همشهری/متن پیش رو در همشهری منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

بررسی تفاوت‌های موجود در خدمت‌رسانی به زائران اربعین در دولت‌سیزدهم در حوزه‌های چهارگانه
 
علیرضا احمدی| آخرین آمارها نشان می‌دهد تاکنون بیش‌از 2میلیون ‌و700هزار نفر برای حضور در راهپیمایی باشکوه اربعین در سامانه «سماح» ثبت‌نام کرده‌اند؛ آماری کم‌نظیر که بیش ‌از هر چیز از ثمربخشی اقدام‌های انجام شده طی یکی، دو سال اخیر با هدف تسهیل سفر زائران حکایت دارد.امروز در شرایطی تردد زائران از مبادی خروجی کشور به‌ سوی عتبات‌ عالیات در کشور عراق با وضعیت مطلوبی در جریان است که نباید فراموش کرد در گذشته‌ای نه‌چندان دور، انتقادهای زیادی به کیفیت خدمت‌رسانی دستگاه‌های دولتی به زائران اربعین وارد بود. از کمبودهای محسوس در حوزه حمل‌ونقل گرفته تا تامین ارز مورد نیاز و صدور گذرنامه و ....
 بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد با تمهیدات اندیشیده شده از سوی دولت و پای‌کار آمدن همه دستگاه‌ها و نهادهای دولتی و حاکمیتی، شاهد افزایش رضایت زائران از خدمات ارائه هستیم.درچنین شرایطی اگر چه کیفیت خدمات‌رسانی به زائران اربعین حسینی همچنان با وضعیت مطلوب، فاصله دارد، اما تفاوت‌های معنادار ایجاد شده در نحوه خدمت‌رسانی، نشان‌دهنده بهره‌گیری از همه ظرفیت‌های موجود دراین حوزه از سوی دولت است؛ موضوعی که در گذشته انتقادهای بسیاری را متوجه مسئولان دولتی می‌کرد.

صف‌های ارز برچیده شدند
تشکیل صف‌های طولانی برای تامین ارز زیارتی، یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش‌روی زائران اربعین در سال‌های گذشته بود.
موعد راهپیمایی اربعین سال1397بود که انتشار تصاویر مربوط به صف‌های طولانی دریافت ارز از سوی زائران، بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها داشت و انتقادهای گسترده‌ای را متوجه مسئولان دولتی کرد. کیفیت خدمات‌رسانی ارزی به زائران در عراق آنقدر پایین بود که کار به عرضه ارز در یک خانه خرابه رسیده بود؛ اقدامی از سوی بانک ‌مرکزی دولت دوازدهم که انتشار عکس‌های آن بازتاب گسترده‌ای داشت.
 در ایران نیز وضعیت چندان مطلوب نبود و تشکیل صف‌های طولانی در مقابل صرافی‌ها در تهران و دیگر شهرهای کشور، زائران را با دردسرهای زیادی مواجه کرده بود. در سال‌جاری اما به اذعان بسیاری از زائران، وضعیت به ‌شکل ملموسی بهبود پیدا کرده‌ و با تمهیدات بانک ‌مرکزی، دیگر خبری از صف‌های طولانی و معطلی زیاد زائران نیست. اکنون دیگر زائران در داخل کشور و بدون‌معطلی در شعب بانک‌ها، ارز دریافت می‌کنند. از سوی دیگر عرضه ارز مورد نیاز زائران به دینار با نرخ دولتی، سبب کاهش تقاضا و کاهشی شدن نرخ دینار در بازار شد. رفع مشکلات شرکت‌های پرداخت‌یار در حوزه تامین ارز، تسهیل پرداخت‌ها با ثبت‌نام در «سماح»، افزایش قابل‌توجه شعبه‌های عرضه ارز و کوتاه‌کردن دست دلالان از مهم‌ترین اقدام‌های انجام شده در زمینه تامین ارز مورد نیاز زائران بوده‌است.

