هم میهن/متن پیش رو در «هم میهن» منتشر شده و انتشارش در «آخرین خبر» به معنای تایید آن نیست

موضع مشترک روسیه و اعراب درباره جزایر سه‌گانه ایران

الهه ابراهیمی| بعد از چین، حالا نوبت به روسیه رسیده است که با حمایت از مواضع شورای همکاری خلیج‌فارس درباره جزایر سه‌گانه ایران،‌ در مسیری حرکت کند که منافع و مصالح ایران را نادیده بگیرد. این در حالی است که با توجه به نزدیکی ایران و روسیه انتظار می‌رفت که روسیه تمامیت ارضی ایران را زیر سوال نبرد. بعد از برقراری ارتباط میان ایران و عربستان امید می‌رفت کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس رفتار متعادل‌تر و منطقی‌تر در قبال ایران در پیش بگیرند. این رویداد بار دیگر دولت را با چالش مهمی در سیاست خارجی مواجه ساخته است. در این میان کارشناسان در گفت‌و‌گو با هم‌میهن ضمن انتقاد از رفتار روسیه در جزایر سه‌گانه، به تلاش این کشور به‌منظور نفوذ در خلیج‌فارس تاکید کردند.

منصور حقیقت‌پور، نایب‌رئیس اسبق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در گفت‌وگو با هم‌میهن در این باره گفت: عرب‌ها دنبال برقرای توازن‌ میان شرق و آمریکا و غرب هستند و به مرور از آمریکا فاصله می‌گیرند و به سمت شرق‌، یعنی چین و روسیه حرکت می‌کنند این موضوع تأمین‌کننده منافع ملی اعراب و همچنین اهداف جمهوری اسلامی ایران در منطقه است. اما اینکه روسیه در خلیج‌فارس وارد یک قمار بزرگی شده است، مایه تعجب است. قبل از اینکه خود خلیج‌فارس و در واقع منافع مالی و انرژی‌اش برای روسیه مهم باشد، اتصال کریدوری روسیه به این منطقه مهم است که از طریق چابهار در دریای عمان و تنگه هرمز فراهم می‌شود و آن هم در اختیار ایران است. امروز ایران خسارت همراهی با روسیه در جنگ اوکراین را دارد پرداخت می‌کند و به‌خاطر همراهی با روسیه رابطه‌مان با اروپا بسیار تیره شده است. این بسیار تفکر ناجوانمردانه‌ای است که روس‌ها این‌طور می‌خواهند به ما لطمه بزنند. با مانور ارتباط با جمهوری اسلامی و استفاده از ظرفیت‌های جمهوری اسلامی، چه ظرفیت‌های سرزمینی، چه ظرفیت‌های دفاعی و نظامی‌اش در مقابل اروپا و آمریکا می‌ایستند و مانور می‌دهند و کار خودشان را پیش می‌برند ولی اینجا که پیش می‌آید، به ایران خیانت می‌کنند. نظیر به خیانتی که اینها در تحولات اخیر قفقاز انجام دادند. پس معلوم می‌شود در قفقاز هم که تحولات در آنجا به ضرر ما پیش می‌رفت و به نفع ترکیه و روسیه رقم می‌خورد، یک سناریویی بود که یک مقداری هم در خود ایران خوب آنالیز و فهم نشد و در قفقاز خوب تصمیم‌گیری نکردیم و چه الان که روس‌ها می‌خواهند در خیلج‌فارس بازی کنند، منافع ایران را مدنظر قرار نمی‌دهند.»

وی در ادامه افزود: «ما به عربستان سعودی و سایر کشورهای عربی خلیج‌فارس هم انتقاد داریم که از یک طرف ادعای دوستی و برقراری مجدد روابط می‌کنند و از سوی دیگر این نوع بیانیه‌های مشکوک را صادر می‌کنند. این را هم خود کشورهای عربی می‌دانند و هم خود روسیه می‌داند که با این بیانیه‌ها امکان ندارد که اراده ملت و دولت ایران را در این رابطه تضعیف کنند و ضربه بزنند. جمهوری اسلامی ایران از موضوع تمامیت ارضی و منافع ملی عقب‌نشینی نمی‌کند و با بیانیه‌های اینگونه، فقط خاطره تلخ تاریخی که تلاش می‌شود پاک شود، مجدداً پررنگ خواهد شد. همان خیانتی که روس‌ها در نهضت جنگل و ترکمنچای در منطقه قفقاز در دوره قاجار انجام دادند، مجدداً در ذهن‌ها متبادر می‌شود و جا دارد که ما امروز برخورد جدی را با روسیه بکنیم و اگر لازم باشد یک تجدیدنظر در رفتارهایمان با روسیه انجام بدهیم.»

