آرمان امروز/متن پیش رو در «آرمان امروز» منتشر شده و انتشارش در «آخرین خبر» به معنای تایید آن نیست

حمید رضا خالدی| پس از آنکه مجلس بررسی دو فوریتی طرح حجاب و عفاف «دولت» و «قوه قضائیه» را رد و بررسی یک فوریتی آن و به تصویب رسیده، بالاخره روز گذشته سخنگوی فراجا از استقرار گشت‌های خودرویی و پیاده پلیس در سراسر کشور با هدف انجام مأموریت‌ها و برخورد با افرادی که بر هنجارشکنی‌های اجتماعی اصرار دارند، خبر داد؛ یعنی بازگشت ون‌های گشت امنیت اخلاقی به خیابان‌ها پس ۱۰ ماه که این موضوع با واکنش‌های بسیاری از سوی مقامات رسمی و غیر رسمی مواجه شد.  آن‌طور که سردار سعید منتظرالمهدی،‌ گفته است: «پلیس در پی مطالبات مردمی و خواستگاه گروه‌ها و نهادهای مختلف اجتماعی و همچنین تأکید ریاست محترم جمهور و قوه قضائیه در چارچوب قانون به منظور بسط و گسترش امنیت عمومی و تحکیم بنیان خانواده از یوم جاری با استقرار گشت‌های خودرویی و پیاده در سراسر کشور ضمن انجام ماموریت‌های متعدد پلیسی ناگزیر با آن دسته از کسانی که متأسفانه بدون توجه به تبعات و عواقب پوششِ خارج از عرف همچنان بر هنجارشکنی خود اصرار دارند ضمن انذار و تذکر در صورت عدم تمکین از دستورات پلیس برخورد قانونی و آنان را به دستگاه قضائی معرفی خواهد کرد.»  به این ترتیب از روز گذشته، شهروندان تهرانی شاهد حضور دوباره «ون‌های امنیت اخلاقی» هستند؛ گشت‌هایی که این‌بار هر کدام در حمایت یک تیم از ماموران نیروی انتظامی هستند.

احکام عجیب از غسل میت تا ممنوع الچادری!   

در یکی از تازه‌ترین احکام صادره شعبه ۱۰۴ دادگاه شهرستان ورامین زنی را به اتهام «بی‌حجابی در انظار عمومی حین رانندگی با وسیله نقلیه شخصی» به پرداخت ۳.۱ میلیون تومان جزای نقدی به عنوان بدل دو ماه حبس و کار در غسالخانه بهشت زهرای تهران به عنوان خدمات عمومی به مدت یک ماه محکوم کرد. «آزاده صمدی» بازیگر سرشناس هم درحکم عجیب دیگری به جرم عدم رعایت حجاب به شش ماه ممنوعیت استفاده از فضای مجازی و تلفن همراه و مراجعه به مراکز روانشناسی برای مداوای بیماری ضد اجتماعی! محکوم شد.

گرچه پیش از این نیز چندین بار چنین احکامی صادر شده بودند. «یلدا معیری» عکاس خبری که در جریان اعتراضات پاییز به اتهام «خبرسازی و معرکه‌گیری» بازداشت شده بود هم علاوه بر شش سال حبس تعزیری به مجموعه‌ای از مجازات‌های تکمیلی از جمله «خدمات پاکبانی»، «تهیه پژوهش ۱۰۰ صفحه‌ای از آثار مرتضی مطهری»، «منع استفاده از تلفن همراه و شبکه‌های اجتماعی به مدت دو سال» و تبعید از تهران و استان‌های هم‌جوار در مدت مشابه هم محکوم شده بود.  البته موارد عجیب‌تر هم وجود دارد. «زینب موسوی» کمدین معروف به «امپراتور کوزکو» شاید تنها کسی است که در تاریخ کشورمان «ممنوع الچادر» شده است! او در جریان اعتراضات بازداشت شد و بعد از آزادی دیگر اجازه استفاده از چادر و لهجه قمی را در ویدئو‌های طنزش نداشت.

این احکام در شرایطی اعمال شده است که معاون اول قوه قضاییه گفته است: «مجازات تکمیلی باید نسبت به عمل ارتکابی و مجازات اصلی جرم سنخیت داشته باشند و برخی از آرای قضائی که در مورد بدحجابی صادر می‌شوند باید برابر قانون باشند و حقی از کسی ضایع نشود.» آن‌طور که حجت الاسلام مصدق به قضات یادآوری کرده است:‌ «ازات تکمیلی در این حوزه باید به نحوی باشد که  قانون و عرف آن را بپذیرد و متناسب باشد.»

