صبح نو/متن پیش رو در صبح نو منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

الهه قاسمی- روح‌الله فرقانی| در صبح یک روز بهاری در گفت‌وگو با بهروز نعمتی، نماینده تهران در دوره نهم و دهم مجلس شورای اسلامی به تحلیل و ارزیابی فضای سیاسی کشور پرداختیم تا ببینیم چه تغییر و تحولاتی در کشور می‌تواند بهار سیاسی در عرصه مشارکت حداکثری در دو انتخابات پیش‌رو را رقم بزند. تلاش برای «مشارکت حداکثری در انتخابات» و ضرورت «همبستگی احزاب سیاسی» در کنار «برنامه‌ریزی برای ارتباط گرفتن با نسل زد» کلیدواژه‌هایی بود که بر آن‌ها تاکید داشت اما برحذرداشتن لاریجانی از حضور در انتخابات مجلس شورای اسلامی پیش‌رو شاید مهم‌ترین محورهای صحبت‌های او بود. مشروح این مصاحبه به شرح زیر است.

 با عرض سلام و احترام از وقتی که در اختیارمان قرار دادید، از منظر جنابعالی نحوه ورود نیروهای موسوم به اعتدال‌گرایی به انتخابات مجلس چگونه خواهد بود و آیا بار دیگر اعتدال‌گرایان مانند انتخابات مجلس دهم در اسفندماه سال 1394 با اصلاح‌طلبان ائتلاف خواهند کرد؟
 با توجه به فضایی که اکنون در کشور وجود دارد، باید شرایط انتخابات تغییر کند. رهبر معظم انقلاب هم در بیانات اخیرشان بر این مساله تاکید کردند که سازوکار انتخابات باید به‌گونه‌ای تعریف شود که با حضور مردم شاهد مشارکت حداکثری در انتخابات باشیم. این مستلزم تغییر شرایط است و در وضعیت امروز نمی‌تواند اتفاقات جدیدی صورت بگیرد. من مقید به این مساله هستم که هرگاه در نظام چندصدایی وجود داشته، کشور در وضعیت بهتری در موضوعات مختلف بوده است. برای مثال در موضوع برجام بسیاری از افراد ناراحت بودند اما من خوشحال بودم چراکه در مجلس نهم شاهد طیف‌های مختلفی بودیم که بالاخره هرکس از زاویه دید خودش به این مساله نگاه می‌کرد تا بتواند به کشور کمک کند. در آن شرایط آقایان کریمی‌قدوسی، زاکانی و هر کدام از دوستان با زاویه دید خودشان به این مساله نگاه می‌کردند و به اعتقاد من مساله چکش‌کاری می‌شد. 
وقتی در همه دستگاه‌ها اعم از مجلس و دولت یک‌صدایی پیش بیاید، یک خمودگی  ایجاد می شود که قاعدتا در خیلی از موضوعات هم که مردم باید پشت نظام قرار بگیرند، اتفاق نمی‌افتد. البته برخی از موضوعات استثنا است، برای مثال اتفاق 22 بهمن سال گذشته به اعتقاد من مردم به حرمت مقام معظم رهبری آمدند و غیر از این مساله دیگری نبود. باید این اتفاقات بیفتد و همیشه مردم پشت نظام باشند اما امروز دلخوری‌ها، فاصله‌ها و مشکلات زیاد است. در نتیجه انتخابات می‌تواند به‌عنوان یک راهبرد به اوضاع کشور کمک کند و این مساله هم محقق نمی‌شود مگر اینکه همه طیف‌های مختلف در این مساله حضور داشته باشند.
من نمی‌گویم حتما ما اصول‌گرایان معتدل باشیم، بلکه اعتقاد من این است که اصلاح‌طلبان در کنار پایداری‌چی‌ها حضور داشته باشند و اگر این چندصدایی‌ها وجود داشته باشند، سیاسیون با هم کنار می‌آیند تا به یک نقطه مشترک برسند، ولو اینکه حداقل‌های ممکن را بخواهند تصاحب کنند. فرض کنید که در مجلس نهم با قاطبه اصول‌گرایی مواجه بودیم اما فراکسیون رهروان به گونه‌ای رفتار کرد که بخشی از اصلاح‌طلبان و اصول‌گرایان تند هم به این فراکسیون پیوستند و یک تعادلی ایجاد شد که توانست کمک شایانی به کشور داشته باشد. اصلی‌ترین مساله این است که مردم در صحنه باشند و اگر مردم نباشند، ما سیاسیون چه نقشی را ایفا می‌کنیم.

