هم میهن/متن پیش رو در «هم میهن» منتشر شده و انتشارش در «آخرین خبر» به معنای تایید آن نیست

کابینه افراطی نتانیاهو دولت جو بایدن را با مشکل مواجه کرده است

آریا صدیقی| اخیراً رسانه‌ها به‌صورت مستمر بر روی تشدید تنش در روابط میان «اسرائیل» و ایالات متحده مانور می‌‌دهند؛ اختلافاتی که بیانگر دور شدن دو طرف از یکدیگر به دلیل منافع‌شان است و کار به جایی رسید که آمریکا بار دیگر این روابط را مورد ارزیابی قرار داد.  در جدیدترین تحلیلی که در خصوص این اختلافات منتشر شده، «توماس فریدمن» مفسر و ستون‌نویس نشریه آمریکایی «نیویورک‌تایمز» نوشت: صحبت از تضاد ارزش‌ها و منافع آمریکا و اسرائیل به معنای تضاد در رویکرد دیپلماتیک دو طرف است و نه همکاری نظامی و اطلاعاتی. ویژگی‌های این اختلاف و شکاف آمریکایی-اسرائیلی در پرونده‌های مختلف کجا ظاهر شد؟» این روزنامه‌نگار آمریکایی که برنده جایزه پولیتزر نیز شده، بدون آنکه نامی از اسرائیل بیاورد، می‌نویسد: برخی از متحدان ما اهمیتی به منافع دیگران نمی‌دهند و باور دارند که تنها راه مورد قبول، بمباران تأسیسات اتمی ایران و ضعیف و منزوی و تبدیل کردن این کشور به یک هیولا است. فریدمن در ادامه می‌گوید: «دولت بایدن عملاً بازنگری در روابط سیاسی خود با اسرائیل را آغاز کرده است. هرچند فعلاً روابط نظامی و امنیتی با توجه به اهمیت ویژه‌ای که دارد، همچنان مطرح است.» فریدمن کابینه نتانیاهو را کابینه‌ای افراطی خوانده و تصریح کرده که دولت بایدن نمی‌تواند با کابینه راست افراطی ارتباط برقرار کند و این مسئله در نهایت ضربه خود را به اراضی ‌اشغالی خواهد زد.»

روز گذشته نیز اعلام شد که رئیس‌جمهور اسرائیل در آستانه هفتادوپنجمین سالگرد تشکیل دولت اسرائیل، طی سفری دوروزه راهی آمریکا می‌شود. کاخ سفید اعلام کرده که جو بایدن بر «تعهد آهنین» آمریکا به تامین امنیت اسرائیل اصرار دارد.  همکاری نتانیاهو با تسهیل شهرک‌سازی‌ها در سرزمین‌های فلسطینی، موجب افزایش تنش با فلسطینی‌ها شده است. جو بایدن در مصاحبه‌ای با شبکه سی‌ان‌ان، ضمن افراطی‌ نامیدن دولت نتانیاهو، در این‌ بارە گفت: «در صورت تضعیف تشکیلات خودگردان، زمینه افراط‌گرایی در میان فلسطینی‌ها  به ‌وجود می‌آید.»  او همچنین در پاسخ به این پرسش که چرا نتانیاهو برای سفر به واشنگتن دعوت نشده است؟ گفت، ایالات متحده «مخاطبین دیگری» مانند هرتزوگ دارد.

جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات متحده آمریکا اخیراً از کابینه بنیامین نتانیاهو به‌عنوان «افراطی‌ترین» کابینه اسرائیل که او تا به حال دیده یاد کرده و به اعضای ائتلاف کابینه اسرائیل به‌‌عنوان «بخشی از مشکل» اشاره کرده است. اظهارات وی بلافاصله با واکنش بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی اسرائیل که و ایتامار بن‌گویر، وزیر امنیت داخلی اسرائیل و شهرک‌نشینان شهرک‌های غیرقانونی کرانه باختری که همگی گرایش راست افراطی دارند، روبه‌رو شده است.

