هم میهن/متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

نادر انتصار، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه آلابامای جنوبی معتقد است که یک توافق موقت که رقیق‌تر از برجام است، نوشداروی مشکلات ایران نخواهد بود. انتصار می‌گوید دو طرف هیچ پلن بی‌‌ برای برجام ندارند و از این جهت است که همچنان به رقص برجامی ادامه داده‌اند. او قصد انتخاباتی دولت بایدن در مطرح کردن توافق موقت را بعید نمی‌داند.

روز دوشنبه ۱۴ فروردین وب‌سایت آکسیوس در گزارشی مدعی شد که «دولت بایدن طرحی را با متحدان اروپایی و اسرائیلی خود در میان گذاشته که به ایران توصیه کرده از بخشی از برنامه هسته‌ای خود صرف‌نظر کند تا واشنگتن در ازای آن، بخشی از تحریم‌های آمریکایی علیه ایران را تعلیق کند»؛ علاوه بر آنچه در متن خبر آمده، تحلیل شما از اهداف آمریکا چیست؟ آیا واشنگتن از غنی‌سازی ۶۰درصدی ایران احساس خطر کرده است؟
نویسنده گزارشی که آکسیوس منتشر کرد، یک اسرائیلی است که روابط نزدیکی با سازمان‌های امنیتی آن کشور دارد. شاید آنچه آکسیوس چاپ کرده حاوی اطلاعات گمراه‌کننده باشد یا شاید هم درست باشد ولی صرف‌نظر از آنچه در گزارش آکسیوس آمده است، غنی‌سازی ۶۰ درصدی ایران و پیشرفت‌های علمی هسته‌ای این کشور، آمریکا و غرب را نگران کرده است.

به چه علت آمریکا در این مقطع بار دیگر توافق موقت را مطرح کرده است؟ آیا هزینه توافقی به این شکل در برهه کنونی برای دولت بایدن کمتر است؟

بایدن از همان روزهای اول ریاست‌جمهوری‌اش می‌دانست که بازگشت به برجام برایش از نظر سیاسی پرهزینه خواهد بود؛ لذا قدم موثری برای برگشت به توافق هسته‌ای و اجرای تعهدات برجامی آمریکا برنداشت. اکنون که به انتخابات آینده ریاست‌جمهوری در آمریکا نزدیک‌تر شده‌ایم، بازگشت به برجام مانند بوسه مرگ برای بایدن و دموکرات‌ها خواهد بود. دولت بایدن بار دیگر توافق موقت را مطرح کرده که شاید این‌بار شانسی بیاورد و تیرش به هدف بخورد.

ایران همواره موضوع «توافق موقت» را رد کرده است و وزیر امور خارجه نیز بارها در سخنانش از توافق خوب سخن گفته است. به چه علت تهران توافق موقت را خوب نمی‌داند؟ از منظر شما با توجه به مشکلات موجود، توافق موقت در مقطع کنونی می‌تواند تأمین‌کننده منافع تهران باشد؟
گرچه طرفین در عمل و در سخنان‌شان این را نگفته بودند، برجام هم چیزی بیشتر از یک توافق موقت نبود و ایران چوب افتادن در تله توافق موقت از نوع برجامی را مدت‌هاست تجربه کرده است. در مقطع کنونی یک توافق موقتِ رقیق‌تر از برجام که در بهترین شرایط ضمانت اجرائی بسیار کوتاهی خواهد داشت، برای مشکلات موجود در ایران نوشدارو نخواهد بود.

جایگزین این توافق موقت چه نوعی از توافق است؟ با توجه به آنچه تا امروز در جریان مذاکرات و در تعلیق بلندمدت آن شاهد بوده‌ایم، پلن بی ‌‌دو‌طرف چیست؟
گرچه دو‌طرف بارها در مورد پلن بی‌‌ حرف زده‌اند، من فکر می‌کنم هیچ پلن بی‌ موثری در دست طرفین نیست؛ لذا تاکنون هر دو طرف رقص برجامی خود را ادامه داده‌اند.

اگر در نهایت طرفین برجام بخواهند مذاکره برای توافق دیگری را در دستور کار قرار دهند، آن توافق چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟
برجام روی پایگاهی ضعیف تدوین شده بود و وارد کردن انگلیس، فرانسه آلمان و غیره نه‌تنها کمکی به اجرای مفاد برجام نکرد، بلکه ایران را به بیراهه برد چراکه مشکل اصلی، تنش بین ایران و آمریکاست. اگر توافق دیگری در دستور کار باشد، این ایران و آمریکا هستند که باید به آن دست پیدا کنند. چنین توافقی باید بر منافع درازمدت دو‌طرف و نه‌فقط تضمین یک‌طرفه منافع آمریکا تمرکز داشته باشد و این قرارداد باید تضمین اجرائی داشته باشد. این درست است که هیچ قراردادی در روابط بین‌الملل نمی‌تواند ابدی باشد و طرفین حق خروج از آن را خواهند داشت، ولی قراردادی که از روز اولش پایه سستی دارد و اجرای مفاد آن گروگان سیاست‌های داخلی یک کشور باشد، قرارداد بدی است و در عمل همان‌گونه که در مورد برجام شاهد بودیم، قراردادی مرده است.