 یعنی شما شکل گرفتن ائتلاف معتدلین را پیش زمینه مشارکت حداکثری می دانید؟
 واقعا نهادهای نظارتی از جمله شورای نگهبان باید درست تصمیم بگیرند و با بعضی از شایعات نمی‌توان کشور را اداره کرد.  ممکن است شما از من خوش‌تان نیاید و مطلبی را علیه من بنویسید اما قانون مشخص است و وقتی مراجع چهارگانه مطرح است، باید مبنا را بر همان قرار دهیم و نباید گروهی و حزبی به این مساله نگاه کنیم. به‌خصوص در حوزه شهرستان‌ها به نظر من باید تک‌صدایی بیشتر باشد و نحله‌های فکری بیایند و هرکدام را که مردم خواستند، بر سرکار بیاید. اصلا مردم بیایند و همین برادرانی که اکنون در مجلس هستند، را انتخاب کنند ولی انتخاب مردم باشد. نه اینکه شما بیایید همه را حذف کنید و در نهایت یک نفر را باقی بگذارید که مردم در نهایت به آن فرد رای بدهند و در نتیجه این کار مثبتی نیست.
ما باید بر اساس چارچوب قانون اساسی و الزامات آن رفتار کنیم و اگر کسی الزامات قانون اساسی را قبول نداشته باشد، باید کنار برود و در این مساله که ما تعارف نداریم. من زمانی می‌توانم کاری را انجام بدهم، که به این مساله مقید باشم در غیر این‌ صورت آن کار به درد کشور نخواهد خورد. بنابراین فضا را باید به سمت قانون و قانون‌گرایی ببریم. متاسفانه وقتی هم یک اتفاقاتی صورت می‌گیرد، دیگر کسی مسئولیت این اتفاقات را به عهده نمی‌گیرد و صاحب آن نیست. کسی نمی‌گوید آقای احمدی‌نژاد دست‌پخت من است و همه کنار می‌کشند و برچسب انحرافی بودن به احمدی‌نژاد می‌زنند، درحالی‌که همه این افراد حضور داشتند و نمی‌توانیم نقش خود را انکار کنیم.
 البته درباره دولت حسن روحانی هم کسی مسئولیت آن را به عهده نمی‌گیرد؟
 این خیلی بد است و اگر بخواهم برای این مساله مثالی بزنم باید به این موضوع اشاره کنم که یک خانم بزرگواری در پای سفره یک بله می‌گوید و تا پایان زندگی در تمامی سختی‌ها و خوشی‌ها همراه است. سوال این‌جاست که چرا سیاسیون این‌گونه نیستند و اصلا چرا نباید به این صورت رفتار کنند. بالاخره باید پای عملکردشان بایستند. 
شما ببینید که همین آدم‌های حامی که آقای ابراهیم رئیسی را با عناوینی همچون سید محرومان می‌نامند، چگونه پشت او را خالی می‌کنند و این مساله را به‌خاطر داشته باشید. نهادهای سیاسی، امنیتی و شورای نگهبان باید نسبت به امر انتخابات بی‌طرف باشند. 
یک زمانی من آقای نعمتی واقعا متخلف هستم، بدون تعارف باید با آن فرد خداحافظی کرد اما یک زمانی وجود دارد که ما نیروهای مختلف نظام را با دلایل واهی حذف می‌کنیم.