اما افراط‌گرایی در اسرائیل تنها به شهرک‌نشینان اسرائیلی در کرانه باختری رود اردن و وزرای دولت راست افراطی کنونی اسرائیل، نظیر بن گویر و اسموتریچ، خلاصه نمی‌شود. شهرک‌نشینان اسرائیلی بالاترین مناصب در ارتش و کابینه اسرائیل را اشغال کرده‌اند و افراط‌گرایان شبه‌نظامیان یهودی که شبه‌نظامیانی خاص هستند در داخل ارتش اسرائیل و با تائید این نهاد نظامی دست به عملیات می‌زنند و با این حال از سازمان‌های خیریه آمریکایی کمک مالی دریافت می‌کنند. حملات شهرک‌نشینان اسرائیلی به فلسطینی‌ها در سال‌های گذشته به‌طور پیوسته در حال افزایش بوده است، به‌طوری‌که به گفته سازمان ملل متحد، به‌طور متوسط روزانه سه حادثه خشونت‌آمیز در سال 2023 رخ داده است که در مقایسه با آمار دو حادثه در روز در سال 2022 و یک حادثه در روز در سال 2021، شاهد افزایش آن بوده‌ایم.

یکی از بدترین حملات ثبت‌شده از سوی افراطیون یهودی به فلسطینی‌ها در سال جاری در تاریخ 26 فوریه رخ داد. در این حادثه یک گروه شبه‌نظامی شهرک‌نشین به تعداد حداقل 400 نفر، به چندین روستا در اطراف شهر نابلس فلسطین، از جمله شهر حواره، حمله کردند. حمله شهرک‌نشینان که حتی توسط ژنرال ارشد اسرائیلی به نام یهودا فوکس به‌عنوان یک قتل‌عام توصیف شده، به قتل یک مرد فلسطینی و همچنین به آتش کشیده شدن حداقل 30 خانه و 100 خودرو منجر شد. بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی اسرائیل، در حمایت از این حمله شهرک‌نشینان، آشکارا اعلام کرد که فکر می‌کند «دهکده حواره باید از بین برود.» او گفت:«من فکر می‌کنم که دولت اسرائیل باید این کار را انجام دهد.»

در اواسط ماه ژوئن یک گروه دیگر 400نفره شهرک‌‌‌نشین مسلح اسرائیلی به تورموسایا و روستاهای اطراف آن در شمال رام‌الله حمله کردند و 30 خانه و حدود 60 خودرو را به آتش کشیدند. آنها همچنین بیش از 100 نفر را مجروح و یک مرد فلسطینی دیگر را به قتل رساندند. این فلسطینی درحالی به قتل رسید که سعی می‌کرد بچه‌ها را نجات دهد. دو تن از بدنام‌ترین اعضای راست افراطی کابینه ائتلافی فعلی اسرائیل، یعنی اسموتریچ و بن‌گویر، هر دو در شهرک‌های غیرقانونی زندگی می‌کنند و از فعالان قدیمی جنبش شهرک‌نشینان غیرقانونی و تندروی یهودی بوده‌اند. بن‌گویر که با فهرستی از اتهامات جنایی از وابستگی به گروه‌های تروریستی گرفته تا تحریک نژادپرستی مواجه شده است، در شهرک الخلیل ساکن است که ساکنانش به افراطی بودن شهره هستند.  اسموتریچ در حال حاضر در شهرک کدومیم زندگی می‌کند. این شهرک فاصله اندکی با سکونتگاهی که در فاصله کوتاهی از یتسهار، دیگر شهرک غیرقانونی اسرائیل که ساکنانش بسیار افراطی هستند، دارد. فهرست یکپارچه انتخاباتی آنها که تحت نام «صهیونیسم مذهبی» یک‌سوم آرای رای‌دهندگان اسرائیلی را به دست آورد و اکنون جایگاه دومین حزب بزرگ در کابینه ائتلافی کنونی را در اختیار دارد.

افراط‌گرایی گسترده
درور سادوت، سخنگوی B’Tselem که یک سازمان پیشرو حقوق بشر در اسرائیل است، می‌گوید:«ما نمی‌توانیم حمایت گسترده‌تری را که انجام چنین اقدامات افراطی را امکان‌پذیر می‌کند، کم‌اهمیت جلوه دهیم. حتی اگر در این دولت فعلی افرادی نظیر بن گویر-اسموتریچ نبودند، این دولت باز هم دولت آپارتاید است. زمانی که قتل عام حواره اتفاق افتاد، باید توجه می‌کردیم که شهرک‌نشینان چه نوع حمایتی از سیاستمداران دریافت کرده‌اند. آنچه آنها می‌گویند حقیقت را آشکار می‌کند. سخنان آنها نشان‌دهنده وجود مکانیسم‌هایی است که همیشه در دولت‌های قبلی هم وجود داشته است.» سادوت ادامه می‌دهد: «ما نباید در مورد خشونت شهرک‌نشینان به‌گونه‌ای صحبت کنیم که انگار با چند سیب گندیده در جعبه‌ای از سیب‌های سالم روبه‌رو هستیم. چراکه در نهایت دولت اسرائیل از همه این اقدامات حمایت می‌کند.»

