ایسنا/ آهنگساز مجموعه تلویزیونی «سوران» که پیشتر موسیقی سریال‌های «نجلا»، «بچه مهندس» و «گیلدخت» را ساخته، معتقد است: موسیقی این سریال یک عاشقانه برجسته در تلویزیون است. او می‌گوید: پیشبرد اصلی موسیقی «سوران» پس‌ زمینه عاشقانه دارد و این پس‌ زمینه است که گاهی روح حماسی، جنگی و تعلیقی به خود می‌گیرد.

مسعود سخاوت‌دوست ـ آهنگساز و نویسنده ـ در گفت‌وگو با ایسنا از جدیدترین اثرش در حوزه آهنگسازی و ارزیابی‌اش از سریال «سوران» که این شب‌ها از شبکه اول در حال پخش است صحبت کرد. 

او در گفته‌هایش به عاشقانه‌های این سریال، استفاده از موسیقی محلی و استقبال از آن و همکاری‌اش در مدیوم های مختلف موسیقی نیز اشاره داشت.

سخاوت‌دوست که ساخت موسیقی اثری چون «موقعیت مهدی» را بر عهده داشته،  ابتدا درباره شناختش از محتوای اثر و همکاری‌اش با پروژه «سوران» توضیح داد: نخستین مواجهه من با سریال «سوران» پس از اتمام فیلمبرداری و مراحل پایانی تدوین بود. «سوران» از جمله آثاری بود که من در جریان کامل محتوای سریال همراه با تصاویر قرار گرفتم. البته طبیعی است که بخش‌های جزیی از سریال تا زمان پخش دچار تغییراتی شد اما برای ساخت موسیقی ۸۰ درصد از خروجی سریال را به صورت تدوین‌شده در اختیار داشتم. برای ۲۰ درصد باقی‌مانده با همکاری کارگردان از طریق فیلمنامه کار را پیش می‌بردیم. به هر حال فیلمنامه و تصویر با هم انطباق کامل دارند.

آهنگساز سریال‌های «نجلا»، «بچه مهندس»، «نوار زرد»، «دلدادگان»، «جلال»، «گیلدخت» و «محکومین» با اشاره به مدت زمان ساخت موسیقی سریال «سوران» هم گفت: در زمان شروع ساخت موسیقی بخش عمده‌ای از درام را از لحاظ تصویری در اختیار داشتم. ۶ قسمت ابتدایی «سوران» بیش از دو ماه زمان برد و پس از آن، از نظر زمانی فشرده‌تر کار کردیم. حتی اکنون نیز مشغول آهنگسازی این سریال هستم. در کل حدود چهار ماه ساخت موسیقی سریال «سوران» طول کشیده است.

سازهای «سوران» سمفونیک هستند

سخاوت‌دوست در واکنش به این جمله که در سریال «سوران» بنا بر محتوایی که دارد از موسیقی محلی استفاده شده است، شما از چه سازهایی استفاده کردید؟ اظهار کرد: فیلم و سریالی که در خطه خاصی ساخته شده، ضرورتی ندارد که حتما از اتمسفر و سازهای محلی برای موسیقی متن هم استفاده کند اما اگر هم استفاده شود، امتیاز به حساب می‌آید. سریال «سوران» فضایی عمومی و انسانی دارد که روابط انسانی در جریان داستان، پررنگ‌تر از آن ناحیه و منطقه بود به همین دلیل تلاش کردیم اتمسفر اثر را جهانی‌تر ببینیم. البته در این سریال موسیقی نواحی و کردی را در اندازه یک رایحه استفاده کردیم که در بستر زیرین به ویژه سکانس‌های عاشقانه جریان دارد. این بخشی که از موسیقی نواحی استفاده کردیم تا ارتباط فرهنگ شرقی را بین مخاطبان حفظ کنیم. همچنین سازهایی که در موسیقی «سوران» استفاده شده است به همان دلیل جهانی بودن، سمفونیک هستند.

وی در پی همین صحبت ها در پاسخ به اینکه پیش از سریال «سوران» با موسیقی منطقه کردستان آشنایی داشتید؟ خاطرنشان کرد: بله. پیش‌تر در دانشگاه با مولفه‌های موسیقی کردی آشنا شدم و چند کاری هم در این حوزه انجام داده بودم.

