تسنیم/ ساحت ادبیات از آثار مرتبط با زندگانی امام حسن(ع) چندان پر نیست،‌ با این حال در سال‌های اخیر نویسندگان جوان تلاش کرده‌اند تا ادای احترامی به ساحت کریم اهل بیت(ع) داشته باشند.

 فردا نیمه رمضان المبارک، سالروز میلاد امام حسن مجتبی(ع) است؛ دومین پیشوای شیعیان که مظهر عقل و تدبیر و آموزگار شجاعت و شمشیر است. دوره خلافت و امامت امام حسن(ع) در یکی از شرایط سخت و پیچیده تاریخی است و تحلیل و استنباط عملکردهای آن حضرت بسیار سخت بوده است.

یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین بخش‌های تاریخی زندگی امام حسن مجتبی(ع) که مورد بحث و گفت‌وگوی فراوان واقع شده است، ماجرای صلح آن حضرت با معاویه و کناره‌گیری اجباری ایشان از صحنه خلافت و حکومت اسلامی است. تاکنون کتاب‌های بسیاری در این زمینه منتشر شده، اما ساحت ادبیات از این موضوع خالی است. در سال‌های اخیر چند کتاب شاخص در این زمینه منتشر شده‌اند که در مواجهه با مخاطب نیز خوش درخشیده‌اند. به مناسبت ولادت کریم اهل بیت(ع) نگاهی داریم به این آثار:

حاء سین نون،‌ نوشته سیدعلی شجاعی از نشر نیستان

کتاب «حاء. سین. نون»؛ زندگی امام حسن مجتبی(ع) را از زمانی که حضرت علی(ع) به شهادت رسید و خلافت او‌‌ آغاز شد تا روز شهادت ایشان برای ما به تصویر می‌کشد. موضوع صلح محور اصلی این کتاب است.

سیدعلی شجاعی در کتاب حاء. سین. نون با رفت و برگشت‌های راوی بین دو جبهه امام و معاویه و بازسازی و بازیابی اهداف، شخصیت معاویه، تصویری جدید از صلح امام به مخاطبانش نشان می‌دهد. وی در این کتاب به روایت و بررسی 11 سال آخر زندگی امام حسن مجتبی (ع) که شامل ایام صلح و سپس شهادت ایشان است، پرداخته است.  او با توضیح دادن شخصیت حضرت و رفتارشان در برابر مکر معاویه، سعی کرده تا کمی از اسرار پنهان و پوشیده‌ انتخاب‌های امام را برای ما آشکار کند.

درباره تاریخ اسلام با موضوعیت ائمه و اهل بیت نوشتن، با وجود اینکه جذابیت‌هایی دارد اما در کل کار سخت و دشواری است؛ به‌خصوص نحوه شخصیت‌پردازی و یا زمانی که نویسنده سعی می‌کند از تخیل خودش، برای پربارتر شدن داستان استفاده کند. در این شرایط نوشتن چنین داستانی تبدیل می‌شود به راه رفتن روی لبه‌ی باریکی که هر لحظه امکان دارد از روی آن لیز بخورید و درصورت عدم توجه می‌تواند باعث به‌وجود آمدن حاشیه‌هایی شود که کل کار نویسنده را نیز زیر سؤال ببرد.

مهم‌ترین ویژگی کتاب حاء. سین. نون به سلامت جستن از روی همان لبه تیزی است. نام‌گذاری زیبا و خلاقانه این رمان نیز یکی دیگر از ویژگی‌های قابل توجه این کتاب است.

این اثر درباره‌ یکی از پیچیده‌ترین وقایع اسلام است که باتوجه به شرایط غیرعادی امام حسن مجتبی(ع) و پیام صلح ایشان با یکی از بدنام‌ترین خلیفه‌های اسلام، با تحلیل‌های گوناگون و اظهار نظرهای متناقض، همراه بوده که همه این‌ها اشاره به حساسیت زیاد این موضوع برای نوشتن رمان دارد.این کتاب در واقع چهار ماه از زندگانی امام حسن(ع) را در برمی‌گیرد،‌ داستان به گونه‌ای تنظیم شده است که یک فصل در میان جبهه حق و باطل را به تصویر می‌کشد،‌ مخاطب در یک فصل با جبهه امام حسن(ع) و در فصل بعد با جبهه معاویه یا اشقیا روبرو است. در فصول مربوط به امام حسن(ع)، راویان از یاران امام(ع) هستند و در فصول مربوط به معاویه نیز افرادی چون عمرو‌عاص‌، معاویه،‌ عتبه بن ابى سفیان و... روایان ماجرا را تشکیل می‌دهند.

این نویسنده از حدود 55 منبع عربی برای نگارش این اثر استفاده کرده که  همگی دست اول بوده و از منابع معاصر به شمار نمی‌آیند.

انتشارات نیستان چاپ دوازدهم این اثر را به قیمت 36 هزار تومان منتشر و در بازار نشر عرضه کرده است.

«گناه زیبایی»،  نوشته سید‌محمد سادات اخوی از انتشارات کتابستان معرفت

«گناه زیبایی»،  نوشته سید‌محمد سادات اخوی دیگر اثری است که در سال‌های اخیر درباره شخصیت امام حسن مجتبی و صلح او منتشر شده است،‌ این کتاب را انتشارات کتابستان معرفی در سال 1400 منتشر کرده است.

