ایبنا/  مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب به مناسبت ایام عزداری سالار شهیدان متن کامل «فیض الدموع» و مقدمه دو کتاب دیگر با عناوین «هفت دیوان محتشم کاشانی» و «دیوان الهامی کرمانشاهی» را که از سوی این مؤسسه منتشر شده است به صورت رایگان در اختیار علاقه‌مندان قرار داده است.

«فیض الدموع» شرح واقعه کربلا به نثر قدیم فارسی
فیضُ الدّموع و عبرهُ المُستَهام (ریزش اشک‌ها و اشک محزون و دل‌شکسته)، مقتلی به زبان فارسی نوشته محمدابراهیم نواب تهرانی است که با نثری ساده و به فارسی فصیح و بلیغ، ماجرای عاشورا را بازگفته است.
محمدابراهیم نواب تهرانی ملقب به بدایع نگار (۱۲۴۱-۱۲۹۹هـ.ق)، از نویسندگان بزرگ و ادیبان برجسته و سیاستگران آگاه زمان محمدشاه و ناصرالدین شاه قاجار بوده و اثر شیوای او، فیض الدموع، یادآور نثر فارسی قرن چهارم و پنجم هجری است.
انگیزۀ مؤلف، به گفتۀ خودش، برطرف کردن مشکل عدم دسترسی عموم مردم به کتابی موثق و صحیح به فارسی شیوا و بلیغ بوده است. وی تلویحاً گویندگان و راویانی را که در بیان حوادث زندگانی امام حسین(ع) صداقت را ارج نمی‌نهند، به نقد کشیده و سخنوران کم‌اطلاع و ناآشنا به آیین فصاحت و بلاغت را که به گفته او عوام‌پروری می‌کنند، نکوهش می‌کند. او کوشیده تا مقتلی بنگارد که هم خالی از نقایص یادشده و هم دربرگیرنده نثری فصیح، صناعات سخن و علم معانی باشد.

این کتاب یک متن ادبی به زبان فارسی فاخر و اثری حماسی و مستند به اسناد معتبر تاریخی است. بر اساس تحقیقاتی که شده تاکنون کتابی فارسی با ویژگی‌های یاد شده، چنین شیوا و مستند به منابع دست اول تألیف نشده است. بیشترین منابع وی اللهوف یا الملهوف اثر سید بن طاووس است و برخی از فهرست‌نویسان نیز فیض الدموع را به اشتباه ترجمه اللهوف دانسته‌اند.
فیض الدموع با بیان تولد امام حسین(ع) و ذکر فضایل او و آنگاه مرگ معاویه و سلطنت یزید آغاز می‌شود و دربرگیرنده مقتل مسلم و دیگر شهدای کربلا و نیز غارت خیام امام(ع) و اسارت خاندان او در کوفه و شام و خطبه‌های حضرت زینب و امام سجاد(ع) در مجلس یزید است.

فیض الدموع (شرح زندگانی و شهادت امام حسین(ع) با نثر فارسی فصیح و بلیغ)؛ تألیف محمدابراهیم نوّاب تهرانی ملقب به بدایع نگار، به تصحیح و تحقیق اکبر ایرانی قمی، در سال ۱۳۷۴، توسط مؤسسۀ انتشارات هجرت و مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب به چاپ رسیده است.

هفت دیوان محتشم کاشانی؛ آینه عرفان عصر صفوی
محتشم کاشانی از شاعران بزرگ قرن دهم هجری، در شعر خود بیشتر به نظم غزلیات و قصاید و مادّه تاریخ‌ها و معمّیات پرداخته و ابیات عاشقانه و اشعار مدحیه بسیارى به یادگار گذاشته است.
هفت دیوان محتشم کاشانی را مرحوم دکتر عبدالحسین نوایی، محقق تاریخ صفویه، و مهدی صدری، یکی از فضلای کاشان، تصحیح کرده و مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب آن را در سال ۱۳۸۰ به چاپ رسانده است. ارزش این کار خوشبختانه از دید اهل نظر دور نمانده و «حامیان نسخ خطی» آن را مورد تقدیر قرار داده‌اند.
این اثر شامل هفت دیوان است که براى نخستین بار مطابق نظم و ترتیب خود شاعر به زینت طبع آراسته شده است.
آغاز جلد نخست با شامل شرح حال محتشم است که در آن از زندگی، خانواده، فقر و تنگدستی و اعتقادات محتشم و نیز آوازه سخن وی در ایران و هند سخن می‌رود. در ادامه نیز مباحثی درباره شیوه سخن‌سرایی محتشم، از جمله مفاخره وی در شعر، نقد اجتماعی در اشعار او و دوازده بند معروف محتشم، مطرح شده است.
بخش بعدی این جلد شامل دیوان اول موسوم به «شیبیه» است که در قالب ۷۹ قصیده، ۹ ترکیب‌بند، ۵ مثنوی، ۷۸ قطعه، ۱۱۲ غزل، و ۱۰۶ رباعی به نظم درآمده است.