درحالی‌که همه توجهات به چهره‌هایی مانند بن گویر و اسموتریچ جلب شده است، حقیقت این است که شهرک‌نشینان راست افراطی در دولت و ارتش اسرائیل مناصب مهمی را در اختیار دارند.  برای مثال، تصمیم اخیر ارتش اسرائیل برای تهاجم به جنین، به‌شدت تحت‌تأثیر فشار شهرک‌نشینان افراطی اتخاذ شده است. یوسی داگان، رئیس شورای شهرک‌سازی منطقه‌ای در شمال کرانه باختری، نقش برجسته‌ای در تشویق حمله خشونت‌آمیز به جنین داشته است. حمله‌ای که کارشناسان سازمان ملل آن را جنایت جنگی می‌دانند.  با این حال، جاه‌طلبی‌های داگان به همین جا ختم نشده است. او از کابینه اسرائیل خواسته تا «به ارتش اسرائیل دستور دهد تا فوراً عملیات بزرگ‌تر، گسترده‌تر، کامل‌تر و عمیق‌تر را در جنین آغاز کند.»

تندروها در دالان‌های قدرت
آویچای بوآرون، نماینده اسرائیلی کنست از حزب حاکم لیکود نیز اظهارات نگران‌کننده‌ای را بیان کرده است. پس از عملیات نظامی ارتش اسرائیل در جنین، بورون پیشنهاد کرد که «اسرائیل باید عملیات نظامی را گسترش داده و دامنه آن را تا نابلس و رام‌الله توسعه دهد». قابل ذکر است که بوآرون خودش یک فعال شهرک‌نشین است که به دلیل استفاده از تعبیراتی توهین‌آمیز برای خطاب قراردادن فلسطینی‌ها و پیشنهاد کردن ایجاد اردوگاه‌های کشتار و پاکسازی فلسطینی‌ها به‌عنوان راه‌حل، مورد انتقاد قرار گرفته است.

در سال 2018، نتانیاهو در شبکه‌های اجتماعی پستی را منتشر کرد و در آن به آویچای بورون به دلیل موفقیت در ساخت شهرک آمیهای که در سال 2017 به‌عنوان جایگزینی برای شهرک غیرقانونی‌ تخلیه شده آمونا ساخته شد، تبریک گفت. موضوع شهرک غیرقانونی آمونا به یک بحران برای افکار عمومی اسرائیل تبدیل شده بود. شهرک آمیهای به شهرک غیرقانونی شیلو اضافه شد و به این ترتیب این دو شهرک در کنار شهرک‌های غیرقانونی آدی اد، جولات صهیون و دیگر شهرک‌ها، تورموسایا و دیگر روستاهای فلسطینی را احاطه کرده‌اند و اتفاقا به همین دلیل بوده که فلسطینی‌هایی که در این روستاها زندگی می‌کنند مدام هدف حملات شهرک‌نشینان افراطی قرار گرفته‌اند.

بوآرون اخیراً موقعیتی را در حزب لیکود به دست آورد و توانست جایگزین دیوید امسالم شود. نتانیاهو قرار بود که امسالم را به‌عنوان وزیر همکاری منطقه‌ای اسرائیل منصوب کند. امسالم نیز خودش یک شهرک‌نشین کرانه باختری است که در شهرک غیرقانونی معالی ادومیم زندگی می‌کند و در حال حاضر مسئول «پیشبرد مشارکت با کشورهای منطقه (حوزه مدیترانه) و تشکیلات خودگردان فلسطین» است.

