چهارشنبه 04 مهر 1403 - 02:47

کد خبر 126544

شنبه 24 تیر 1402 - 12:00:00


خسته‌ شدم؛ دیگر از «بار هستی» اقتباس نکنید!


ایبنا/ تلویزیون جمهوری چک چهارشنبه صبح 12 ژوئیه مصادف با 21 تیر اعلام کرد میلان کوندرا نویسنده بزرگ اهل این کشور درگذشته است. وی در پی یک دوره بیماری طولانی در سن 94 سالگی و در شهر پاریس جان سپرد.
میلان کوندرا، اهل جمهوری چک و تبعه فرانسه، خالق آثاری از جمله «بارهستی» سبکی تحمل ‌ناپذیر هستی بود. آثار وی به بیش از 40 زبان دنیا ترجمه شده است و او در ایران نیز از محبوبیت قابل توجهی برخوردار است. کتاب «سبکی تحمل‌ناپذیر هستی» کوندرا، که نخست با عنوان «بار هستی» به فارسی ترجمه شد، یکی از برجسته‌ترین رمان‌های او به حساب می‌آید که در مقطع زمانی بهار پراگ می‌گذرد.
میلان کوندرا که یکی از تأثیرگذارترین نویسندگان فرانسوی‌زبان جهان به شمار می‌رفت، در سال 1929 در برنو در کشور وقت چکسلواکی به دنیا آمد. پدرش یک نوازنده پیانو بود و ریاست آکادمی موسیقی این شهر را بر عهده داشت.
میلان کوندرا از آغاز نوجوانی به شعر و ادبیات روی آورد و با انتشار آثارش به شهرت دست یافت. در پی اشغال چکسلواکی توسط ارتش سرخ شوروی و سرکوب «بهار پراگ»، به فرانسه رفت و در سال 1981 شهروندی این کشور را دریافت کرد.

او که در زادگاهش در سال 1979 سلب تابعیت شده بود اعلام کرد به نشانه اعتراض به این اقدام برای نوشتن از زبان فرانسه استفاده خواهد کرد. پس از ممنوعیت انتشار کتاب‌های میلان کوندرا توسط دولت کمونیستی چکسلواکی، این نویسنده کاملا خودش را یک فرانسوی معرفی کرد و حتی پس از فروپاشی کمونیسم بلشویکی شوروی در تصمیم خود بازنگری نکرد.چهل سال طول کشید تا سرانجام در سال 2019 کشور جمهوری چک تابعیت او را به وی بازگرداند.

از آثار میلان کوندرا می‌توان به مجموعه رمان «شوخی» و همینطور داستان «عشق‌های خنده‌دار» اشاره کرد. کتاب‌های او پس از اشغال پراگ توسط روسیه ممنوع اعلام شدند، ممنوعیتی که تا سال1990 پابرجا ماند.
وی به دلیل سبک نویسندگی ویژه خود که ترکیبی از وقایع روزمره زندگی با ایده‌های بدیع بود، تحسین‌ منتقدان را برمی‌انگیخت. کتاب‌هایش به دلیل نشان دادن روابط انسان‌ها درسایه مطالب روانشناسی و فلسفی منبع خوبی برای اقتباس سینمایی محسوب می‌شدند.

میلان کوندرا هرچند هرگز نتوانست برنده جایزه نوبل ادبیات بشود، با این حال جوایز متعددی از جمله جایزه موندلو در ایتالیا و جایزه مدیسیس خارجی در فرانسه و همچنین جایزه لس آنجلس تایمز در آمریکا را به خود اختصاص داد. او از معدود نویسندگانی است که آثارشان در زمان حیات در مجموعه نفیس «پلئیاد» فرانسه چاپ شده‌اند.
از نوشته‌های میلان کوندرا اقتباس‌های متعدد سینمایی هم ساخته شده است از آن جمله می‌توان به فیلم‌های «نور زن» کوستاو گاوراس 1979، «شوخی» یارومیل ییرش1969، «من خدای پریشان» آنتونین کاچلیک1969، «سبکی تحمل ناپذیر هستی» فیلیپ کافمن 1988، اشاره کرد.معروف‌ترین اقتباسی که از آثار میلان کوندرا انجام شده است فیلم «سبکی تحمل ناپذیر هستی» است.
«سبکی تحمل ناپذیر هستی» را بهترین رمان میلان کوندرا می‌دانند. فیلیپ کافمن فیلمساز مشهور و خاص سینمای آمریکا با همکاری ژان کلود کریر فیلمنامه‌نویس مشهور با یک مثلث بازیگری قدرتمند تلاش کرد تا این شاهکار ادبی را به یک فیلم ارزشمند هنری تبدیل کند. هر چند کوندرا بعد از دیدن فیلم چنان عصبی شد که گفت: «دیگر اجازه نمی‌دهم هیچ کدام از کتاب‌هایم به فیلم برگردانده شود». او کتاب‌های بعدیش را چنان نوشت که نتوان از روی آن‌ها فیلم ساخت!

