اعتماد/متن پیش رو در «اعتماد» منتشر شده و انتشارش در «آخرین خبر» به معنای تایید آن نیست

با اظهارنظر جدید سخنگوی شورای نگهبان، همه‌ چیز برای واردات خودرو آماده است. آن‌گونه که اعلام شده: «لایحه مربوط به واردات خودرو‌های کارکرده در جلسات شورای نگهبان بررسی شد و با توجه به اینکه خلاف موازین شرع و قانون اساسی شناخته نشده است با تایید این مصوبه از سوی هیات عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام، این موضوع تبدیل به قانون شده است.» از سوی دیگر سازمان ملی استاندارد تسهیلاتی را برای ورود خودرو به کشور در نظر گرفته است. به گفته رییس سازمان ملی استاندارد میلیون‌ها دستگاه خودرو این امکان را دارند تا در بازه زمانی کوتاهی وارد کشور شوند.

قیمت خودروهای خارجی افت کرد

هر چند پیش از تصویب آزادسازی واردات خودرو یک فضای دوقطبی در میان کارشناسان کشور به وجود آمده بود، اما در نهایت طرح آزادسازی خودروی نو و دست دوم نهایی شد، طرفداران طرح آزادسازی واردات خودرو معتقد بودند آزادسازی واردات التهابات بازار خودرو را آرام می‌کند، از سوی دیگر گروه‌های مصرف برای انتخاب خودروی مدنظرشان قدرت انتخاب بیشتری دارند، همچنین واردات باعث می‌شود که خودروهای باکیفیت‌تری در دسترس عموم قرار گیرد که همه این موارد کاهش 50 درصدی قیمت خودروهای خارجی را به دنبال خواهد داشت و در نتیجه، این فضای رقابتی منجر به تعادل در بازار عرضه و تقاضا می‌شود. اما مخالفان طرح آزادسازی واردات خودرو نظر دیگری داشتند، آنها بر این باور بودند که آزادسازی واردات خودرو قطعا بین تجار واردکننده و خودروسازان اختلاف ایجاد می‌کند و این تجار با انحصار قیمت‌گذاری می‌توانند در بازار خودرو قدرت و سرعت عمل را به دست گیرند.اما از زمانی که لایحه مربوط به واردات خودرو‌های کارکرده در رسانه‌ها مطرح شد، قیمت خودروهای وارداتی در ایران هم با افت قابل توجهی همراه بود به گونه‌ای که برخی خودروها نظیر تویوتا راوفور، کیا اسپورتیچ و سانتافه به ترتیب با کاهش 400، 300 و 150 میلیون تومانی همراه شدند البته قیمت این خودروهای خارجی همچنان در محدوده 5 تا 6 میلیارد تومان هستند که تنها طبقات بالای جامعه قادر به خرید آنهاست.

در بازاری که با رکود شدید نیز روبه‌رو است؛ تاکنون خبری از حضور محصولات وارداتی برندهای جهانی خودروساز نبوده است. تنها چندی پیش یک شرکت وارد‌کننده در مراسمی از پلاک شدن چند دستگاه خودروی وارداتی خبر داد. به نظر می‌رسد این خودروهای پلاک شده در مراسم یاد شده به سلبریتی‌هایی که این شرکت برای معرفی محصول خود در نظر گرفته، تحویل داده شده است.

به نظر می‌رسد، «سرگرمی جدید» بازار خودرو، حالا وارد مرحله جدیدی شده که «چالش تامین ارز برای ورود خودرو» نام دارد. واردات خودرو چه نو و چه کارکرده، نیاز به ارز دارد و باید دید موضع بانک مرکزی به عنوان مهم‌ترین بازیگر این بازار چیست؟ آیا بانک مرکزی منابع مورد نیاز برای واردات خودرو را فراهم می‌کند؟

چه کسانی می‌توانند خودروی کارکرده وارد کنند؟

یک سوال مهم برای واردات خودروهای کارکرده وجود دارد: چه کسانی واجد شرایط واردات هستند؟

به‌ گفته محمدباقر قالیباف، رییس مجلس، در قالب طرح مذکور هر شخص حقیقی می‌تواند بدون دارا بودن کارت بازرگانی نسبت ‌به واردات خودروی کارکرده مبادرت ورزد. اما همزمان قائم‌مقام وزارت صنعت، معدن و تجارت در این خصوص گفته است: «واردات خودرو اعم از نو و کارکرده باید در چارچوب آیین‌نامه مصوب دولت و بر اساس ضوابط و مقررات مربوطه از جمله واردات توسط واردکنندگان حقیقی و حقوقی دارای کارت بازرگانی معتبر، رعایت سقف تعیین شده در آیین‌نامه و رعایت منابع ارزی کشور با اولویت مصرف ارز برای کالاهای اساسی و ضروری صورت پذیرد.»

