یکشنبه 01 مهر 1403 - 18:53
نگرش توحیدی و عرفانی در اشعار پروین اعتصامی
خبرگزاری کتاب ایران/ اعظم نگاریان، پژوهشگر ادبی، یادداشتی را به مناسبت برگزاری جشنواره بینالمللی پروین اعتصامی نوشته و در اختیار ایبنا قرارداده است.
سرویس ادبیات خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، اعظم نگاریان: پروین اعتصامی بانوی هنرمندی است که سخن خود را به زیور معانی توحیدی و عرفانی آراسته و با واژههایی گرچه به ظاهر معمولی با عالم ماوراء طبیعت و جهان معنوی ارتباط برقرار میکند و آنچنان زیبا مضامین توحیدی و عرفانی را آشکارا بیان میکند گویی سالها در وادی معرفت گام برداشته و سیر و سلوک عارفانه کرده است.
اشعار پروین بیانکننده نکات ادبی، روانشناسی و اخلاقی در وادی انسانسازی است. در تمامی اشعارش هدفی مشخص و کمالی هدفدار نمود دارد. او در اشعار خود با شکوهمندی تمام اندرزهای انسانساز را بیان میکند که نشانگر اندیشه و منش نوعدوستی و ارزشهای ملکوتی اوست و ارتباط این ارزشها با بینش و اعتقاد توحیدی و مأنوس او با جهان ماوراء طبیعت بهروشنی برای خوانندگان و مخاطبان اشعارش بارز و برجسته است.
او حاکمیت خداوند را بر پهنه جهان پهناور هستی و تسبیح نظام آفرینش را در برابر خداوند در سراسر عناصر جهان هستی نشان میدهد. حرکت ارشادی و زیبای پروین در عرصه زندگی و اندرزهای دلپذیرش همه برخاسته از اعتقاد قلبی او به حضور خداوند در جهان هستی است. عشق پروین حقیقی است و در راستای مسیر وصال حق قرار دارد.
نگرش توحیدی و عاشقانه پروین اعتصامی با بیانی شیوا و رسا در داستان حضرت موسی در شعر لطف حق تجلی یافته است:
مادر موسی چو موسی را به نیل
درفکند، از گفته رب جلیل
خود ز ساحل کرد با حسرت نگاه
گفت کای فرزند خُرد بیگناه
گر فراموشت کند لطف خدای
چون رهی زین کشتی بی ناخدای
گر نیارد ایزد پاکت به یاد
آب خاکت را دهد ناگه به باد
وحی آمد کاین چه فکر باطل است
رهرو ما اینک اندر منزل است
پرده شک را برانداز از میان
تا ببینی سود کردی یا زیان
ما گرفتیم آنچه را انداختی
دست حق را دیدی و نشناختی
در تو، تنها عشق و مهر مادری ست
شیوه ما عدل و بندهپروری ست
پروین اعتصامی شاعر فرهیخته فرهنگ و ادب ایران زمین در اشعارش پیامآور روح والای توحیدی و حاکمیت اراده الهی در نظام هستی است. او مخاطبان خود را در حوادث ناگوار به صبر و آرامش دعوت میکند:
ظلم است در یکی قفس افکندن مُردارخوار و مرغ شکرخا را
خون سر و شرار دل فرهاد سوزد هنوز الله حمرا را
پروین، به روز حادثه و سختی در کار بند صبر و مدارا را
پروین در اشعار خود هنگامی که از ظلم و ستم آدمیان انتقاد میکند، عمل حاکمان جهلپیشه و ظالم را براثر بیلیاقتی در بندگی خداوند و دوری از درگاه پاک خداوندی میداند؛ کسانی که از سرگذشت پیشینیان عبرت نگرفتهاند ، درحالی که نظام آفرینش جهت عبرت گرفتن است:
ره وجود به جز سنگلاخ عبرت نیست/ فتادگان، خجل و رفتگان، پشیمانند
پروین مخاطبان خود را از همنشینی با اهریمن برحذر میدارد و معتقد است تا زمانی که انسان هوشیار باشد و شناخت و معرفت را در حیات خود در پیش بگیرد از فریب اهریمن در امان خواهد بود.
پروین اعتصامی با شجاعت و بیپروایی کامل از ظلم و ستم حاکمان شکوه میکند و کردار آنان را اهریمنوار میداند.
از ویژگیهای منحصربه فرد این بانوی گرانمایه، حقیقتبینی، نکتهسنجی و واکاوی عمیق مسائل توحیدی است.
او با سادگی، شیوایی و به دوراز هرگونه اطناب، حرف اصلی خود را میگوید و در قالب شعر، راه الهی را مطرح میکند و انسان را از شرارتهای اهریمنگونه برحذر میدارد:
ای عجب، این راه نه راه خداست
زانکه در آن اَهرمنی رهنماست
قافله بس رفت از این راه لیک
کس نشد آگاه که مقصد کجاست
از جمله دستورات خداوند و سخن پیامبر اکرم (ص) درخصوص حفظ ارزشهای فطری و ملکوتی آدمی و وابسته نبودن به تجملات دنیوی، دوری از تعلقات و قرارگرفتن در دایره شناخت حق و عرفان است.