شش دیوان دیگر در جلد دوم به چاپ رسیده است. دیوان شبابیه که در ایام جوانی شاعر سروده شده به غزلیات اختصاص دارد. دیوان سوم نیز شامل ۲۷۶ غزل و به صبائیه معروف است. در دیوان چهارم موسوم به رسالۀ جلالیه توصیفی از عشق و علاقه محتشم به جوان زیبارویی به نام شاطر جلال، در قالب نظم و نثر می‌بینیم. دیوان پنجم با عنوان رساله نقل عشاق نیز در قالب نظم و نثر به نگارش درآمده است. دیوان ششم موسوم به ضروریات به مادّه تاریخ‌هایی راجع به احیا و اموات اختصاص دارد. دیوان هفتم با نام معمیات نیز شامل معماهای منظوم است.
در کتاب همچنین، نسخه‌های مورد استفاده در تصحیح دیوان معرفی شده و تصاویری از نسخه‌ها به چاپ رسیده است.
هفت دیوان محتشم کاشانی، کمال الدین محتشم کاشانی، با مقدمه، تصحیح و تعلیقات عبدالحسین نوایی و مهدی صدری، میراث مکتوب، تهران ۱۳۸۰، ۲ جلد، ۱۷۵۲ صفحه.

شرح منظوم حماسه کربلا به سبک شاهنامه
میرزا احمد کرمانشاهی (۱۲۶۴-۱۳۲۵ ه.ق) ملقب به فردوسی حسینی و متخلص به «الهامی»، صاحب دیوانی با محوریت مدح خاندان رسالت است، که با وجود سابقه اندک سراینده در پرداختن شعر، در سلامت الفاظ و نفاست معانی و فصاحت بیان و حسن ایجاز مشهور ادبا بوده است.
این اثر یک مثنوى حماسى مذهبى و مهمترین اثر الهامى است که بر وزن شاهنامه (بحر متقارب) و در بیش از شانزده هزار بیت سروده شده است.
مضامین و موضوع‌هاى این سروده، مقتبس از روایات صحیح کتب و مقاتل معتبر است و به شرح وقایع حادثه کربلا از آغاز تا انجام به انضمام شرح حال مختار ثقفى می­‌پردازد.
کتاب از چهار خیابان (بخش) تشکیل یافته است. خیابان اول متضمن اشعاری است در توحید باری، نیایش پروردگار، و ستایش بزرگان دین. خیابان دوم نیز با ستایش خدا، پیامبر (ص) و امام علی (ع) و امام زمان (عج) آغاز می‌شود و سپس وقایع روز عاشورا در آن به توصیف درمی‌آید. در خیابان سوم، پس از نعت رسول خدا و ائمه هدی، وقایع پس از شهادت امام حسین (ع) تشریح می‌شود. خیابان چهارم نیز در ستایش پروردگار، و نعت پیامبر و منقبت علی (ع) و اولاد اوست که افزون بر آن یک ساقی‌نامه و شرح حال مختار ثقفی در آن جمع آمده است. در انتهای کتاب نیز اشعاری از دکتر عبدالحسین الهامی (فرزند شاعر) درج شده است.

این دیوان نخستین بار با کوشش‌های امید اسلام‌پناه و توسط انتشارات میراث مکتوب، در سال ۱۳۷۹ به چاپ و انتشار رسیده است. این تصحیح براساس پنج نسخه انجام شده و در ابتدای آن ذکری از احوال و آثار شاعر، به همراه مختصات شعری او، به میان آمده است.