عمده تمرکز موسیقی بر قسمت‌های عاشقانه سریال

این آهنگساز همچنین در توضیح این مطلب که با توجه به ژانر سریال که اجتماعی ـ تاریخی است و در بخش‌هایی نیز حماسی می‌شود ولی در عین حال سکانس‌های عاشقانه و حزن‌انگیز در فیلم بسیار است، به این پرسش که از این موضوع برای پیشبرد و ساخت موسیقی متن استفاده کردید؟ بیان کرد: عمده تمرکز آهنگسازی در بخش حزن‌انگیز و عاشقانه سریال است و نظر من هم برجسته بودن عاشقانگی موسیقی بود. در سریال‌های اجتماعی ـ تاریخی بخش‌های حماسی فضایی عمومی به حساب می‌آید اما سکانس‌های عاشقانه، فضایی خصوصی و درونی در عین حال قابل تعمیم برای همه مخاطبانی که این حس را تجربه می‌کنند، به وجود می‌آورد. پیشبرد اصلی موسیقی سریال «سوران» پس‌ زمینه عاشقانه دارد و این پس‌ زمینه است که گاهی روح حماسی، جنگی و تعلیقی به خود می‌گیرد.

وی در پاسخ به اینکه برای ساخت موسیقی متن، نظر سازندگان هم دخیل است و با کارگردان «سوران» چطور به نتیجه قطعی رسیدید؟ توضیح داد: این موضوع، بسیار فنی و توافقی است. به نظرم ۱۰۰ درصد نظر مولف فیلم یا سریال در ساخت موسیقی اهمیت دارد. تمامی اعضای گروه سازنده در کنار یکدیگر یک واحد یا کل را تشکیل می‌دهند و هرکدام ایده‌هایشان را به صورت ظاهری یا باطنی به آن فیلم یا سریال تزریق کرده‌اند. موسیقی هم به عنوان بخشی از این واحد، نقشی دارد که آنرا ایفا می‌کند. میزان اثرگذاری، حد و مرز نظرات سازندگان در موسیقی متن، بستگی به فضای گفتمانی عوامل دارد. نظرات سلیقه‌ای تا اندازه‌ای می‌تواند دخیل باشد اما این سلایق باید از فیلتر گفتمانِ منطقی و زیبایی‌شناسی بین کارگردان و آهنگساز عبور کند. در ساخت موسیقی برای سریال «سوران» گفتمان منطقی بین من و کارگردان و دیگر عوامل شکل گرفت.

سازنده می‌تواند مسیر موسیقی آهنگساز در سریال را تغییر بدهد

او در ادامه همین بحث در توضیح روش کاری‌اش تاکید کرد: به طور معمول، کارهایم به این روش است که پیش از ساخت قطعه‌ای موسیقی، گفت‌وگوی مفصلی با عوامل خواهیم داشت تا اتود اول انجام شود و پس از آن، باز هم بحث و گفت‌وگو ادامه خواهد داشت تا به نتیجه قطعی برسیم. گفتمان نظری بسیار مهم است و نظر سازنده می‌تواند مسیر موسیقی آهنگساز در سریال را تغییر بدهد. بعد از آنکه بخش‌های نظری تمام شد، به فضای فنی می‌رسیم. بخش فنی آهنگسازی تخصصی‌تر است و فضای گفتمان هم به طبع کمتر خواهد شد و عوامل سازنده به ذهن و کار آهنگساز اعتماد می‌کنند.

سخاوت دوست که پیش‌تر آهنگسازی آثاری مرتبط با تاریخ معاصر کشورمان را عهده دار بوده، در پاسخ به این پرسش که ساخت موسیقی آثاری که به موضوع و مسایل روز می‌پردازند، چه تفاوت‌هایی برای خودتان و حتی گوش شنونده دارد؟ عنوان کرد: موسیقی در فیلم و سریال‌هایی که برای بازگو کردن تاریخ معاصر ساخته می‌شوند، جنبه نوستالژیک دارند. اغلب ساخت ملودی‌های فیلم و سریال‌ها فرازمانی‌اند، یعنی منحصر به زمان و تاریخ خاصی نیستند. البته ساخت موسیقی در تاریخ معاصر بسیار تفاوت دارد زیرا بسیاری از مخاطبان در آن دوران زندگی کرده‌اند و اتمسفر شنوایی آن زمان را در ذهن دارند. ما برای باورپذیری و درگیر کردن احساس مخاطب با موسیقیِ آثار تاریخ معاصر، به سراغ ملودی همان دوران می‌رویم تا شنونده بتواند ارتباط عاطفی خوبی برقرار کند.

