دنیای اقتصاد/متن پیش رو در «دنیای اقتصاد» منتشر شده و انتشارش در «آخرین خبر» به معنای تایید آن نیست

 پروانه کُبره|  بازار سهام در روز گذشته شاهد دو اتفاق مهم بود. در این روز شاخص کل بورس تهران پس از چند هفته پرهیاهو، سرانجام از سطح ۲میلیون واحدی عقب‌نشینی کرد و در محدوده یک‌میلیون و ۹۵۶هزار واحد قرار گرفت. دوشنبه روز بدی برای اهالی بازار سهام بود. دماسنج اصلی این بازار با افت ۲۰/ ۳درصدی متحمل بیشترین ریزش از ۲۰ خردادماه شد. اما معامله‌گران در سومین روز هفته جاری نظاره‌گر یک اتفاق بد دیگر نیز بودند.
 
شاخص کل در این بازار درحالی به زیر ۲میلیون واحد سقوط کرد که نماگر مذکور همزمان با از دست دادن این نقطه مهم به ۲۸ اسفند ۱۴۰۱ و ۲۲ مرداد ۱۳۹۹ بازگشت. روز گذشته سهامداران با مقایسه دلار ۲۱۸۰۰تومانی در سال ۹۹ و نرخ کنونی آن (۴۸۶۰۰ تومان)، وضعیت فعلی بازار سهام را به باد انتقاد گرفتند. از سوی دیگر کارشناسان بازار سرمایه نیز مهم‌ترین عامل حرکت نماگرهای سهامی درسراشیبی سقوط را به عملکرد سیاستگذار و برخی از مصوبات اقتصادی نسبت دادند.

اگرچه «دنیای اقتصاد» در گزارش‌های پیشین خود در مورد از دست رفتن این سطح روانی مهم اعمال برخی سیاستگذاری‌های اقتصادی و مصوبات سوال‌برانگیز هشدار داده بود، اما تداوم شوک‌های منفی حاوی یک پیام کلیدی است؛ سیگنالی که به سرعت گرفتن خروج پول حقیقی و بازگشت موج بی‌اعتمادی نسبت به بازار مذکور انجامید. آن‌طور که بررسی‌ها نشان می‌دهد، در روزهای گذشته و به سبب این مهم، نمادهای دلاری و ریالی به سرنوشت یکسانی دچار شدند و نتوانستند خود را از مهلکه سقوط نجات دهند. اتفاقات منفی در بازار سهام که به رخوت سنگین معاملات انجامیده است، بورس را وارد فاز جدیدی از ابهام کرد. آیا در شرایط کنونی بازار سهام می‌تواند از روند نزولی جاری خارج شده و سمت‌و‌سوی افزایشی به خود بگیرد؟

ساز ناکوک سیاستگذار در بورس
کارشناسان بازار سرمایه سناریوهای مختلفی برای این بازار به تصویر می‌کشند. برخی معتقدند درخوش‌بینانه‌ترین حالت، بورس بتواند در سطح فعلی دوام بیاورد. بنابراین با عنایت به اینکه تاکنون اقدامات حمایتی کارساز نیز مشاهده نشده است، نمی‌توان به سناریوی خروج از رکود امید داشت. این در حالی است که عده‌ای دیگر از تحلیلگران بورسی، نبود محرک قدرتمند در جهت ورود پول به بازار را مسبب ریزش‌های بیشتر عنوان می‌کنند. آنها می‌گویند مواجهه با تداوم رکود در اقتصاد جهانی و به تبع آن کاهش تقاضا موجب تضعیف احتمالی بازار کامودیتی‌ها نیز‌ خواهد شد. علاوه بر آن، به نظر می‌رسد بورس‌بازان در شرایط فعلی همچنان نیم‌نگاهی به نتیجه مذاکرات هسته‌ای کشور دارند. ازاین‌رو به دلیل ابهام در وضعیت متغیرهای اثرگذار بر بورس و ریسک‌های موجود، مشخصا نمی‌توان گفت آیا بازار سهام قادر به عبور از بحران کنونی خواهد بود یا نه.

در همین رابطه حسن رضایی‌پور، کارشناس بازار سرمایه، در گفت‌و‌گو با «دنیای اقتصاد» اظهار کرد: پس از کش‌و‌قوس‌های فراوان سرانجام کانال ۲میلیون واحد واگذار شد تا حمایت مهم بورسی‌ها شکسته شود. پافشاری حقیقی‌ها برای خروج از گردونه معاملات سهام حاکی از وضعیت غیرعادی در بورس است. اکنون که تالار شیشه‌ای با فضایی ناامیدکننده‌ دست به گریبان است، شاید در روزهای آتی و در ادامه انتشار صورت‌های مالی سه‌ماهه بتواند اندکی از فضای رو به افول خارج شود. اما این یک سناریوی خوش‌بینانه است. بورس در وضعیت کنونی عاری از هرگونه محرک مثبت برای ورود پول قدرتمند است. اما از منظر دیگر قرار گرفتنP/ E  بازاردر سطح ۸۰/ ۷ واحدی شرایطی را فراهم کرده تا سرمایه‌گذاران نسبت به خرید سهام ارزنده اقدام کنند.