از این صحبت‌ها می‌شود این‌طور برداشت کرد که شخص حقیقی که قصد واردات خودرو دارد باید دارای کارت بازرگانی معتبر باشد و هم اینکه محل تامین ارز برای واردات تعیین شود.ضمن اینکه اینجا ایران است و ممکن است هر لحظه یک آیین‌نامه جدید در بازار انحصاری موجود شکل بگیرد. ممکن است در آینده شرط واردات به ‌ازای صادرات نیز در خصوص واردات خودروی دست دوم هم گذاشته شود و در آن صورت است که تولیدکنندگان خودرو تنها واردکنندگان ماشین کارکرده می‌شوند.

واردات خودرو با ارز خودتان!

جالب است که در این میان یک نماینده مجلس پیشنهاد داده که مردم با ارزی که در اختیار خود دارند، بروند و خودرو وارد کنند. لطف‌الله سیاهکلی، عضو کمیسیون صنایع به تجارت‌نیوز گفت: «اگر فردی در خارج از کشور یا در منزل خود ارز دارد، می‌تواند اقدام به واردات کند؛ در حال حاضر مردم ایران در خانه‌های خود بیش از ۶۰ میلیارد دلار ارز دارند؛ مردم می‌توانند با ارز موجود در خانه‌های خود، خودرو وارد کنند.» این اظهارات در شرایطی مطرح می‌شود که کمی پیش‌تر مصطفی طاهری، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس گفته بود: «با واردات خودرو‌های کارکرده در زمان کوتاه و با ارز کمتر می‌توان تعادل مناسبی در قیمت‌های خودرو به ویژه خودرو‌های خارجی ایجاد کرد، در حال حاضر قیمت این خودرو‌ها بی‌دلیل ۴ تا ۵ برابر قیمت خودرو‌های مشابه در کشور‌های اطراف است.»

اما تصور کنید که چنین چیزی عملی باشد. همین الان ارز با نرخ ترجیحی عملا وجود ندارد. اصولا بازار رسمی برای خرید و فروش ارز نیز وجود ندارد و هر کسی که ارز داشته باشد با ترس و لرز آن را در بازار سیاه خرید و فروش می‌کند. همین الان، خودروهای وارداتی موجود طی محاسبه‌های مختلف، با دلاری معادل 100 هزار تومان به فروش می‌رسند. بنابراین اگر قرار به ورود ارزهای خانگی به چنین بازاری نیز باشد؛ بلبشو عجیبی از نرخ ارز به راه می‌افتد که بیش از هر چیز به بازار ارز فشار می‌آورد و ممکن است قیمت‌ها را در این بازار نیز افزایش دهد.

قطعات از کجا تامین می‌شود؟

احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان در خصوص تاثیر لایحه واردات خودروهای کارکرده بر ریزش قیمت خودروهای وارداتی به «اعتماد» گفت: بنده مخالف واردات خودروی خارجی نیستم، اما به لحاظ کارشناسی خودروهای کارکرده نه تنها خودروهای سواری، بلکه هر نوع ماشین‌آلات صنعتی (ماشین فرز، دستگاه تراش و ...) یا انواع دیگر ماشین صنعتی دست دوم به دلیل فقدان قطعات اصلا صحیح نیست.

دبیر انجمن خودروسازان در ادامه افزود: زمانی که یک خودروی دست دوم از سوی کشوری دیگر به فروش می‌رسد یا نیاز به قطعه جدید دارد یا مصرف سوخت بالایی دارد یا اینکه آلایندگی دارد و در مجموع واردات این نوع از خودروهای کارکرده اصلا به صلاح کشور نیست.

چالش جدید استاندارد برای خودروهای کارکرده

نعمت‌بخش با اشاره به ریزش قیمت خودروهای وارداتی در ایران تصریح کرد: این موضوع هم تنها به دلیل اثرات روانی است که پس از این لایحه مطرح شده، منتها در مورد این قضیه مسوولان سازمان ملی استاندارد هم باید اظهارنظر کنند، چرا که خودروهایی که وارد کشور می‌شوند در وهله اول باید استانداردهای کشور را پاس کنند.