سادات اخوی در گناه زیبایی،‌ هم به مظلومیت امام حسن(ع) در طول تاریخ و تلاش‌های بنی‌امیه برای تخریب چهره ایشان پرداخته و هم ماجرای صلح و اینکه چه شد، امام به اجبار تن به صلح با معاویه دادند را تشریح کرده است.

در این داستان جوانی راهش را گم می‌کند و در مسیر زندگی به خرما‌فروشی به نام میثم برخورد می‌کند و روزگاری را با او هم‌مسیر و هم‌کلام می‌شود.

سادات اخوی درباره این کتاب و ماجرای صلح امام حسن(ع) به تسنیم می‌گوید:  امام حسن(ع)  اساساً بنای بر جنگ داشتند، اما احترام به نظر جمعی گذاشتند چون دیگران نمی‌خواستند بجنگند، حتی به امام گفتند، اگر وارد جنگ شوی تو را می‌‌کشیم، حتی یاران نزدیک حضرت گفتند اگر تسلیم نشوی ما خودمان شما را قبل از جنگ می‌کشیم؛ بنابراین حضرت تا آخرین لحظه‌ای که برایشان مقدور بود، صلح نمی‌خواستند‌.هنوز هیچ اتفاقی نیفتاده بود که معاویه به منبر می‌رود و می‌گوید هر آنچه که با حسن بن علی توافق کردیم زیر پای من است؛ حتی قولش برای در امان ماندن یاران امام حسن(ع) در کوفه را نیز زیرپا گذاشت و همه را شهید کرد. در منابع شیعه و سنی نقل شده است که معاویه در سخنرانی خود در مسجد می‌گوید که مردم بدانید من  به خاطر دین با شما نجنگیدم‌، بلکه به خاطر دنیا و  ثروت‌های کوفه و مال و منال این کار را کردم.

«نشان حُسن» نوشته لیلا مهدوی از انتشارات کتابستان معرفت

یکی دیگر از آثار داستانی مرتبط با امام حسن مجتبی(ع)،‌ کتاب نشان حسن نوشته لیلا مهدوی است که انتشارات کتابستان معرفت آن را منتشر کرده است. مهدوی در این کتاب تلاش کرده تا به شیوه غیرمستقیم از دوران امام حسن(ع) روایت کند.

«نشان حسن»  در مورد فرزندان امام حسین(ع) است،‌ معمولا مخاطب عام تنها با حضرت قاسم از میان فرزندان امام حسن(ع) آشنایی دارد،‌ اما علاوه بر ایشان، به صورت متقن و دقیق نام چند نفر از فرزندان ذکور و مونث امام حسن(ع) نیز در تاریخ آمده است. برای نمونه در کتاب «ارشاد» شیخ مفید از حسن مثنی‌، عبدالله اکبر یا عمر،‌ قاسم‌بن‌حسن‌، عبدالله اصغر و دختر امام حسین(ع) و همسر حضرت سجاد(ع) هستند،‌نام برده شده است.

از بین فرزندان امام حسن که در کربلا حضور داشتند،‌ همه می‌جنگند و شهید می‌شوند جز حسن مثنی که در هنگامی که قرار بوده سر از تنش جدا شود،‌ دایی‌اش که در سپاه یزید بوده امان‌نامه می‌آورد. 

«غنچه یاس کبود» نوشته هادی شریفی از انتشارات نیستان

غنچه یاس کبود نوشته هادی شریفی رمانی است راجع به امام حسن مجتبی علیه السلام که چاپ دوم آن در 184 صفحه رقعی توسط نشر نیستان به بازار کتاب عرضه شده است. 

این اثر از داستان ازدواج حضرت علی(ع) با حضرت فاطمه(س) شروع می‌شود و در ادامه با ماجرای ولادت امام حسن(ع) ادامه پیدا می‌کند، این اثر در ادامه با روایت ماجراهای تاریخی مانند غدیر خم، رحلت پیامبر اکرم(ص)، حضرت فاطمه (س) و شهادت حضرت علی(ع) ادامه پیدا می‌کند و در فصول پایانی نیز به شرح صلح امام حسن(ع) با معاویه و شهادت امام حسن(ع) می‌پردازد.

شریفی در این کتاب در کنار بهره‌مندی از شیوه بیان من راوی برای بیان داستان خود و در کنار استفاده از نثری موزون، با توانمندی، احادیث و روایات و نقل‌های ارائه شده در منابع دینی و تاریخی درباره زندگی ائمه را در خدمت متن داستانی کتاب درآورده است و همین مساله منجر به این شده که داستان این کتاب با وجود اینکه روایت تاریخی شنیده شده‌ای دارد، برای مخاطب بسیار خواندنی شده و نگاه تازه‌ای به این بخش از تاریخ اسلام را در دید مخاطبان ایجاد کند.

بیشتر بخوانیدتصویر جدیدی از صلح امام حسن(ع) در «حاء. سین. نون»
به گفته شریفی این اثر با ویرایش «سید مهدی شجاعی» منتشر شده است. شریفی برای روایت تاریخی خود در این کتاب مخاطبش را به بیش از 75 اثر دینی و تاریخی در این زمینه ارجاع داده است که در آنها منابع روایی اهل سنت نیز به چشم می‌خورد و از ویژگی‌های این کتاب می‌توان ارجاع احادیث پیرامون فضایل اهل بیت(ع) را به کتب اهل سنت دانست.