علاوه بر این، رهبری ارتش اسرائیل نیز از نفوذ افراطیون در امان نمانده است. هرزی حلوی، رئیس کنونی ستاد ارتش، ساکن شهرک غیرقانونی کفر اورانیم در کرانه باختری است. انتصاب او به این سمت کلیدی سال گذشته در دولت یائیر لاپید بدون هیچ اعتراضی به تصویب رسید. آوی ماعوذ، معاون وزیر و رئیس بخش هویت ملی یهودی در دفتر نخست‌وزیری، در یک شهرک غیرقانونی واقع در منطقه سیلوان در شرق بیت‌المقدس اشغالی ساکن است. موقعیت او دارای وزن قابل توجهی است و او یک چهره برجسته در حزب افراطی نوآم است.

عبعی العبودی، مدیر اجرایی مرکز تحقیق و توسعه بیسان، می‌گوید که «شهرک‌نشینان یک گروه شبه‌نظامی هستند. آنها غیرنظامی نیستند. اکثر آنها ایدئولوگ هستند. آنها خود را موظف می‌دانند که یهودیان را جایگزین فلسطینی‌ها کنند و روستاها و خانه‌های فلسطینی‌ها را اشغال کرده و فلسطینی‌ها را بیرون برانند.» دو مقر گروه‌های ترور شهرک‌نشین در اطراف شهرهای الخلیل و نابلس فلسطین واقع شده است. Od Yosef Hai Yeshiva، در شهرک یتسهار، مرکز فکری و نظریه‌پردازی بسیاری از افراطی‌ترین تروریست‌های شهرک‌نشین است. این افراد در این مرکز درباره‌ ایده‌هایی نظیر اینکه اعراب «یک غده سرطانی هستند» و «کشتن نوزادان غیریهودی مجاز است»، آموزش می‌بینند.

تبانی ارتش با شهرک‌نشینان
براساس نتایج یک گزارش که در سال  2022 توسط سازمان حقوق بشری فعال در اسرائیل به نام B’Tselem در مورد خشونت شهرک‌نشینان، منتشر شده، حملات شهرک‌نشینان صرفاً توسط «گروه‌های قانون‌گریز» یا «چند سیب گندیده» انجام نمی‌شوند و صرفاً «طغیان‌های خشونت‌آمیز» یا «حوادث غیرعادی» نیستند، بلکه در چارچوب یک «استراتژی به کار گرفته‌شده توسط رژیم آپارتاید اسرائیل» صورت می‌گیرند. تحقیقاتی که در سال 2021 با مشارکت وب‌سایت گزارش‌های تحقیقی The Intercept و Local Call انجام شد، نشان داد که دلیل کشته شدن حداقل چهار نفر از 11 فلسطینی که در تاریخ 14 مه سال 2021 در کرانه باختری به قتل رسیده‌اند، حملات عمدی بود که با مشارکت شهرک‌‌نشینان و سربازان اسرائیلی انجام شده است. در حمله مشترک شهرک‌نشینان و سربازان ارتش اسرائیل به فلسطینیان در روستای اوریف در ماه مه سال 2021، ارتش اسرائیل در بیانیه‌ای تأیید کرد که یکی از شهرک‌نشینان نقابدار که تصویرش در فیلمی ثبت شده و در کنار سربازان ارتش اسرائیل به‌سوی فلسطینی‌ها شلیک می‌کند، دستگیر شده است. ارتش اسرائیل تائید کرد که این شهرک‌نشین ساکن شهرک غیرقانونی تیسهار بوده است و خودش یک سرباز فعال اسرائیلی است. در آن زمان، زوی سوکوت، که سخنگوی شهرک یتسهار و بخشی از گروه یهودی «جوانان بالای تپه» بود، ارتش اسرائیل را به دلیل حملات مشترک به فلسطینیان تحسین کرده بود. سوکوت که اکنون عضو کنست اسرائیل و ائتلاف دولت فعلی اسرائیل است، زمانی مشهور شد که در سال 2015، برای آزادی گروهی از شهرک‌نشینان که یک نوزاد فلسطینی را سوزانده بودند، بسیار تلاش کرد. در یک رخداد دیگر تصاویر شهرک‌نشینان اسرائیلی در حال رقصیدن در یک عروسی و جشن گرفتن بابت قتل علی دوابشه 18ماهه و واردن آوردن ضربات چاقو به عکس‌های خانواده فلسطینی که در کنار او کشته بودند، ثبت شده است. ایتمار بن‌گویر، نماینده قانونی شهرک‌نشینان افراطی نیز در این مراسم عروسی حضور داشت. اخیراً در تاریخ 24 ژوئن، شهرک‌نشینان اسرائیلی از تفنگ‌های تهاجمی ارتش اسرائیل به نام Colt M4 که ساخت آمریکا است برای تیراندازی به فلسطینیان در روستای ام‌صفا استفاده کرده‌اند.

