همشهری/متن پیش رو در همشهری منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

علیرضا احمدی| به‌دنبال حمله تجاوزکارانه بامداد یکشنبه (یکم تیر) آمریکا به زیرساخت‌های هسته‌ای ایران، تغییر راهبرد ایران در همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یکی از گزینه‌های مدنظر تهران است؛ راهبردی که روز دوشنبه با اعلام وصول طرح تعلیق همکاری ایران با آژانس در صحن علنی مجلس کلید زده شد. کلید خوردن طرح تعلیق همکاری ایران با آژانس نشان می‌دهد دوره تازه‌ای در پرونده هسته‌ای ایران آغاز شده؛ دوره‌ای که با حملات آمریکا و رژیم‌صهیونیستی به تاسیسات هسته‌ای ایران آغاز شد و به‌نظر می‌رسد احتمالا وضعیت پرونده هسته‌ای را از حالت «شفاف» به شرایط «غیرقابل رصد» تبدیل خواهد کرد.

برگ برنده راهبردی ایران
فروپاشی نظام عدم‌اشاعه: یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های جاری مدیرکل آژانس، در آستانه فروپاشی بودن نظام عدم‌اشاعه هسته‌ای است.
بازگشت بازرسان: در شرایطی که خروج ایران از «ان‌پی‌تی» در تهران کلید خورده، مدیرکل آژانس از «بازگشت به مذاکره» سخن به میان آورده است؛ اینکه باید به بازرسان آژانس‌ که نگهبانان معاهده ان‌‌پی‌‌تی ازسوی ما هستند، اجازه داده شود تا به سایت‌های هسته‌ای ایران بازگردند.
نگرانی طرف غربی: یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های کنونی طرف‌های غربی، بی‌اطلاعی آنان از وضعیت فعلی برنامه هسته‌ای ایران است؛ نگرانی‌هایی که خروج جمهوری‌اسلامی از معاهده ان‌پی‌تی آن را افزایش خواهد داد.
بی‌خبری از تجهیزات و ذخایر اورانیوم ایران: یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های امروز اسرائیل و آمریکا، انتقال تجهیزات غنی‌سازی و ذخایر اورانیوم ایران به محلی مطمئن‌تر از سایت فردو است؛ محلی که «اعلام نشده» عنوان شده‌است.
دست بالای ایران: در شرایط کنونی به‌نظر می‌رسد تعلیق همکاری‌های ایران با آژانس و خروج از معاهده «ان‌پی‌تی» اقدامی راهبردی ازسوی ایران در راستای «افزایش قدرت چانه‌زنی دیپلماتیک ایران» و همچنین «تقویت بازدارندگی در میادین نظامی» از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

گام راهبردی مجلس
طرح ویژه مجلس: محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس در نشست علنی روز دوشنبه بهارستان تأکید کرد که خانه ملت به‌دنبال تصویب طرحی است که براساس آن، همکاری‌های ایران با آژانس، تا زمانی که تضمین‌های عینی از رفتار حرفه‌ای این سازمان بین‌المللی نداشته باشیم، متوقف شود.
حق قانونی ایران: عباس گلرو، رئیس کمیته روابط خارجی مجلس معتقد است پس از حمله اخیر آمریکا، براساس «ماده10» معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان‌پی‌تی)، ایران حق قانونی دارد از این معاهده خارج شود.

ضرورت خروج از ان‌پی‌تی: سیدعطاءالله مهاجرانی، فعال سیاسی خارج‌نشین نیز به چند دلیل خواستار خروج ایران از ان‌پی‌تی شد؛ «حمله 2کشور دارای سلاح اتمی به مراکز اتمی ایران»، «عدم‌محکومیت حملات ازسوی آژانس»، «نقش‌آفرینی مدیرکل آژانس به‌عنوان مهره واشنگتن و تل‌آویو» و...
نظر کمیسیون امنیت ملی مجلس: ‌به‌دنبال حمله اخیر آمریکا به سایت‌های هسته‌ای ایران، اکثریت اعضای کمیسیون امنیت‌ملی و سیاست‌خارجی مجلس خواستار قطع همکاری یا تعلیق روابط با آژانس هستند.
عدم‌سکوت در برابر متجاوز: علی کشوری، عضو هیأت‌رئیسه کمیسیون اصل۹۰ مجلس در گفت‌وگویی با تأکید بر اینکه ایران نشان داده در مقابل تجاوز سکوت نخواهد کرد، گفت: در مجلس از منظر قانونی موضوع خروج ایران از معاهده «ان‌پی‌تی» را بررسی می‌کنیم.
مسئولیت تل‌آویو: در روزهای اخیر رضا نجفی، نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تأکید کرده بود که مسئولیت هرگونه اقدام ایران در راستای خروج از معاهده «ان‌پی‌تی» برعهده رژیم‌صهیونیستی است.