تمدید گذرنامه در کوتاه‌ترین زمان
مشکلات پیش‌روی زائران اربعین برای دریافت گذرنامه زیارتی، از دیگر چالش‌هایی بود که در سال‌های گذشته سبب خستگی و کلافگی زائران می‌شد. تشکیل صف‌های طولانی در مقابل اداره‌گذرنامه سبب شده بود از مدت‌ها قبل از سفر، زائران مجبور شوند ساعت‌های زیادی را در صف‌های طولانی صرف کنند تا بلکه درنهایت با دردسرهای فراوان بتوانند گذرنامه خود را دریافت کنند.علاوه ‌بر این ایجاد مشکلاتی برای زائران در مبادی خروجی کشور نیز بخش دیگری از چالش‌های پیش‌روی زائران بود که بخش مهمی از آن، به‌دلیل ناهماهنگی‌ طرف عراقی بود؛ موضوعی که نشان می‌داد مقام‌های مسئول ایرانی در انجام رایزنی‌های راهگشا، به‌ویژه در سطوح سیاسی و دیپلماتیک با طرف عراقی موفق نبوده‌اند.
بررسی‌های میدانی انجام شده در روزهای اخیر اما نشان می‌دهد مشکلات زائران اربعین در این زمینه تاحدود زیادی رفع شده ‌است.امسال با تمهیدات اندیشیده شده، زائرانی که اعتبار 5ساله گذرنامه‌شان به پایان رسیده‌، صرفا با چسباندن برچسب در کمترین زمان ممکن و بدون صرف هزینه، موفق به اخذ مجوز خروج از کشور می‌شوند. تدارک370 مرکز برای دریافت مدارک و ثبت‌نام گذرنامه زیارتی در سراسر کشور نیز از دیگر تمهیدات اندیشیده شده‌ است؛ به‌عنوان مثال در حاشیه رویداد «محرم شهر» میدان آزادی تهران این موضوع انجام و از ساعت 19تا پاسی از شب، مدارک متقاضیان دریافت و پس از چاپ، به در منازل آنان ارسال می‌شود.

اعطای وام قرض‌الحسنه به زائران
امسال برای نخستین ‌بار بود که دولت تدابیر ویژه‌ای برای پرداخت وام سفر به زائران اربعین اندیشیده بود.
 اعطای تسهیلات بانکی به زائران اربعین در ابتدا با شبهه‌های شرعی درباره «ربوی» بودن آن مواجه شد، اما در ادامه با وجود اعلام شورای ‌فقهی بانک مرکزی مبنی بر اینکه تسهیلات اربعین در قالب «عقد مرابحه» بوده و اساساً هیچ شبهه‌ای مبنی بر پرداخت این تسهیلات در قالب قرض به شرط قرض و ربا وجود ندارد، اما در آخرین روزهای مردادماه بود که رئیس‌جمهور در نشست هیأت ‌دولت دستور داد وام اربعین به‌صورت قرض‌الحسنه به زائران پرداخت شود. به‌ دنبال دستور رئیسی، بانک ملی در اطلاعیه‌ای، اعلام کرد تسهیلات طرح زائران اربعین در این بانک به ‌صورت قرض‌الحسنه پرداخت می‌شود.

تمهیدات گسترده برای حمل‌ونقل زائران
کمبودهای زیرساختی در حوزه حمل‌ونقل از دیگر چالش‌هایی بود که در سال‌های گذشته برای زائران اربعین مشکلات بسیاری ایجاد و سختی سفر را برای آنان دوچندان می‌کرد. از کمبود وسایل حمل‌ونقل برای انتقال زائران از شهرهای مختلف کشور به مبادی خروجی گرفته تا ظرفیت کم پارکینگ‌ها در شهرهای مرزی و نبود وسایل حمل‌ونقل در کشور عراق، سبب شده بود زائران با چالش‌های فراوانی درمسیر مواجه شوند.در سال ‌جاری اما دولت‌ همه امکانات موجود را برای رفع مشکلات حمل‌ونقلی بسیج کرده‌است و برای تسهیل در حمل‌ونقل زائران در دوسوی مرز تدابیر ویژه‌ای اندیشیده شده ‌است. از سوی دیگر مسئولان، تدابیری اندیشیده‌اند که هزینه‌های حمل‌ونقل نیز برای زائران کاهش یابد. همچنین بسیج امکانات راهداری در استان‌های پذیرای زائران، بخش دیگری از اقدام‌های انجام شده در این حوزه بوده ‌است. در بخش حمل‌ونقل هوایی نیز برنامه‌ریزی قابل‌توجهی انجام شده‌ و به ‌گفته مسئولان، حدود هزار پرواز از ایران به عراق طراحی شده ‌ و ظرفیت‌های فرودگاهی عراق نیز پای‌کار آورده شده ‌است. تامین ۷هزار دستگاه اتوبوس برای جابجایی زائران و ایجاد امکان انتقال ریلی روزانه هزار و۸۰۰ زائر به خاک عراق، از دیگر اقدام‌های انجام‌شده در این بخش بوده‌ است؛ اقدام‌هایی که کیفیت خدمت‌رسانی به زائران را به‌مراتب مطلوب‌تر از سال‌های گذشته کرده ‌است.