بارهستی یا سبکی تحمل‌ناپذیر هستی فیلمی به کارگردانی فیلیپ کافمن یک فیلم تقریبا سه ساعته است. این فیلم برای اولین بار در سال 1988 در کشورهای آمریکا، فرانسه و سوئد به نمایش درآمد و به دلیل بی‌پروایی‌اش در نشان دادن روابط نظرات مثبت و منفی بسیاری را برانگیخت. 
بار هستی را فارغ از این مسئله می‌توان یک فیلم روان‌شناختی، فلسفی و حتی سیاسی محسوب کرد. این فیلم دربارهٔ درک این موضوع است که تشخیص راه درست از راه غلط برای انسان غیرممکن است. به‌همین دلیل راه غلطی وجود ندارد و انسان مبری از اشتباه است.

با اینکه این فیلم جزو محصولات مستقل هالیوود محسوب می‌شود اما از وجود بازیگران بزرگی مانند دنیل دی‌لوئیس، ژولیت بینوش و لنا اُلین بهره می‌برد. این فیلم برنده جایزه بفتای بهترین فیلمنامه اقتباسی در سال 1989 شد. مانند بیشتر فیلم‌هایی که دنیل دی لوییس بازی می‌کند این بار نیز جایزه انجمن منتقدان فیلم بوستون برای بهترین بازیگر نقش اول مرد به او رسید. 
برای آشنایی بیشتر با شاهکار میلان کوندرا با نام «بارهستی» یا «سبکی تحمل ناپذیر هستی» باید گفت: این کتاب که در سال 1968 در پراگ در دورهٔ زمانی موسوم به بهار پراگ می‌گذرد، با مفاهیم فلسفی فراوانی سر و کار دارد. کتاب به شرحی از وضعیت زندگی هنرمندان و روشنفکران چکسلواکی پس از بهار پراگ، یعنی پس از حملهٔ اتحاد شوروی به چکسلواکی، می‌پردازد. شخصیت اصلی کتاب «توماس» نام دارد. توماس که جراحی معروف است انتقادات فراوانی به کمونیست‌های چک دارد و این موجب می‌شود که او شغل‌اش را از دست بدهد. دیگر شخصیت‌های مهم داستان «ترزا» همسر توماس، «سابینا» نقاش، معشوقهٔ توماس و «فرانز» استاد دانشگاه، معشوق سابینا هستند.


کتاب «سبکی تحمل ناپذیر هستی» در سال 1984 نوشته شد و آن‌قدری جذاب بود که تنها چهار سال زمان برای وسوسه کردن کارگردانی جهت اقتباس از خودش نیاز داشته باشد! این کتاب با وجود تبعید ناخواستۀ نویسنده‌اش میلان کوندرا به فرانسه و اخذ اقامت فرانسوی، به زبان چکی نوشته شده است.

البته کتاب با محبوبیت بالایش، به سرعت به زبان‌های انگلیسی و فرانسوی ترجمه شده و از روی این نسخه‌ها به بسیاری از زبان‌های زنده‌ دنیا برگردانده شد.
 محبوبیتِ بار هستی، تقریبا هیچ مرز و بومی را نمی‌شناسد و این اثر دقیقا همان‌طور که در آمریکا برنده‌ی جایزه‌ی لس آنجلس تایمز سال 1984 شد، در ایران هم همیشه جزو فهرست پرفروش‌ترین کتاب‌ها قرار دارد.
نسخه‌های متعدد قانونی این اثر در ایران به فروش می‌رسد که مهم‌ترینِ آن‌ها شامل ترجمه‌هایی از پرویز همایون‌پور چاپ نشر قطره، علی سلامی چاپ نشر گویا و حسین کاظمی یزدی چاپ نشر نیکو نشر هستند.



پربیننده ترین


سایر اخبار مرتبط