چرا خروج از ان‌پی‌تی؟
   مجوز خروج از ان‌پی‌تی به ایران براساس ماده10 این معاهده
  حمله نظامی به تاسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز ایران ازسوی محور واشنگتن و تل‌آویو
  بی‌توجهی به پایبندی ایران به تعهدهای خود ذیل ان‌پی‌تی
  نقش‌آفرینی آژانس به‌عنوان قطعه‌ای از پازل ضدایرانی آمریکا و رژیم‌صهیونیستی
  نشت اطلاعات محرمانه فعالیت‌های هسته‌ای ایران ازسوی آژانس
  ایجاد موانع گسترده در مسیر بهره‌گیری از فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای 
  بی‌ثمر بودن عملی همکاری‌های گسترده ایران با بازرسان آژانس
  استفاده ابزاری از پرونده هسته‌ای به‌عنوان اهرمی برای افزایش فشارها بر جمهوری‌اسلامی

ان‌پی‌تی چیست؟
  معاهده: پیمان منع گسترش
 سلاح‌های هسته‌ای (ان‌پی‌تی)
  انعقاد: ژوئیه 1968و لازم‌الاجرا شدن از 1970
  تعداد اعضا‌: بیش از 190کشور 

اهداف راهبردی آژانس
 جلوگیری از گسترش سلاح‌های هسته‌ای
 پیگیری مذاکرات خلع سلاح هسته‌ای
 یاری‌رسانی به کشورهای غیرهسته‌ای در راه به‌کارگیری فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای 

تعهدهای اعضا
هسته‌ای‌ها
عدم‌کمک به سایر کشورها در ساخت یا انتقال سلاح هسته‌ای 
تعهد به خلع سلاح هسته‌ای در بلندمدت
در اختیار قرار‌دادن امکان استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای به دیگر کشورها

عضویت ایران
 ایران از نخستین کشورهایی بود که به ان‌پی‌تی پیوست. این پیمان در تیرماه ۱۳۴۷ (ژوئیه ۱۹۶۸) ازسوی ایران امضا شد.

غیرهسته‌ای‌ها 
عدم‌حرکت در مسیر ساخت یا مالکیت سلاح هسته‌ای
انجام همه فعالیت‌های هسته‌ای زیرنظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
استفاده از فناوری هسته‌ای تنها برای مقاصد صلح‌آمیز 

مردم چه می‌گویند؟
در تیرماه 1403 پایگاه تحلیلی «امریکن کانسرواتیو» در گزارشی نوشت که «کنار گذاشتن ان‌پی‌تی، اخراج بازرسان آژانس و حتی دستیابی به توانایی‌های تسلیحات هسته‌ای (اگر نه خود بمب) درمیان نخبگان و عموم مردم ایران گزینه‌های محبوبی به‌حساب می‌آید. تقریبا 70درصد مردم از داشتن سلاح هسته‌ای ایران حمایت می‌کنند»

ازسوی دیگر در آخرین روزهای خردادماه‌1403، اعلام شد که براساس بررسی‌های مؤسسه افکارسنجی «Iran Poll» نشان می‌دهد 69درصد ایرانیان از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای حمایت می‌کنند. نتایج این نظرسنجی‌ که در فاصله بین ۲۰ فوریه (دوم اسفند ۱۴۰۲) تا ۲۶ می‌۲۰۲۴ (۶ خرداد ۱۴۰۳) انجام شده، یک تغییرجهت محسوس از نظرسنجی‌های قبلی است.

مهم‌ترین کشورهای غیرعضو
 کره‌شمالی
هند
 پاکستان
 رژیم‌صهیونیستی