این تحلیلگر مسائل منطقه در ادامه افزود: «وقتی دستگاه‌های مربوطه ما یعنی دستگاه‌های سیاسی و شورای امنیت ملی در کمای استراتژیک قرار می‌گیرند، همان حرفی که من دو سال قبل در رابطه با تحولات قفقاز زدم، این نوع موارد قابل تکرار خواهد بود. در مسائل این‌چنینی است که جای سردار شهید قاسم سلیمانی در منطقه خالی است و کسی نتوانست جای سردار سلیمانی را پر کند. جای افراد دیگر در سیاست خارجی ما خالی است و امیرعبداللهیان نمی‌تواند پاسخگوی نیازهای ما در منطقه باشد. ما باز هم باید منتظر بشویم با فرمان و کلام رهبری بتواند ما را از این بحران هم عبور بدهد، به دلیل اینکه ناکارآمدی در دستگاه‌های سیاسی و اجرایی کشور مشهود است. امروز ما باید با روسیه در رابطه با اوکراین تجدیدنظر کنیم و باید در کمک‌هایی که به روسیه می‌کنیم حتماً‌ و حتماً تجدیدنظر کنیم چراکه آنها با این اقدامات نسنجیده خودشان تمامیت ارضی و منافع ملی ما را به خطر انداخته‌اند و علیه تمامیت ارضی ایران موضع‌گیری کرده‌اند.»

تلاش روسیه برای نفوذ در خلیج‌فارس
حسن بهشتی‌پور،  تحلیلگر مسائل بین‌الملل نیز ضمن ابراز تاسف از بیانیه مشترک وزیران امور خارجه روسیه و شش کشور عضو شورای همکاری خلیج‌فارس در زمینه روابط رو به گسترش روسیه و کشورهای حوزه خلیج‌فارس به هم‌میهن گفت: «روسیه در سال‌های اخیر تلاش کرده که نفوذ و حضورش در خلیج‌فارس را افزایش دهد و حدود سه سال پیش یک طرح صلحی داد برای خلیج‌فارس که هیچ‌کس تحویل نگرفت، برای اینکه روسیه واقعاً وزن و جایگاه تأثیرگذاری زیادی در حوزه خلیج‌فارس نداشت که بخواهد این طرح صلح مورد توجه قرار بگیرد. نه ایران از این طرح صلح استقبال کرد و نه طرف‌های شورای همکاری خلیج‌فارس توجه چندانی کردند. اما بعد از اینکه روسیه توسط کشورهای غربی تحریم شد، کشورهای امارات و عربستان‌سعودی یک نوع همکاری نزدیک را با روسیه برقرار کردند.»

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل افزود: «عربستان برای توازن‌‌بخشی روابطش با آمریکا و گرفتن امتیازهای بیشتر از طرف آمریکایی‌ها سعی کرده با روسیه در بازار نفت همکاری کند. به‌رغم اینکه بایدن شخصاً از عربستان سعودی خواست که تولید نفت را با هدف کاهش قیمت نفت و کاهش نیاز به نفت روسیه افزایش بدهد ولی عربستان سعودی چنین کاری را نکرد بلکه از طریق اوپک‌پلاس با روسیه هماهنگ بود. این همراهی اهمیت فوق‌العاده‌ای برای روسیه داشت و توانست در بازار انرژی تولید را کاهش داده و قیمت‌ها را حفظ و افزایش دهد. از سوی دیگر هم اماراتی‌ها فضای خیلی خوبی برای جذب سرمایه روسی فراهم کردند و الان امارات مرکزی برای دور زدن تحریم‌ها شده است.»