کیهان/متن پیش رو در «کیهان» منتشر شده و انتشارش در «آخرین خبر» به معنای تایید آن نیست

«ابراهیم رئیسی به‌عنوان رئیس‌جمهور ایران پس از ۱۱ سال در حالی راهی آفریقا شد که جمهوری اسلامی در این چهار دهه همواره نگاه ویژه‌ای به آفریقا در سیاست خارجی خویش داشته است.»
 
وب‌سایت بی‌بی‌سی در گزارشی نوشت: در حال حاضر قاره آفریقا به‌خاطر وجود منابع زیاد و ذخایر فلز و عنصرهای گرانبها که در مسیر گذار انرژی مثل ساخت باتری‌های لیتیومی مورد نیاز هستند، به محل رقابت قدرت‌های بزرگ تبدیل شده است. قدرت‌های منطقه‌ای خاورمیانه نیز درصدد افزایش روابط خویش با کشورهای آفریقایی هستند. سهم ایران از تجارت قاره آفریقا که تقریباً ۱۲۰۰ میلیارد دلار است، در حال حاضر تنها ۰.۱ درصد است. صادرات ایران به این قاره در سال‌های گذشته به‌طور متوسط ۶۰۰ میلیون دلار بوده است. با این حال، با تلاش‌های انجام‌شده، حجم تجارت با قاره آفریقا در سال اخیر به بالای ۱ میلیارد دلار رسیده است.
کارشناسان انرژی در ایران بر این باورند که توسعه روابط ایران با کشورهای قاره آفریقا در حوزه انرژی فرصتی مثبت است. این همکاری شامل توسعه زیرساخت‌های انرژی، انتقال و توزیع انرژی، توسعه منابع تجدیدپذیر و تبادل تکنولوژی و دانش فنی است. این تعامل می‌تواند به توسعه و رشد اقتصادی، تبادل فرهنگ و تجارت مفید بین دو طرف منجر شود.
قاره آفریقا صادرکننده نفت و گاز است. اما با وجود تولیدکنندگان مهم و ظرفیت‌های استخراج و تولید گاز طبیعی، همچنان امکان همکاری در حوزه انرژی وجود دارد. اقدامات در برخی کشورهای آفریقایی و در ابعاد کوچک‌تر می‌تواند مفید باشد، مانند توسعه همکاری‌های تجاری، ارائه فناوری و تأمین فرآورده‌های نفتی.
در دوران بحران انرژی و پس از حمله روسیه به اوکراین، نقش آفریقا در امنیت انرژی اروپا افزایش یافت و به تدریج نقش آفریقا هم در امنیت عرضه انرژی و هم در پروسه گذار انرژی افزایش خواهد یافت. طبیعی است که رقابت در این قاره بین کشورهای عمده تولیدکننده و صادر‌کننده انرژی و تکنولوژی بیش از این هم افزایش یابد.
یکی از مواردی که می‌توان انتظار داشت در جریان سفر رئیسی به آفریقا مورد توجه قرار گیرد احداث پالایشگاه‌های فراسرزمین در آفریقا توسط ایران است. کارشناسان انرژی در ایران بر ضرورت احداث پالایشگاه‌های فراسرزمینی ایران در آفریقا تاکید می‌کنند. بر این اساس کشورهای قاره آفریقا می‌توانند یک پتانسیل خوب برای ایران در انتقال دانش و فناوری در حوزه‌های مختلف باشند.
ایران با تجربه‌های خود در طراحی پالایشگاه و تجهیزات نفتی، مانند پالایشگاه خلیج‌فارس، قادر است در این زمینه در قاره آفریقا فعالیت کند. همچنین، در حوزه انتقال دانش فنی نیز ایران تجربیات قابل‌توجهی دارد و می‌تواند اقدامات مفیدی در این زمینه در قاره آفریقا انجام دهد.
ابراهیم رئیسی در جریان سفر به کنیا از پتانسیل ایران برای همکاری در بخش پتروشیمی خبر داد. باید در نظر داشت که متنوع‌‌سازی بازارهای هدف صادرات محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های پلیمری، یکی از سیاست‌های کلیدی تجارت پتروشیمی ایران در دوران پسابرجام است.
با توجه به اطلاعات مربوط به ظرفیت پالایشی آفریقا، که تقریباً ۳ تا ۴ میلیون بشکه در روز است و نیمی از آن غیرفعال است، ایران می‌تواند فرصتی را داشته باشد تا با ارائه خدمات فنی و مهندسی، این ظرفیت را احیا کند.
با ایجاد خطوط کشتیرانی مستقیم و روابط بانکی، امکان افزایش صادرات و تسهیل در تبادل تجاری با قاره آفریقا وجود دارد.
با توجه به بازار خوب آفریقا برای محصولات پتروشیمی ایران باید پرسید که چرا این پتانسیل تا به امروز به‌صورت کامل مورد استفاده قرار نگرفته است.
ایران از منابع مالی زیاد برای سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های انرژی آفریقا برخوردار نیست اما با توجه به تخصص مهندسان ایرانی در بخش نفت می‌تواند با تعمیر و ارتقای برخی پالایشگاه‌های آفریقا به تدریج نقش خود را در امنیت عرضه انرژی و زیرساخت‌های آفریقا افزایش دهد که این امر هم باعث افزایش حجم تجارت بین تهران و کشورهای آفریقایی شود و هم به تدریج زمینه افزایش نفوذ سیاسی ایران در منطقه را فراهم می‌آورد. انرژی می‌تواند فصل جدیدی در روابط ایران با آفریقا را رقم زند.