به‌رغم اینکه از افراطیون شهرک‌نشین به گروه‌های مسلح سازمان‌یافته یاد نمی‌شود اما در ماه مه مشخص شد که آنها در یک واحد نظامی ویژه ذیل ارتش اسرائیل ادغام شده‌اند. گفته می‌شود که شهرک‌نشینان افراطی عضو گروه «جوانان بالای تپه» در یک واحد تازه‌ایجادشده ارتش اسرائیل به نام «جبهه صحرا» جذب شده‌اند. کنترل این واحد در دستان خود آنهاست و این واحد در سراسر کرانه باختری به فعالیت مشغول است. درور سادوت، سخنگوی سازمان حقوق بشری B’Tselem، می‌گوید که سازمان او «صدها مورد خشونت شهرک‌نشینان را مستند کرده است که در بسیاری از آنها سربازان ارتش اسرائیل نیز حضور داشتند و این سربازان در بیشتر موارد، نه‌تنها جلوی شهرک‌نشینان افراطی را نگرفته‌اند، بلکه به آنها نیز پیوسته‌اند.»

در یک تحول خطرناک، بن‌گویر، وزیر امنیت اسرائیل، اخیراً مجوز ایجاد «گارد ملی» جدید اسرائیل را دریافت کرده است. این گارد در حال شکل‌گیری، یک نیروی شبه‌نظامی افراطی ملی‌گرا با بودجه عمومی است که برای خدمت به اهداف افراطی جنبش شهرک‌نشینان اسرائیلی ایجاد می‌شود. یکی از سرهنگ‌های ارتش اسرائیلی که به بن‌گویر در تشکیل گارد ملی کمک می‌کند، افرایم لاور است که در سال 2019 در یک سخنرانی، چنین کلماتی را بر زبان آورد:«دشمن باید کشته شود. شما به عناصر شلیک نمی‌کنید، بین چشم‌ها شلیک می‌کنید – هر کسی که نمی‌تواند این کار را انجام دهد، 15 سانتی‌متر پایین‌تر شلیک کند. هر کسی که در مقابل‌تان هست و حمله نمی‌کند باید کشته شود. شما لزوما دشمنی او را نمی‌بینید. نمی‌فهمید که آن شخص قصد حمله دارد یا نه. مهم این است که از بین برود.»

نقش مؤسسات خیریه آمریکا در شهرک‌سازی
گروه شهرک‌نشینان «جوانان بالای تپه» که اغلب به‌عنوان «گروه‌های قانون‌شکن» معرفی می‌شوند، ارتباط مستقیمی با دولت اسرائیل و حتی سازمان‌های خیریه ایالات متحده آمریکا دارند. در سال 2008، جوانان بالای تپه، دور جدیدی از خشونت را آغاز کردند که به آن «برچسب قیمت» می‌گفتند. در این دور از حملات، شهرک‌نشینان به غیرنظامیان فلسطینی، مساجد، مدارس، محصولات کشاورزی و خانه‌های آنها حمله می‌کردند. یکی از چهره‌های شاخص این گروه، ایتای زار، از اولین اعضای جوانان بالای تپه است که در سال 2002 پایگاه شهرک‌نشینان حوات گیلاد را تأسیس کرد. توجه به این نکته مهم است که پاسگاه‌های شهرک‌‌ها، از جمله «مزارع» شهرک‌نشینان، طبق قوانین اسرائیل غیرقانونی تلقی می‌شوند. با این حال، بسیاری از آنها در نهایت توسط مقامات اسرائیل به رسمیت شناخته می‌شوند، همانطور که در مورد حوات گیلاد در سال 2018 رخ داد. نزدیکی این پایگاه به شهرک یتسهار، که مرکز یک مکتب مذهبی یهودی به شدت افراطی است، نشان می‌دهد که چگونه سیستم‌های اعتقادی افراطی در داخل این مناطق گسترش می‌یابند.

