به نقل از هلث، روغن زیتون یک روغن پرکاربرد و سرشار از ترکیبات محافظ است. این روغن در رژیم غذایی مدیترانه‌ای بسیار پرکاربرد است و محافظت در برابر بسیاری از بیماری‌ها از جمله بیماری‌های قلبی و دیابت نوع ۲، از مهم‌ترین خواص این روغن محسوب می‌شود.  

بر اساس آمار، بیماری قلبی علت اصلی مرگ و میر در ایالات متحده شناخته شده است. از این‌رو، رژیم غذایی مناسب و زندگی سالم می‌تواند باعث کاهش چربی و فشار خون، بهبود عملکرد رگ‌های خونی و پیشگیری از ابتلا به تصلب شرایین یا آترواسکلروز شود.

آترواسکلروز، یک اصطلاح پزشکی برای ضخیم یا سفت شدن شریان‌ها است. این بیماری در نتیجه تجمع پلاک ایجاد می‌شود و پلاک حاوی رسوبات چربی است که بر دیواره شریان ها تجمع می‌کنند. زمانی که چربی‌ها، سلول‌های خونی، کلسترول و سایر مواد در شریان‌ها تجمع می‌کنند، پلاک‌ها هم به آرامی در طول زمان تشکیل می‌شوند و جریان خون را محدود می‌کنند، به همین دلیل آترواسکلروز را عامل اصلی بیماری قلبی می‌دانند.

در این رابطه، مشخص شده است که رژیم‌های غذایی غنی از روغن زیتون، مانند الگوهای غذایی مردمی که در امتداد سواحل دریای مدیترانه زندگی می‌کنند، میزان ابتلا به بیماری‌های قلبی و تصلب شرایین را کاهش می‌دهد.  

روغن زیتون حاوی ترکیباتی از جمله آنتی اکسیدان‌های فنولی است که تولید مولکول‌های التهابی را که باعث افزایش تصلب شرایین می‌شوند، کاهش می‌دهد. برای مثال، اولئوروپئین (Oleuropein) یک ترکیب فنولی است که در روغن زیتون یافت می‌شود. این ترکیب علاوه بر اینکه به کاهش التهاب کمک می‌کند، از افزایش مولکول‌های چسبنده سلولی که در توسعه و پیشرفت تصلب شرایین نقش مهمی دارند نیز جلوگیری می‌کند.

مطالعاتی که به تازگی انجام شده نشان می‌دهد که رژیم‌های غذایی غنی از روغن زیتون می‌توانند به کاهش پیشرفت تصلب شرایین کمک کند. در این رابطه، یک مطالعه بر روی ۹۳۹ فرد مبتلا به بیماری قلبی انجام شد، این مطالعه نشان داد در افرادی که یک رژیم غذایی مدیترانه‌ای غنی از روغن زیتون را به مدت هفت سال دنبال کرده‌اند، در مقایسه با افراد دیگر پیشرفت آترواسکلروز به میزان چشمگیری کاهش یافته است. این مطالعه با اندازه‌ گیری ضخامت دو لایه داخلی شریان کاروتید (IMT-CC)، و ارتفاع پلاک در شریان کاروتید انجام شد.

همچنین، در مطالعه دیگری که بر روی ۹۲۹۷۸ فرد آمریکایی انجام شد، مشخص شد افرادی که روزانه بیش از نصف قاشق غذاخوری روغن زیتون مصرف می‌کنند، در مقایسه با افرادی که در رژیم غذایی خود روغن زیتون مصرف نمی‌کنند، ۱۴ درصد کمتر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی قرار می‌گیرند. یافته‌ها حاکی از آن است که مصرف منظم روغن زیتون می‌تواند به کاهش کلسترول LDL، افزایش سطح کلسترول HDL، محافظ از قلب و نیز کاهش فشار خون کمک کند.