مریخ همیشه موضوع داغی برای بحث پیرامون وجود حیات بوده است. تا پیش از ارسال فضاپیما به سیاره سرخ و حتی در سال‌های اولیه فرود کاوشگر، برخی ادعا می‌کردند که حیات پیشرفته در مریخ وجود دارد. هرچند که تصاویر منتشر شده این موضوع را تکذیب کرد. بعدها این باور مطرح شد که شاید در گذشته دور سیاره مریخ میزبان حیات بوده است. هرچند در مورد میزان پیشرفته‌‌ بودن موجودات زنده احتمالی در گذشته مریخ نیز اختلاف نظر وجود دارد.

کشف بلوک های سازنده حیات توسط مریخ نورد استقامت ناسا

در تمام این مدت ناسا به ارسال مریخ نورد و بررسی تمامی شواهد ممکن ادامه داد تا بتواند پاسخی علمی و قطعی ارائه کند. اخیرا مریخ نورد استقامت ناسا توانسته است مجموعه‌ای از مولکول‌ های آلی را در یک دهانه مریخی پیدا کند. ترکیبات آلی مولکول‌هایی هستند که از کربن تشکیل شده‌اند و اغلب عناصر دیگر از جمله هیدروژن، اکسیژن، نیتروژن، فسفر و گوگرد را شامل می‌شوند.

پیش از این نیز دانشمندان توانسته بودند چند نوع ترکیب آلی مختلف با منشاء مریخ را در موقعیت‌های مختلف پیدا کنند. برخی از آنها در شهاب‌سنگ‌های فرود آمده روی زمین که در نتیجه برخوردهای فضایی از سیاره مادر جدا شده بودند، حضور داشتند. برخی دیگر نیز در دهانه Gale مریخ کشف شدند. مریخ‌ نورد کنجکاوی ناسا از سال ۲۰۱۲ در حال بررسی این دهانه است.

وجود این موارد در مریخ از آنجایی اهمیت دارد که این ترکیبات آلی به‌عنوان بلوک های سازنده حیات شناخته می‌شوند. همین نیز باعث جلب توجه اخترزیست‌شناسان شده است. البته مشکل اینجاست که ترکیبات آلی اشاره شده می‌توانند در نتیجه فعالیت‌های دیگری هم ایجاد شوند و لزوما به‌معنی وجود حیات در گذشته مریخ نیستند.

در صورتی که یک فرد عادی با بلوک های سازنده حیات در مریخ مواجه شود، فورا با هیجان اعلام می‌کند که زمانی حیات در سیاره سرخ وجود داشته است. اما چنین چیزی برای دانشمندان ممکن نیست و آنها نمی‌خواهند با یک ادعا تمام پیشینه حرفه‌ای خود را زیر سوال ببرند. به‌همین خاطر در حال حاضر دانشمندان علوم سیاره‌ای در حال بررسی تمامی دلایل شکل‌گیری این مولکول‌های آلی هستند. به‌بیانی دیگر وجود حیات آخرین گزینه آنها است.

Sunanda Sharma، استاد علوم سیاره‌ای موسسه فناوری کالیفرنیا و همکارانش به بررسی داده‌های دریافتی از مریخ نورد استقامت پرداخته‌اند. در اواسط زمستان سال گذشته بود که کاوشگر ناسا به دهانه Jezero وارد شد. این دهانه محل یک دریاچه باستانی بوده است و پیشتر نیز گمان می‌رفت که ظرفیت بالایی برای میزبانی از حیات داشته باشد. همچنین در بستر دریاچه خاک رس و دیگر خاکه‌های معدنی بودند که می‌توانستند از بلوک های سازنده حیات محافظت کنند.

البته دانشمندان بیشتر تمرکز خود را روی داده‌های دریافتی از ابزار علمی SHERLOC مریخ نورد ناسا گذاشته‌اند. شرلوک اولین ابزار انسانی در مریخ است که می‌تواند از مولکول های آلی نقشه‌ای با جزئیات بالا تهیه کرده و آنها را ارزیابی کند. بلوک های سازنده حیات جدید نیز در دو نمونه سنگ مریخ با نام‌های Máaz و Séítah کشف شده‌اند.

وقتی نور فرابنفش شرلوک به ترکیبات آلی می‌تابد، آنها همچون مواد قرار گرفته زیر نور سیاه می‌درخشند. سپس شرلوک می‌تواند با بررسی طول‌موج‌های دریافتی مولکول‌ها را شناسایی کند. به‌طور کلی مریخ نورد ناسا ۱۰ نقطه ریز را در سنگ‌های اشاره‌شده ایجاد کرد و در تمامی آنها نیز نشانه‌هایی از مولکول‌ های آلی پیدا شدند. این نشانه‌ها بازه زمانی بین ۲.۳ میلیارد تا ۲.۶ میلیارد سال پیش را پوشش می‌دهند.

بدین‌ترتیب می‌تواند گفت که بلوک های سازنده حیات برای مدت‌زمان بسیار زیادی در بیش از یک نقطه در سطح مریخ وجود داشته‌اند. جالب اینجاست که دانشمندان توانسته‌اند مدل‌های مختلفی از ترکیبات ارگانیک را در این نمونه‌های سنگی پیدا کنند. این موضوع نشان می‌دهد که ترکیبات اشاره‌شده حاصل از مواد معدنی و فرآیندهای شکل‌گیری مختلف هستند. بررسی‌های بیشتر نیز مشخص کرد که بسیاری از آنها در ارتباط با آب شکل‌ گرفته‌اند.

البته داده‌های دریافتی از مریخ نورد استقامت نیز با محدودیت‌هایی مواجه است. به‌عنوان مثال دانشمندان نمی‌توانند مولکول‌ های آلی را به‌طور دقیق شناسایی کنند و برای اینکار باید نمونه‌ها به زمین برگردند. با وجود این، وجود ترکیبات با فرآیندهای شکل‌گیری مختلف آن هم فقط در یک دهانه مریخی باعث شگفتی دانشمندان شده است.

همانطور که مشاهده می‌کنید دانشمندان از گام‌های کوچک و محدود برای شناسایی بلوک های سازنده حیات در سیاره مریخ که در نزدیکی زمین قرار دارد، خبر می‌دهند. اما از سوی دیگر چندی پیش شاهد ادعای یکی از نمایندگان کنگره آمریکا بودیم که از رفت‌و‌آمد موجودات فضایی به زمین خبر می‌داد. وی اعلام کرده بود که فیزیک و دانش فعلی ما در برابر آنها ناچیز است و صرفا در حد یک نمونه آزمایشگاهی برای موجودات فضایی جذابیت داریم.