آرمان ملی/متن پیش رو در «آرمان ملی» منتشر شده و انتشارش در «آخرین خبر» به معنای تایید آن نیست

خبر آمده که مجددا در آمریکا چوب حراج به اموال ایران را برای چندمین بار در دست گرفته‌اند. سال‌ها قبل بود که رسانه‌ها آوردند که بخشی از اموال ایران در آمریکا به منظور پرداخت به آسیب دیدگان حادثه یازده سپتامبر توسط دولت آمریکا اختصاص داده شده است. در همان سال‌ها بود که مستنداتی دال بر دست داشتن چندین شهروند یکی از کشورهای عرب منطقه در حادثه تروریستی یازده سپتامبر منتشر شد.
 
 با این وجود، برخی در آمریکا اصرار داشتند از اموال بلوکه شده ایران در نیویورک به منظور پرداخت به آسیب‌دیدگان آن حادثه استفاده شود. بعدها یک بنیاد وابسته به جمهوری اسلامی با عنوان بنیاد علوی مورد نظرآمریکایی‌ها قرار گرفت و برج 5 میلیون دلاری و اموال این بنیاد با حکم دادگاه آمریکا توقیف شد. یک بار هم در اواخر دولت روحانی مبلغی حدود 2 میلیارد دلار از اموال بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در آمریکا مصادره شد که در داخل جنجال‌ها بر سر آن آفریده شد و برخی تلاش کردند دولت روحانی را در این زمینه به علت وجود این مبلغ در آمریکا محاکمه کنند. موارد دیگری هم در این ارتباط و مشابه موارد فوق وجود دارد که عده‌ای به هر علت از دولت ایران شکایت می‌کنند و دادگاه‌های خارج از کشور شکایت آن‌ها را مورد بررسی قرار داده و بدون حضور نماینده‌ای از سوی دولت ایران؛ آن دادگاه‌ها دولت جمهوری اسلامی ایران را محکوم کرده و رای می‌دهند که به منظور جبران خسارت‌های مادی و معنوی وارد شده به اشخاص از اموال ایران در آن کشورها برداشته شده و به حساب شاکیان واریز شود. یکی از این موارد حکم یک دادگاه آمریکایی برای پرداخت به آسیب‌دیدگان آمریکایی در بیروت بود. اخیرا نیز خبر دیگری در این ارتباط منتشر شده که تعجب همگان را برانگیخته است. 

چوب علی‌نژاد به اموال ایران در آمریکا

مسیح علی‌نژاد، خبرنگاری که وابستگی وی به سرویس‌های مختلف خبری بیگانه و معاند بر هیچ‌کس پوشیده نیست و بارها تلاش کرده هر حرکت آرام و مدنی در ایران را با شانتاژ و جنجال آفرینی تا سر حد خشونت پیش ببرد، اکنون با وجود اینکه بارها مشخص شده که علی‌نژاد برای برنامه‌های خود در رسانه‌هایی مانند اینتر‌نشنال مبالغ هنگفتی را دریافت می‌کند اما گویا باز نیاز مالی پیدا کرده است! چرا که این خبرنگار سیری ناپذیر اقدام به شکایت از ایران کرده که روح و روان او مورد آسیب قرار گرفته است و از این جهت درخواست نموده که مطابق قانون خسارت معنوی از اموال ایران در آمریکا دریافت کند. ایندیپندنت فارسی در این ارتباط گزارش داد که دادگاه منطقه کلمبیا در ایالات متحده آمریکا، در پرونده شکایت مسیح علی‌نژاد از جمهوری اسلامی، حکومت ایران را به پرداخت بیش از سه میلیون دلار غرامت به او محکوم کرده است! براساس این رأی، این مبلغ باید از محل دارایی‌های مسدود شده ایران در ایالات متحده یا اروپا پرداخت شود.