این کارشناس حوزه خودرو خاطرنشان کرد: معمولا از هر 100 یا 200 خودروی نو که وارد کشور می‌شود یک خودرو به صورت تصادفی انتخاب می‌شود و در آزمایشگاه‌های استاندارد میزان‌ آلایندگی و مصرف سوخت‌شان مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و اگر این یک خودرو استانداردهای لازم را داشته باشد اجازه ورود 199 خودروی دیگر را هم می‌دهند.

چرا هیچ خودرویی وارد نشد؟

نعمت‌بخش تصریح کرد: این در حالی است که در بخش خودروهای کارکرده دیگر آزمایشگاه استاندارد هم قادر نخواهد بود همه آنها را مورد ارزیابی قرار دهد و هر کدام از خودروهای دست دوم هم ممکن است یک ایرادی به لحاظ استانداردهای کشور داشته باشد و اگر هم بخواهند هر کدام از این خودروهای کارکرده را آزمایش کنند، اصلا منطقی نیست که سازمان ملی استاندارد برای هر کدام از این خودروها تاییدیه صادر کند و به لحاظ مالی هم اصلا به صرفه نیست.

دبیر انجمن خودروسازان با بیان اینکه مخالف واردات خوروی دست دوم هستم، ادامه داد: بهتر آن است که به جای واردات خودروی دست دوم مسوولان فکری به حال واردات خودروهای نو به کشور بکنند؛ ضمن آنکه خدمات پس از فروش و وجود قطعات یدکی خودرو از جمله مواردی است که باید برای خودروهای وارداتی در کشور مورد توجه قرار گیرد، چرا که خریداران این نوع از خودروها پس از 10 سال بیش از نرخی که برای خودروی‌شان خریداری کرده‌اند باید قطعات آن را تهیه کنند که آن هم نیازمند منابع ارزی برای واردات قطعات این دست از خودروهاست.

فقدان منابع ارزی واردات را با مشکل روبه‌رو کرده است

نعمت‌بخش خاطرنشان کرد: البته با وجود آنکه از سال گذشته موضوع واردات خودروی نو هم مطرح و قرار هم بود تا اوایل امسال 100 هزار دستگاه خودروی نو وارد کشور شود، اما به دلیل کمبودهای ارزی در کشور هنوز خودرویی وارد نشده است و 10 دستگاه خودرو هم به مردم نداده‌اند و در خصوص خودروهای کارکرده هم همین معضل وجود دارد و فقدان منابع ارزی واردات این خودروها را هم با مشکل مواجه خواهد کرد. دبیر انجمن خودروسازان تصریح کرد: متاسفانه برای تامین ارز خودروسازی‌های داخلی (ایران خودرو و سایپا) و سایر خودروسازی‌ها هم با مشکل مواجه شده‌ایم و تامین ارز هم مدتی طول می‌کشد.

پول صادرات گاز از عراق را هم نمی‌توانیم بگیریم

نعمت‌بخش ادامه داد: تا زمانی که برجام نهایی نشود و توافقی بین ایران و کشورهای غربی رخ ندهد، نمی‌توان امیدی به رفع محدودیت‌های ارزی داشت، وضعیت کشور این روزها به گونه‌ای است که حتی پول حاصل از صادرات گاز به عراق را هم نمی‌توانیم دریافت کنیم و تا زمانی هم که عدم توافقات سیاسی وجود داشته باشد هیچ گشایش اقتصادی هم رخ نخواهد داد.

این فعال حوزه خودرو افزود: تجربه نشان داده ارزانی‌ها در بخش خودروهای وارداتی هم موقتی است و افت قیمت‌ها مقطعی خواهد بود، زیرا اقتصاد با واقعیات سر و کار دارد و زمانی که نه خودروی نویی وارد کشور شود و نه خودروی کارکرده، کم‌کم قیمت‌ها صعودی خواهند شد.

دبیر انجمن خودروسازان در پاسخ به این پرسش که آیا واردات خودرو قیمت ارز را بالا خواهد برد، تصریح کرد: زمانی که تقاضا برای ارز داخل افزایش پیدا کند و افراد از چهارراه استانبول ارز را خریداری و حواله کنند، قیمت ارز هم بالا می‌رود که بر تورم هم اثرگذار است و بر همین اساس هم بانک مرکزی با واردات خودرو بدون انتقال ارز موافق‌تر است.