هم میهن/متن پیش رو در «هم میهن» منتشر شده و انتشارش در «آخرین خبر» به معنای تایید آن نیست

فعالان اقتصادی از زیان میلیارد دلاری به‌دنبال قطع برق تابستانی می‌گویند

علی ایوبی| خرداد که به نیمه می‌رسد چه مردم و چه کارخانه‌داران و صاحبان صنایع، منتظر قطعی برق هستند تا روند زندگی و کار خود را با آن تراز کنند تا ناترازی ۱۰ هزار مگاواتی برق کمتر به آنان صدمه بزند. هرچند دولت و وزارت نیرو تلاش کرده‌اند امسال به خانوارها سخت نگیرند و با مشوق‌هایی آنها را به صرفه‌جویی ترغیب کنند اما بسیاری از صنایع برای سرپا ماندن نیاز به برق دارند و امسال هم مانند سال‌های قبل بی‌برقی را تجربه کرده‌اند.

وزارت نیرو در هدف‌گذاری‌اش قرار را در بخش صنعت بر این گذاشته که ۴۷۰۰ مگاوات را در پیک تابستان صرفه‌جویی کند تا تولید دچار مشکل نشود. براساس آماری که مرکز آمار ایران منتشر کرده، شاخص تولید بخش صنعت در تابستان ۱۴۰۱ نسبت به تابستان ۱۴۰۰ کاهش پیدا کرده بود که نبود برق در این زمینه بی‌تاثیر نبوده است.

البته شرکت مدیریت شبکه برق ایران گفته، از تابستان ۱۴۰۰ تا بهار ۱۴۰۱، به میزان ۴۲۰۰ مگاوات ظرفیت نیروگاهی جدید اضافه شد و تا تابستان ۱۴۰۱ نیز ۱۸۰۰ مگاوات نیروگاه دیگر در مدار تولید قرار گرفته است اما قطعی‌هایی که امسال نیز شاهد آن هستیم نشان می‌دهد کمبود برق با این اعداد و ارقام جبران نمی‌شود و همچنان کارخانه‌های صنعتی با مشکل مواجه خواهند بود.

هر 24 ساعت قطعی، 10 میلیارد خسارت
کارخانه‌های تولید فولاد از جمله صنایع مهم و صادراتی کشور هستند که کمبود برق در روند تولید آنان تاثیر منفی داشته است. اما حسین حسین‌زاده، یکی از تولیدکنندگان فولاد در گفت‌وگو با «هم‌میهن» از معضلاتی که در آمار و ارقام دیده نمی‌شود، گفت. او درباره تاثیر قطع برق بر روی تولید فولاد گفت: «امسال وزارت نیرو از برنامه‌ریزی دقیق‌تری استفاده کرد و انسجام بهتر و تلاش بیشتری برای تامین برق صنایع انجام داد و سعی کرد از دیدگاه‌ها و نظرات صاحبان صنایع نیز استفاده کند. البته به این معنی نیست که ما مشکلی برای تامین برق نداریم، در چند روز گذشته به دلیل افزایش دما تا ساعت ۱۱ شب برق کارخانه قطع بود.»

او ادامه داد: «مقدار برق مورد نیاز ما ۱۹ مگاوات است اما به ما 7/4 مگاوات اختصاص داده‌اند که با آن هیچ‌کدام از خطوط تولید را نمی‌توان راه‌اندازی کرد. برای راه‌اندازی یک خط تولید نیاز به حداقل ۱۰ مگاوات برق داریم.»

حسین‌زاده درباره خسارت‌هایی که قطع برق به کارخانه‌ها می‌زند، عنوان کرد: «اگر برق ما تامین نشود اولین خسارتی که به کارگاه‌ها زده می‌شود و معمولا هم دیده نمی‌شود، لطمه به فرهنگ کار و آموزش کارکنان و اختلال در روند فعالیت‌های نیروی انسانی در کارگاه‌ها است. دومین موضوع این است که شرکت‌هایی که دارای تجهیزات «های‌تک» هستند خصوصاً شرکت‌های فولادی، با قطع و وصل برق دچار آسیب‌های زیادی می‌شوند و استهلاک قطعات این تجهیزات افزایش پیدا می‌کند که متاسفانه در اعداد و آمار دیده نمی‌شود.»

او افزود: «شرکت ما باید ۷ هزار تن تولید داشته باشد اما به دلیل قطع ۱۲ساعته برق، این مقدار به ۳هزار و ۵۰۰ تن می‌رسد که مقدار خسارت ریالی آن بسیار زیاد است. خوابیدن سرمایه، پرداخت حقوق و مزایا به کارگران بدون انجام فعالیت مفید و همچنین افزایش قیمت فولاد در بازار از جمله خسارت‌هایی است که قطعی برق به همراه دارد.»