او سپس در توضیح اینکه مخاطبان با موسیقی متن سریال‌ها بیشتر همذات‌پنداری می‌کنند و در خاطرشان می‌ماند یا در مدیوم سینما؟ اظهار کرد: بدون شک مخاطبان با موسیقی سریال‌ها چه در تلویزیون و چه در پلتفرم‌ها ارتباط بیشتری برقرار می‌کنند. در روزگاری، سینما با مردم رابطه ویژه‌تری داشت اما اکنون جریان‌ تاثیرگذارتری به خود گرفته است. سریال‌ها دائما با گوش مخاطب ارتباط برقرار می‌کنند، ته‌نشین می‌شوند و مخاطب را تا پایان پای خود می‌نشانند. خاصیت تداوم سریال موجب می‌شود تا مخاطب نیز مدام موسیقی اثر را بشنود تا داستان در روند خود به نتیجه برسد.

وی گفت: به نظرم اکنون سریال‌ها و مفاهیم آنها از نظر فنی و محتوایی ماندگارتر از آثار سینمایی شده‌اند. در واقع تداوم پی در پی دراماتیکی که در سریال اتفاق می‌افتد، منجر به ماندگاری می‌شود. البته این موضوع نسخه قطعی برای تمامی آثار نیست و آثار سینمایی بسیاری در همین اواخر بوده‌اند که موسیقی‌شان سر زبان‌ها افتاده است.

از خروجی «سوران» راضی بودید؟

سخاوت دوست که آهنگسازی آثاری چون «می‌خواهم زنده بمانم»، «ملکه گدایان»، «سیاوش»، «مانکن»، «جزیره»، «نیوکمپ» و «قهوه ترک» را برای شبکه نمایش خانگی انجام داده است سپس در پاسخ به اینکه خودتان چقدر از خروجی کارتان در زمینه موسیقی متن سریال «سوران» رضایت دارید؟ اینگونه اظهار کرد: رضایت‌مندی ۱۰۰ درصد از اثر هنری برای من بعید است و در پرونده کاری‌ام، هیچگاه از اثری به طور کامل رضایت نداشته‌ام. موسیقی‌های تولیدی‌ام، همواره نقاط ضعف و قوت را توامان با هم داشته‌اند. در مسیر کاری تلاش کردم تا این نقاط ضعف را برطرف و نقاط قوت را تقویت کنم. درباره سریال «سوران» هم باید بگویم که رضایت‌مندی دارم اما همان‌طور که گفتم تا آخر عمرم، رضایت تمام و کمال از آثار خود ندارم.

وی در توضیح اینکه تقریبا «سوران» به نیمه پخش رسیده، تاکنون بازخوردها به موسیقی «سوران» چطور بوده است؟ بیان کرد: تاکنون بازخوردهایی که درباره موسیقی سریال دریافت کرده‌ام، مثبت بوده و نظر مخالفی در ذهن ندارم. تا جایی که می‌دانم مخاطبان با موسیقی متن ارتباط برقرار کرده‌اند. همچنین میزان و تنوع ملودی «سوران» را مناسب می‌دانستند. بابت رضایت مخاطبان از موسیقی «سوران» خداوند را شاکرم.

از همکاری با گروه «سوران» حس خوشایندی دارم

این آهنگساز در پایان ارزیابی اش از سریال «سوران» را اینگونه عنوان کرد: گروه سریال «سوران» حرفه‌ای، دلسوز و کاربلد بودند. از کوچک‌ترین عوامل گرفته تا بزرگ‌ترین، همه اعضا با وسواس و دقت بسیار کارشان را انجام دادند. گروه فیلمبرداری، صدابرداری، تدوین و ... یک مجموعه واحد و با کیفیت را شکل دادند که همین امر هم موجب شد تا از همکاری با آنان احساس خوشایندی داشته باشم.