم‌های اقتصادی تاثیر زیادی از اخبار و اتفاقات می‌گیرد و در این اوضاع که گاهی یک تصمیم حتی در کشورهای دیگر بازار را دچار نوسان می‌کند؛ با این توصیف خبر استیضاح وزیر اقتصاد هم به بی‌ثباتی بازار دامن زده است». پزشکیان با تاکید بر اینکه تغییر وزیر در شرایط حساس کنونی نه‌ تنها مشکلی را حل نمی‌کند بلکه می‌تواند به بی‌ثباتی بیشتر در بازار منجر شود، خواستار تمرکز بر راهکارهای اساسی برای بهبود وضعیت اقتصادی شد. اما در میان این اظهارات و تلاش‌ها برای ایجاد ثبات، صداوسیما رویکردی متفاوت را در پیش گرفته است. این رسانه که همواره انتقاداتی نسبت به جانب‌داری سیاسی آن مطرح بوده در اقدامی قابل توجه، در جلسه کمیسیون اقتصادی مجلس که به صورت غیرعلنی برگزار شد، رفتار تبعیض‌آمیزی را به نمایش گذاشت. در این جلسه که همتی و فرزین، رئیس بانک مرکزی، حضور داشتند، روابط عمومی مجلس به دوربین صداوسیما اجازه داد تا سخنان وزیر اقتصاد را به طور کامل ضبط کند، درحالی که هنگام صحبت‌های فرزین رئیس بانک مرکزی، دوربین صداوسیما خاموش بود. این اقدام که در یک جلسه غیرعلنی و با محوریت مسائل اقتصادی صورت گرفته، نشان از رویکرد جانب‌دارانه و هدفمند این رسانه در قبال وزیر است. این رویکرد صداوسیما تنها به این جلسه محدود نشد. چندی پیش نیز این رسانه در برنامه‌ای تلویزیونی به طور مشخص به تخریب عبدالناصر همتی پرداخت. در این برنامه که از شبکه سوم سیما پخش شد با حضور دو مجری و با استفاده از تصویر بزرگ همتی در پس زمینه، موضوع استیضاح وزیر اقتصاد به‌ عنوان محور اصلی بحث قرار گرفت. این برنامه به جای تحلیل منصفانه عملکرد وزارت اقتصاد و ارائه راهکارهای کارشناسی به تخریب شخصیتی وزیر اقتصاد روی آورد، اقدامی که نه ‌تنها به حل مشکلات اقتصادی کمکی نمی‌کند بلکه به تشدید فضای سیاسی ملتهب کشور دامن می‌زند. بنابراین گویا این حملات رسانه‌ای صداوسیما در راستای موجی است که جریان‌های سیاسی خاص در مجلس به راه انداخته‌اند. جریان پایداری که به عنوان هسته سخت استیضاح همتی در مجلس شناخته می‌شوند به نوعی از این موج رسانه‌ای بهره‌برداری می‌کند و به نظر می‌رسد پشت این حملات رسانه‌ای، انگیزه‌های سیاسی مشخصی وجود دارد. عبدالناصر همتی نیز در واکنش به این حملات رسانه‌ای سکوت نکرد و در یادداشتی به این موضوع واکنش نشان داد. وی با اشاره به «هجمه‌ها برای تخریب و تداوم بی‌اخلاقی» در صداوسیما تاکید کرد که این اقدامات باعث غفلت از «جنگ اقتصادی ترامپ» نخواهد شد. همتی با بیان اینکه وظیفه وزارت اقتصاد در شرایط کنونی «تمرکز بر خنثی‌سازی فشار حداکثری با محوریت تامین مالی تولید، بهبود فضای کسب‌وکار، توانمندسازی و میدان دادن به بخش خصوصی، تقویت رقابت و افزایش بهره‌وری با هدف تحقق رشد اقتصادی بالا و بهبود معیشت مردم است» بر ادامه تلاش‌ها برای بهبود وضعیت اقتصادی کشور تاکید کرد و نشان داد که حملات رسانه‌ای اخیر خللی در عزم او برای پیشبرد برنامه‌های اقتصادی دولت ایجاد نخواهد کرد.

دفاع رسایی از قانونی بودن انتشار ویدئوی جلسه غیرعلنی
حمید رسایی، نماینده مجلس در جلسه علنی با استناد به ماده ۷۵ آیین‌نامه داخلی، حق دفاع خود را در برابر اتهامات نمایندگان مبنی بر انتشار غیرقانونی محتوای جلسه غیرعلنی مطرح کرد. وی تاکید کرد جلسه‌ای که ویدئوی آن منتشر شده، «غیرعلنی آیین‌نامه‌ای» نبوده و فاقد شرایط مقرر در ماده ۱۰۲ آیین‌نامه برای جلسات غیرعلنی رسمی بوده است. رسایی توضیح داد که طبق ماده ۱۰۲ تشکیل جلسه غیرعلنی رسمی نیازمند درخواست کتبی رئیس‌جمهور، وزیر یا ۱۰ نماینده، ارائه دلایل اضطرار و تصویب دو سوم حاضران است. به گفته او، هیچ‌کدام از این مراحل برای جلسه مورد بحث طی نشده است. بنابراین به ‌زعم رسایی، جلسه «غیررسمی» بوده و انتشار محتوای آن ازجمله نطق سه دقیقه‌ای خودش، منع قانونی نداشته است. رسایی با اشاره به ماده ۱۰۲ استدلال کرد که ضوابط جلسات غیرعلنی رسمی رعایت نشده و جلسه مزبور، جلسه‌ای «دوستانه و بدون مصوبه» بوده است. او حتی پیشنهاد انتشار کل جلسه را داد و تاکید کرد که انتشار محتوای سخنان نماینده توسط خود او بلامانع است و محتوای محرمانه‌ای نیز در جلسه مطرح نشده است. البته او پیش‌تر (هفته گذشته و پس از انتشار ویدئو) نیز در کانال خود تصریح کرده بود که انتشار سخنان نماینده توسط خودش مجاز است و جلسه مورد بحث، فاقد ویژگی‌های جلسه غیرعلنی رسمی بوده است. او معتقد است، عدم رعایت تشریفات قانونی جلسات غیرعلنی، انتشار محتوای آن را مجاز می‌سازد. در مجموع با وجود توضیحات رسایی و واکنش‌های مقامات مجلس، ابهامات و سوالات متعدد درخصوص این ماجرا همچنان باقی است. مهم‌ترین سوال این است که آیا واقعاً انتشار این ویدئو با آیین‌نامه داخلی مجلس مغایرت داشته است؟ اگر پاسخ مثبت است، چه ضمانت‌های اجرایی برای جلوگیری از تکرار چنین تخلفاتی وجود دارد؟ آیا صرف تذکر و انتقاد کلامی برای برخورد با این‌گونه نقض پروتکل‌ها کافی است؟ این درحالی است که صحبت‌های روز گذشته قالیباف مبنی بر اینکه جلسه محرمانه بود، نشان از آن دارد که حمید رسایی رسماً تخلف کرده است.