علی‌نژاد اما در توئیتر مدعی شد که این پول را دریافت نخواهد کرد؛ موضوعی که نمی‌توان آن را باور کرد چرا که بارها همکاران علی‌نژاد از علاقه او به پول در برابر برنامه‌هایی که می‌سازند گله کرده‌اند. بعید نیست علی‌نژاد بعد از اینکه آب‌ها از آسیاب افتاد، این مبلغ را دریافت کند! المیرا شریفی‌مقدم خبرنگار باسابقه رسانه‌ملی به مسیح علی‌نژاد بابت شکایت از ایران و دریافت غرامت چند میلیون دلاری طعنه زد و گفت: ایشون برای چی از ایران درخواست غرامت کرده؟! بمب اتم زدن بهش؟! کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه در مورد رای اخیر دادگاه فدرال آمریکا علیه ایران به واسطه شکایت مطرح شده از سوی مسیح علی‌نژاد و حکم این دادگاه مبنی بر پرداخت غرامت به وی از طریق اموال ایران در آمریکا گفت: اقدام شرورانه و راهزنانه از سوی آمریکا را به هیچ وجه نمی‌پذیریم. این گونه رفتار‌ها دور از ‌شأن دولت‌های عضو سازمان ملل و ناقض قوانین بین‌المللی است. 

مشکل کجاست؟

واقعیت آن است که تهران همان طور که همواره تلاش می‌کند در دادگاه‌های بین‌المللی از حقوق خود دفاع کند و بارها نیز در این ارتباط توانسته آرای مثبته‌ای را دریافت نماید، می‌تواند در این زمینه نیز اقداماتی انجام دهد تا هر فرد و گروهی با توسل به هر ادعایی بر اموال ایران در خارج از کشور دست نیندازد. این مورد مسبوق به سابقه بوده است. زمانی که ایالات متحده آمریکا بعد از ماجرای تسخیر سفارتخانه‌اش در ایران به صورت یک جانبه روابط سیاسی و اقتصادی خود را با تهران قطع کرد طبق بیانیه الجزایر طرفین به توافقاتی در امور مالی رسیدند که بر اساس آن ایران می‌توانست به مبلغی که در آمریکا دارد دست یابد. هرچند این مورد نیز به اعتقاد کارشناسان به صورت مطلق به نفع ایران تمام نشد. بر مبنای بیانیه الجزایر آمریکا متعهد شد که با اعاده «وضعیت مالی ایران» به قبل از ۲۳ آبان ماه ۱۳۵۸ تمامی دارایی‌ها و اموال مسدود شده ایران که پس از تسخیر سفارت توقیف شده بود را آزاد کند، این اموال شامل وجوه نقدی، تجهیزات نظامی، اموال دیپلماتیک و اموال محمدرضا پهلوی شاه فراری ایران و خانواده‌اش بود. در سال ۱۳۷۳ طرف آمریکایی پیشنهاد مصالحه داد تا اموال را مسترد کند و اموال دیپلماتیک بازگردانده شود.

بر این اساس با آمریکا توافق شد تا موضوع خارج از دیوان لاهه بررسی شود. اما معلوم شد آمریکا ساختمان‌های ایران را به کشورهایی چون رومانی و ترکیه اجاره داده است. مذاکرات ایران- آمریکا از اسفند ۱۳۷۵ در محل دیوان لاهه برگزار شد و نهایتا به نتیجه‌ای ختم نشد. با این وجود به نظر می‌رسد می‌توان یک مبنای حقوقی را یافت تا هر فردی به راحتی نتواند به هر علتی از ایران درخواست غرامت کرده و دولت آمریکا نیز برابر با رای دادگاه مکلف به پرداخت این مبالغ از پول‌های بلوکه شدن ایران در آمریکا نشود. البته به لحاظ دیپلماتیک نیز می‌توان یک اساس و پایه‌ای را ایجاد کرد که شاهد تکرار این گونه موارد نباشیم. در اینجا ارتباط با آمریکا مد نظر نیست بلکه ایجاد یک مکانیزم حقوقی مطرح است.

ایجاد این مکانیزم نیاز به بررسی‌های حقوقی، میانجیگری‌های پیچیده و کمی مداقه دیپلماتیک دارد. این اقدام ناشدنی نیست چرا که دادگاهی در کانادا یک بار با شکایت پنج تن ازخانواده‌‌های قربانیان سقوط هواپیمای اوکراینی مبلغ ۱۰۷ میلیون دلار به‌علاوه سود آن غرامت تعیین کرد. از آن زمان، وکلای این خانواده‌ها در تلاش بوده‌اند تا دارایی‌های جمهوری اسلامی در کانادا را توقیف کنند اما دادگاه عالی اونتاریو طی حکمی اعلام کرد که خانواده‌های قربانیان پرواز PS752 نمی‌توانند دارایی‌ها و یا حساب‌های بانکی خاصی را در کانادا توقیف کنند، چراکه دولت فدرال این اموال را متعلق به جمهوری اسلامی می‌داند که تحت قوانین بین‌المللی محافظت می‌شوند.