حسین‌زاده گفت: «به‌هرحال شرکت‌های فولاد جزو شرکت‌های صادرات‌محور هستند. ما برای به‌دست آوردن بازارهای جهانی سال‌ها تلاش کردیم تا با چند کشور کار کنیم  و با آنها قرارداد تنظیم کردیم اما اکنون که باید به آنها فولاد تحویل دهیم به دلیل نبودِ برق نمی‌توانیم تولید داشته باشیم و این رویه باعث می‌شود بازارهای صادراتی را از دست بدهیم و مهمتر از آن، اعتبار صنعت کشور زیر سوال می‌رود. این نیز از آن خسارت‌هایی است که خیلی در عدد و رقم‌ها دیده نمی‌شود و بعضاً جبران‌ناپذیر است چون سال‌های طولانی نیاز است تا بتوانیم دوباره در بازار جهانی خود را نشان دهیم و حتی ممکن است دیگر نتوانیم اعتبار گذشته را به‌دست آوریم.» او همچین عنوان کرد به‌ازای هر ۲۴ ساعتی که تولید متوقف شود نزدیک به ۱۰میلیارد تومان به شرکت او خسارت وارد می‌شود.

زیان پیش‌بینی‌نشده
شرکت‌های سیمانی نیز از جمله کارخانه‌هایی هستند که با معضل بی‌برقی مواجه شده‌اند اما نمی‌توان به‌طور دقیق گفت چه میزان ضرر و زیان دیده‌اند.

علی‌اکبر الوندیان، دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان در گفت‌وگو با هم‌میهن در پاسخ به این سوال که قطعی برق چه تاثیری در روند تولید سیمان داشته است؟ گفت: «باید چند ماهی صبر کرد تا مشخص شود قطعی برق چه تاثیری در روند تولید گذاشته است؛ چون صنایع سنگین جزو صنعت‌هایی هستند که تولیدات آنان زمان‌بر است.»

او عنوان کرد: «البته مصرف سیمان مردم رو به افزایش است اما شدت تولید ما با تقاضای آنان مطابقت ندارد که همین ما را دچار مشکلاتی کرده که باید حل شود.»

معضلی که کارخانجات سیمان با آن مواجه‌اند، پیچیده‌تر از سایر صنایع است. کوره‌های سیمان برای وارد فاز تولید شدن، نیاز دارند از 24ساعت قبل گرم شوند و سپس شروع به تولید کنند. قطعی برق پیاپی عملاً کوره‌ها را از ریل تولید خارج می‌کند. به عبارت دیگر به جز یک روز خاموشی، کوره‌ها یک روز دیگر هم زمان برای گرم شدن نیاز دارند و عملاً دو روز را به دلیل مشکل قطعی برق از دست می‌دهند.

مزد کارگران قطع نمی‌شود
قطع برق و خسارت‌های احتمالی، کارخانه‌هایی که ماشین‌آلات برقی دارند را نیز با مشکل مواجه کرده است. از جمله اینها، کارخانه‌های تولید فرش ماشینی در شهرستان آران و بیدگل است که با مشکل قطع برق مواجه هستند و به تولید آنان لطمه وارد شده است. علیرضا بیدگلی یکی از تولیدکنندگان باسابقه فرش ماشینی در این باره به هم‌میهن، گفت:‌«با گرم شدن هوا، یک روز در هفته از ۱۱ صبح تا ۱۱ شب برق شهرک فرش‌بافی قطع می‌شود. البته کارخانه‌هایی که خیلی بزرگ هستند و دستگاه‌های زیادی دارند برای اینکه کار متوقف نشود، موتوربرق خریده‌اند که هم هزینه زیادی دارد و هم باعث آلودگی صوتی می‌شود. برای راه‌اندازی موتوربرق هم باید از گازوئیل استفاده کرد که تهیه آن هم مشکلات خود را دارد. با قطعی برق، ضرر و زیان زیادی به کارخانه‌ها و روند تولید زده می‌شود و از دست ما هم هیچ کاری برنمی‌آید.»

او ادامه داد: «اینگونه نیست که با قطع برق همان ۱۲ساعتی که در خاموشی بودیم کار تولید فرش متوقف شده باشد بلکه تقریباً دو شیفت کاری را از دست می‌دهیم، چون یک شیفت که کامل از دست می‌رود و بعد از وصل برق نیز نزدیک به سه ساعت طول می‌کشد تا دستگاه دوباره راه‌اندازی شود. در حقیقت ما یک روز کاری را از دست می‌دهیم. با این حال مجبور هستیم مزد کارگر و هزینه‌های آن روز را پرداخت کنیم.»

پیش‌بینی‌های لایحه هفتم
مشخص است که صنعت برق در مجموع با سه ناترازی مواجه است؛ ناترازی در تامین سوخت نیروگاه‌ها که در شش‌ماهه دوم سال و در فصل سرما نمود پیدا می‌کند. ناترازی در تولید و مصرف در گرما و شش‌ماهه اول سال و ناترازی مالی و اقتصادی که در طول سال وجود دارد و میزان درآمدها با هزینه‌ها تطابق ندارد. دولت سیزدهم برای اینکه ناترازی‌ها را جبران کند در لایحه هفتم برنامه توسعه به بحث انرژی پرداخته و در ماده ۸۱ این لایحه پیش‌‌بینی کرده که در راستای کاهش تصدی‌گری دولت در تجارت برق و استقلال مالی صنعت برق در پایان سال اول برنامه حداقل ۳۰درصد در بورس عرضه شود و در پایان برنامه نیز این عدد به ۶۰ درصد از کل انرژی برسد. همچنین در ماده ۸۲ این لایحه پیش‌بینی کرده با به‌کارگیری سیاست‌های قیمتی و غیرقیمتی نسبت به اجرای سیاست‌های بهینه‌سازی انرژی طوری عمل کند که در پایان برنامه ۱۰ درصد صرفه‌جویی صورت بگیرد.