یکی از مؤسسات خیریه مستقر در ایالات متحده به نام «صندوق مرکزی اسرائیل» (CFI) به همراه گروه «Honenu» که بودجه قانونی و حمایت مالی از تروریست‌های شهرک‌نشین را تأمین می‌کند، از یک مدرسه مذهبی یهودی افراطی حمایت مالی کرده است. CFI هنوز به‌عنوان یک مؤسسه خیریه در ایالات متحده فعالیت می‌کند؛ به‌رغم اینکه ده‌ها میلیون دلار به گروه‌های افراطی راستگرا در سرزمین‌های اشغالی اختصاص داده است. به‌گفته عبعی العبودی، مدیر اجرایی مرکز بیسان، شبکه‌ای نگران‌کننده از مؤسسات خیریه مستقر و ثبت‌شده در ایالات متحده وجود دارد که به‌طور مستقیم از سازمان‌هایی که جنبش شهرک‌سازی را هدایت می‌کنند، حمایت مالی می‌کند. این حمایت مالی مستمر، به این سازمان‌ها اجازه می‌دهد تا بودجه دریافت کنند و گسترش شهرک‌های اسرائیل را تداوم بخشند. برای مثال، صندوق املاک اسرائیل (ILF)، از ارائه املاک و مستغلات برای شهرک‌نشینان اسرائیلی، ارائه کمک‌های حقوقی به آنها و انتشار آگهی املاک در سرزمین‌های اشغالی حمایت می‌کند. حامی مالی ILF صندوق املاک اسرائیل، سازمان خیریه CFI است که یک مؤسسه خیریه ثبت‌شده در نیویورک به حساب می‌آید. این مؤسسه همچنین حامی مالی Regavim است که یک ان‌جی‌او فعال است که هدفش گسترش کنترل اسرائیل بر سرزمین فلسطین از طریق اعمال فشار بر مقامات مربوطه اسرائیل است.  صندوق هبرون، که در نیویورک ثبت شده است، در تأمین مالی پروژه‌های شهرک‌‌سازی غیرقانونی در الخلیل نقش دارد. حامی مالی بنیاد داوود، که از ادعاهای باستان‌شناسی با هدف بیرون راندن فلسطینی‌ها از بیت‌المقدس شرقی حمایت می‌کند، مؤسسه خیریه‌ای است به نام «دوستان بنیاد داوود» که در نیویورک ثبت شده است. به‌طور مشابه، مؤسسه Ateret Cohanim که برای ایجاد اکثریت جمعیتی یهودی در بیت‌المقدس شرقی از طریق بیرون راندن فلسطینی‌ها و ساکن کردن شهرک‌نشینان اسرائیلی، فعال است، اسپانسر جدیدی برای خود دست و پا کرده به نام دوستان Ateret Cohanim که این مؤسسه خیریه نیز در نیویورک ثبت شده است.

دو روی یک سکه
شهرک‌نشینان اسرائیلی اخیراً به اموال فلسطینی‌هایی که شهروند آمریکا هستند، دستبرد می‌زنند. براساس قوانین سختگیرانه مالکیت در ایالات متحده، دولت آمریکا موظف است از اتباع خود حمایت کرده و در این خصوص مداخله کند. طبق قوانین ایالات متحده، از سال 1854، مداخله رئیس‌جمهور مستقر به منظور حفاظت از جان و دارایی شهروندانی که توسط قدرت‌های خارجی تهدید می‌شوند، الزامی تلقی می‌شود. حتی در مورد شهروندان آمریکایی کشته‌شده، هیچ حمایت یا فشار قابل‌توجهی بر دولت اسرائیل اعمال نمی‌شود. در پرونده شیرین ابوعاقله، عمر اسد، عروه حمد و محمود شالان که همگی شهروندان آمریکایی هستند، هیچ‌کس به خاطر قتل آنها توسط مقامات اسرائیل متهم نشد. اجازه دولت بایدن به چنین تأمین مالی‌ای، در کنار عدم موفقیتش در حفاظت از شهروندان خود، تناقضی ایجاد کرده است. دولت بایدن از یک سو جنبش شهرک‌سازی را محکوم می‌کند و از سوی دیگر به‌طور ضمنی آن را تشویق می‌کند.