ترکیبات اصلی خون عبارتند از گلبول قرمز، گلبول سفید و پلاکت. پلاکت‌ها کوچک‌ترین سلول‌های خون هستند که به انعقاد و کنترل خونریزی در بدن کمک می‌کنند.

یکی از روش‌های اهدای پلاکت، پلاکت فرزیس است که فرآیندی است که پلاکت را از خون کامل اهدا کننده، جدا کرده و سایر اجزای خون را به بدن اهداکننده برمی‌گرداند. در این روش خون اهداکننده توسط یک ست یکبار مصرف جدا و وارد دستگاه تمام اتوماتیک شده که می‌تواند ترکیبات خون را از هم جدا کند.

در هر بار اهدای پلاکت به روش فرزیس به اندازه ۶ تا ۸ واحد اهدای خون معمولی، پلاکت جمع‌آوری می‌شود.

پلاکت برای چه بیمارانی مورد نیاز است؟

با توجه به اینکه عمر مفید پلاکت‌ها سه تا پنج روز است، برخی بیماران که امکان ساخت این سلول را ندارند، نیاز به تزریق مکرر پلاکت دارند تا دچار خونریزی نشوند. بنابراین برخی بیماران مانند مبتلایان به سرطان نیاز حیاتی به پلاکت دارند.  

بر این اساس موارد مصرف پلاکت فرزیس شامل بیماران مبتلا به سرطان خون، کم خونی ناشی از نقص عملکرد مغز استخوان، بیمارانی که پیوند مغز استخوان انجام داده یا تحت درمان با داروهای تضعیف‌کننده سیستم ایمنی هستند، بیماران شیمی درمانی یا رادیوتراپی، ‌افرادی که بیماری‌های خونریزی‌دهنده یا اختلالات انعقادی دارند. بیمارانی که به پلاکت خون کامل پاسخ نمی‌دهند یا دارای مقاومت پلاکتی هستند، ‌ بیمارانی که اعمال جراحی بزرگ مانند عمل جراحی قلب باز دارند و... هستند.

اهدای پلاکت به روش فرزیس چقدر طول می‌کشد؟

از زمان شروع تا پایان فرایند حدود یک ساعت  تا ۱.۵ ساعت طول می‌کشد که البته طولانی‌تر از مدت زمان اهدای خون است.

کسی که برای اولین بار برای اهدای پلاکت به روش فرزیس مراجعه کرده یا از آخرین اهدای وی بیش از چهار هفته گذشته باشد، لازم است قبل از اهدا، آزمایش‌های لازم را انجام دهد.

پلاکت فرزیس چگونه انجام می‌شود؟

در طول پلاکت فرزیس، خون توسط یک ست استریل یک بار مصرف، از بازوی شما وارد دستگاه تمام اتوماتیکی که جدا کننده ترکیبات خون است، می‌شود. درون این ست، پلاکت‌ها جدا شده و سایر ترکیبات خون به بدن شما بازگردانده می‌شود. طی این فرآیند یک ماده ضد انعقاد به خون اضافه می‌شود تا مانع لخته شدن خون شود.

چند وقت یک بار می‌توان پلاکت اهدا کرد؟

بدن انسان به سرعت پلاکت‌ها را جایگزین می‌کند؛ بنابراین هر ۴۸ ساعت (دو روز) یک بار می‌توان پلاکت اهدا کرد، به شرطی که بیشتر از ۲ بار در هفته و ۲۴ بار در یک سال نشود.

چه کسانی می‌توانند، اهداکننده پلاکت باشند؟

بنابر اعلام اداره کل انتقال خون استان تهران، کسانی می‌توانند پلاکت اهدا کنند که شرایط اهدای خون کامل داشته باشند، از لحاظ سلامتی در صحت کامل باشند، حداقل ۱۸ سال تمام و وزن بالای ۵۰ کیلوگرم داشته باشند،  از اهدای خون کامل قبلی حداقل هشت هفته گذشته باشند، آسپرین و داروهای شبیه آسپرین از ۷۲ ساعت قبل مصرف نکرده باشند، در صورت مصرف هر دارویی مشابه آسپرین نیز با پزشک اهدا مشورت شود. زیرا بعضی از داروهای ضد انعقادی اثر طولانی داشته و مصرف آن یک یا دو هفته قبل از اهدای پلاکت باید متوقف شود. اهدا کننده باید حداقل یک ساعت قبل از اهدای پلاکت غذای کامل خورده باشد.

در حال حاضر انتقال خون استان تهران، پایگاه‌های اهدای خون را در ساعات شب نیز فعال کرده است تا روزه‌دارانی که تمایل به اهدای خون یا اهدای پلاکت دارند، بتوانند در ساعات بعد از افطار به مراکز اهدای خون مراجعه کنند.

بر این اساس در روزهای عادی ماه مبارک رمضان مراکز جامع اهدای خون تهران که شامل مرکز وصال، تهران‌پارس، ستاری و شهر ری هستند، تا ساعت ۲۴ بامداد فعالند و پایگاه‌های معمولی اهدای خون نیز در تهران تا ۱۰.۳۰ شب فعالند. بنابراین مردم می‌توانند بعد از افطار برای اهدای خون به مراکز اهدای خون مراجعه کنند. در شب‌های قدر نیز مراکز اهدای خون در تهران تا پایان مراسم احیا فعال بوده و مردم می‌توانند نسبت به اهدای خون اقدام کنند.