مجلس در جریان بازگشت‌ ون‌‌ها نیست

در این شرایط ولی اسماعیلی رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی اظهارکرد: «بعید به نظر می‌رسد که با مجلس شورای اسلامی برای راه اندازی مجدد گشت‌های امنیت اخلاقی، هماهنگی یا توافقی صورت گرفته باشد. دولت در این زمینه اقدامات خود را براساس قانون انجام می‌دهد. نظر بنده به عنوان یک شخصیت حقیقی این است که مواجه با اقدامات فرهنگی و اجتماعی، باید به صورت مناسب و هم راستای با همان فضای فرهنگی باشد. خارج از این مسیر اگر مسیر دیگری را انتخاب کنیم، قطع به یقین جواب ایده آلی نخواهیم گرفت و صرفا می‌تواند تاثیرگذاری مقطعی داشته باشد.»

لزوم توجه به اصول چهارگانه

با این حال یک جامعه شناس سیاسی معتقد است که موضوع حجاب را می توان از چهار منظر بررسی کرد. وی امیر دبیری‌مهر، در گفت و گو با «آرمان امروز » می‌گوید: اولین موردی که در بحث حجاب باید به آن توجه کرد این است که در این رابطه قانون یا دستورالعمل جامعی تا حدودی وجود ندارد و بیشتر اقدامات جزیره‌ای صورت می‌گیرد که این امر باعث تشدید مشکلات جدی برای کشور می‌شود. در همین راستا قبل از هر چیز باید جلوی «تحریف مساله» گرفته شود؛ باید توجه داشته باشیم حجاب و عفاف و حیای اجتماعی امری ذاتی شده است یعنی نود و نُه درصد مردم ما قلباً به این مسائل ایمان دارند، منتهی هر کدام براساس فرهنگ و منش و دیدگاه خودشان. یعنی اختلاف بر سر اصل مساله نیست بلکه بر سر تحریف‌هایی است که در این خصوص صورت می‌گیرد و اینکه هر کسی می‌خواهد سلیقه خودش را در این امر تحمیل کند. به بیانی به نظر می‌رسد اصل مساله بد مطرح شده است.

وی با اشاره به دومین عامل موثر در این زمینه می‌گوید: اصولا انتظار می‌رود وقتی اختلافی در کشور میان مردم و دولت به‌وجود  می‌آید حاکمیت مانند پدری دلسوز نقش میانجیگری و داوری بی‌طرف را برای حل مساله ایفا کند و در این رابطه رهبر معظم انقلاب نظراتشان را بیان کرده‌اند، اما ظاهرا برخی از آن طرف بوم افتاده‌اند و با اقدامات سلیقه‌ای و راحت‌ترین کار (برخورد سلبی) برای حکمرانی هزینه می‌تراشند. این همان آسیبی است که در موضوع حجاب، مقامات سیاسی با آن مواجه بوده و است.

***

آمار جالب در خصوص یک پدیده فرهنگی 

دبیر کارگروه آسیبهای اجتماعی معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری گفته است: براساس نتایج یک پژوهش بیش از ۴۴درصد بانوان بی‌حجاب تذکر مودبانه را می‌پذیرند. غدیری در مصاحبه با رادیو گفت وگو‌، عنوان کرده است: طبق این پژوهش ۳۹،۲ درصد از زنان بی حجاب تهران جوانان رده ۲۳ تا ۳۲ سال و متولدین دهه هفتاد، ۳۰.۷ درصد گروه سنی ۳۳ تا ۴۲ و متولیدن دهه ۶۰ ، ۱۹.۹ درصد گروه سنی ۱۸ تا ۲۲ سال دهه هشتادی، ۹.۴ درصد گروه سنی ۴۳ تا ۵۲ سال متولدین دهه پنجاه و ۸ درصد نیز گروه سنی ۵۳ تا ۶۲ سال و متولیدن دهه ۴۰ بودند. ۴۶,۶ درصد زنان بی حجاب مجرد و ۴۲.۸ درصد زنان متاهل، ۸.۷ درصد آنها مطلقه و همسر ۱.۹ درصد از زنان فوت شده است و همسر ۶۹.۶ درصد از زنان موافق با نوع پوشش و بی حجابی آنها بوده و ۱۷.۲ درصد از همسران نیز مخالف پوشش بوده اند. بر اساس این پژوهش ۶,۴ درصد بانوانی تهرانی که حجاب برداشتند در آذر ماه ۱۴۰۱ اقدام به کشف حجاب کرده بودند و ۹.۴ درصد افزایش در دی ماه ۱۴۰۱، ۲.۹ درصد کاهش در بهمن و ۳.۱ درصد در اسفند۱۴۰۱ افزایش و ۲.۸ درصد افزایش در فروردین و ۰.۷ درصد در اردیبهشت ۱۴۰۲ بوده است.