او مهم ترین متغیرهای اثرگذار بر ایجاد شرایط کنونی بازار مذکور را عواملی نظیر افزایش ریسک‌های انتظاری در کنار مصوبات بحث‌برانگیز سیاستگذار طی هفته‌های گذشته اعلام کرد که منجر به ترافیک حقیقی‌ها پشت درهای خروج شده است. به این ترتیب در حالی که روز دوشنبه مبلغی در حدود ۷۳۵میلیارد‌ تومان از پول حقیقی‌ها از گردونه معاملات سهام خارج شد، می‌توان از رفتار سهامداران این‌طور استنباط کرد که بازار مجددا با چالش جدی بی‌اعتمادی مواجه شده است.  تنزل اقبال به معاملات سهام از ابتدای خرداد سبب‌ شده خروج مداوم پول حقیقی‌ها راه را برای کاهش ارزش معاملات خرد هموار کند.

این امر موجب ‌شده بازار سهام در فضایی نزولی قرار گیرد که برون‌رفت از آن به‌ اعتقاد کارشناسان بورسی نیازمند عقبگرد جدی سیاستگذار از مواضع و رویکردهای سیاستی است. همان‌طور که ملاحظه کردیم، پس از انتشار نامه جنجالی اردیبهشت پیرامون تعیین نرخ گاز خوراک پتروشیمی‌ها، بازار دائما درگیر نوسانات کاهشی و خروج پول از جریان داد‌و‌ستدهای سهامی شده است. همین امر افت میانگین وزنی قیمت‌ها و کاهش اقبال عمومی به خرید سهام را رقم زده است. بنابراین با وجود این وضعیت، امکان نزول شاخص‌کل بورس به سطوح پایین‌تر نیز وجود دارد.

سبد ریسک‌های سهامی
بررسی اظهارات کارشناسان بازار سرمایه بر یک موضوع مشترک تاکید می‌کند. پشت هر سناریوی احتمالی از دیدگاه آنها نوع استراتژی سیاستگذار نهفته است. به همین دلیل شاید موثر‌ترین عامل در افت‌های پی‌در‌پی بورس را بتوان در این موضوع یافت. نقش پررنگ این متغیر به حدی بود که سبب شد عقبگرد دماسنج اصلی بازار سهام در دوشنبه به میزان بیش از ۶۸هزار واحد منجر شود. اما یکی از سناریوهای پرطرفدار از سوی کارشناسان بازار سرمایه این است که هم‌اکنون بازار در بدترین حالت ممکن به سر می‌برد و نزول از این سطح به سختی اتفاق خواهد شد. شاید این یکی از امیدوارکننده‌ترین سناریوهای پیش روی اهالی بازار مذکور است. طرفداران این سناریو می‌گویند همان اراده‌ای که سود و زیان شرکت‌ها را از طریق نظام عرضه و فشار فروش دستکاری می‌کند، در نهایت به بازگشت از این مسیر پر‌تنش رضایت خواهد کشاند.

در همین رابطه سلمان نصیرزاده، کارشناس بازار سرمایه، گفت: به نظر می‌رسد با تداوم ریزش نماگرها شاهد تغییراتی در برخی از سیاستگذاری‌ها باشیم. در ماه‌های گذشته مواردی همچون عرضه خودرو در بورس کالا، قیمت دلار در سامانه ارز و طلا و نرخ خوراک و هزینه‌های ‌انرژی وضعیت غیر‌قابل‌پیش‌بینی برای سهامداران رقم زده است. اما با توجه به اینکه نزول‌های بیشتر قیمتی می‌تواند حتی منجر به خروج پول از بورس و هدایت آن به سمت بازارهای موازی به‌ویژه دلار شود، امکان تدابیر جدی در این خصوص وجود دارد. البته نباید این مهم را نیز نادیده گرفت که در روزهای گذشته اظهارات رئیس کل بانک مرکزی در خصوص کمبود درآمدهای ارزی منجر به روند افزایشی قیمت دلار شود. در واقع با تداوم روند فعلی آنچه اتفاق می‌افتد می‌تواند عملا جریان نقدشوندگی بازار را نیز تحت‌تاثیر قرار دهد.

افت معاملات می‌تواند پیامی منفی برای سرمایه‌گذاران محسوب شود تا حتی با وجود ایجاد موقعیت‌های مناسب برای سرمایه‌گذاری قید خرید سهام را بزنند. این عامل در کنار ریسک‌های بیرونی دیگر توانایی این را دارد که ریسک جدیدی به سبد ریسک‌های سهامی بیفزاید.  درحال‌حاضر به ‌نظر می‌آید به سبب وجود انواع و اقسام ریسک‌های داخلی و خارجی، بورس از شانس زیادی برای صعودهای مستمر برخوردار نباشد؛ با‌این‌حال این به آن معنی نیست که روند کنونی بازار سهام با رسیدن شاخص به زیر محدوده ۲میلیون واحدی به آسانی منجر به از دست رفتن سطوح دیگر شود.