ارزش واقعی انسانها بستگی به نحوه شناخت آنها از عرفان توحیدی و معنویات، اطاعت از خداوند و رسول اوست. در ادامه این مسیر، تحول انسانها براساس بینیازی از دیگران، توکل و نیاز به معبود ازلی است.
پروین در داستان «مور و سلیمان» بسیار زیبا و ظریف این مطلب را بیان کرده است:
به راهی در سلیمان دید موری
که با پای ملخ میکرد زوری
به زحمت خویش را هر سو کشیدی
وزان بار گران هر دم خمیدی
چنان در کار خود یکرنگ و یکدل
که کارآگاه اندر کار مشکل
به تندی گفت کای مسکین نادان
چرایی غافل از ملک سلیمان
مرا در بارگاه عدل خوانهاست
به هر خوان سعادت میهمانهاست
بگفت از سور کمتر گوی با مور
که موران را قناعت خوشتر از سور
برو جایی که جای چارهسازیست
که ما را از سلیمان بینیازیست
چه در کار و چه در کار آزمودن
نباید جز به خود محتاج بودن
پربیننده ترین
-
عکس مسی درآمد؛ آخرین توپ طلا با آرایشگر ویژه!
-
10 جایزه 5 میلیون تومانی برای کاربران آخرین خبر (مهلت شرکت در مسابقه تا 9 آذر تمدید شد.)
-
10 جایزه 5 میلیون تومانی برای کاربران آخرین خبر (مهلت شرکت در مسابقه تا 9 آذر تمدید شد.)
-
آخرین وضعیت راهها در چهارمین روز از سال جدید؛ محور چالوس از شنبه دوباره بسته میشود
-
زنده؛ بیرانوند در یک قدمی استقلال
-
"دنا پلاس اتومات" بخریم یا "تارا اتومات؟"/ مقایسه اختصاصی "آخرینخودرو" از دو خودروی پرطرفدار
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (16)
-
5 نشانه ضعیف شدن ریه ها و بهترین روش تقویت آن چیست؟
-
لندکروزر یا ۲۰۶؟ / مقایسه جالب "آخرینخودرو" به بهانه سخنان جنجالی میرسلیم
-
سپ، برترین شرکت در خاورمیانه شد
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (28)
-
ویدیو تست و بررسی فیدلیتی پرایم جدید در آخرین خودرو
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (14)
-
لحظه به لحظه با جدال پرسپولیس مقابل النصر
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (22)
-
یحیی مچ ساپینتو را خواباند / برد ارزشمند پرسپولیس در صدمین شهرآورد
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (19)
-
چالش/بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (11)
آخرین اخبار
-
مهم ترین اخبار ساعت 14 را از آخرین خبر بشنوید.
-
اجرای ترانه «چشمای تو» از طاهر قریشی
-
تعریف مهندسان انگلیسی از یک شاسی بلند لوکس
-
مشکل متقاضیان دریافت کارت سوخت در استان مرکزی رفع شد
-
بیانی: مدیران استقلال در صدد برکناری نکونام هستند
-
عکس/ آغاز سال تحصیلی با حضور فرمانده انتظامی تهران بزرگ
-
محاکمه مرد بنگاهدار که بهخاطر جای پارک مرتکب قتل شد!
-
دلایل ناکامی تیم ملی گلبال در پارالمپیک چه بود؟
-
وزیر دفاع یمن: به حملات علیه رژیم صهیونیستی ادامه میدهیم
-
نوع درست رفتار با نوجوانانی که بعد از مدرسه غر میزنند
-
درب «مدرسه عصمت بوشهر» بر روی دانشآموزان باز شد
-
تصویری تلخ از رختکن معدن زغالسنگ در طبس
-
دلیل خروپف در خواب چیست؟
-
اجرای زنده و تماشایی استاد شجریان؛ «بر من گذشتی، سر بر نکردی»
-
وقتی بچه را به حال خود بگذارید
سایر اخبار مرتبط
نظرات
ثبت نظر
مهمترین اخبار
افزایش قیمت مصوب شیرخام از امروز اجرایی میشود
یکشنبه 01 مهر 1403 - 13:31:38
کوتاهی بانکها در نهضت ملی مسکن؛ تکلیف جرایم بانکها چه شد؟
یکشنبه 01 مهر 1403 - 13:06:09
شاخص بورس مثبت شد
یکشنبه 01 مهر 1403 - 13:00:00
رشد یکدست قیمتها در بازار طلا و سکه؛ دلار کاهش یافت
یکشنبه 01 مهر 1403 - 12:21:42
اتوبوسهای برقی چینی به ایران رسید
یکشنبه 01 مهر 1403 - 12:11:51