 البته میزان حال افراد است.
به نظر من حال افراد با تفسیر آدم‌ها ارتباط مستقیم دارد. اگر من نوعی متخلف باشم، باید برخورد شود ولی متاسفانه بسیاری از افرادی که از طیف‌های مختلف حذف شده‌اند، بیشتر به دلیل موضوعات جناحی بوده و اساسا موضوعات جناحی را دخیل کرده‌ایم که به این وضعیت رسیده‌ایم.

 فکر می‌کنید برنامه راست میانه برای ورود به عرصه انتخابات چیست؟
 من این حرف را در نطق آخرم در مجلس شورای اسلامی هم گفته‌ام. ما اگر شرایط را به‌طور برابر برای همه جریانات سیاسی فراهم کنیم، نتیجه را می‌بریم.

 این حرف را بر اساس چه استدلالی می‌فرمایید؟
 بر اساس این استدلال که مردم ما را دوست دارند.

 چطور به این نتیجه رسیده‌اید؟
 من هر موقع به منطقه یا بازار می‌روم، مردم به ما محبت دارند، ولی مردم نسبت به برخی افراد این‌گونه نیستند. در نتیجه اگر فضا آزاد شود، آدم‌هایی که مثل من فکر می‌کنند، بدون هیچ تردیدی برنده انتخابات هستند.

 این حرف شما به این معناست که اعتدال‌گرایان برنامه‌ای برای ائتلاف با اصلاح‌طلبان دارند؟
 من اکنون هیچ تصوری نسبت به این موضوع ندارم که آیا اصول‌گرایان معتدل بخواهند با اصلاح‌طلبان نشستی با یکدیگر داشته باشند ولی در سیاست هر امری ممکن است و هیچ بحثی روی این موضوع وجود ندارد.

 اگر چنین مساله‌ای صورت بگیرد، محوریت این ائتلاف چه کسی خواهد بود؟
 اکنون اصلا بحث روی محوریت نیست. شما یک سوال از من می‌پرسید که آیا ممکن است ائتلافی با اصلاح‌طلبان صورت بگیرد که من می‌گویم در عالم سیاست هر اتفاقی ممکن است.
 در این موضوع در سال جدید به یک هم‌اندیشی رسیده‌اید ؟
  طبیعتا در جاهای مختلف ممکن است برنامه‌ها و صحبت‌هایی وجود داشته باشد اما هنوز به جمع‌بندی نرسیده‌ است.

   فکر می‌کنید آقای لاریحانی برای انتخابات مجلس حضور پیدا می‌کنند؟
  من مخالف حضورشان برای انتخابات مجلس هستم.
 
 دلیل مخالفت شما با این موضوع چیست؟
  استدلال من این است که آقای لاریجانی 12سال رئیس مجلس بوده‌اند و به نظرم این مساله کفایت می‌کند.

 این به معنی این است که شما آقای لاریجانی را برای کسوت ریاست‌جمهوری مناسب می‌دانید؟
  این مساله به خودشان ارتباط دارد که چه تصمیمی در این حوزه بگیرند اما آقای لاریجانی اگر طرح و ایده‌ای دارند باید این را در جای دیگری هزینه کنند. هرچند ایشان اهل مشورت هستند و معمولا در حوزه‌های حساس از افرادی که صاحب صلاحیت باشند، مشورت می‌گیرند.

 هرساله پیش از انتخابات تایید و تکذیب‌هایی درباره فعالیت سیاسیون منتشر می‌شود که برای مثال سال گذشته آقای متکی درباره آقای لاریجانی گفته بودند که ستادهایی را در آذربایجان‌شرقی فعال کرده‌اند. آیا آقای لاریجانی حرکتی را برای انتخابات مجلس آغاز کرده‌اند؟
  اولا آقای متکی اساسا چه صنمی با آقای لاریجانی دارد و حتی در برهه‌ای شاهد بودیم که آقای متکی به وی انتقاد هم داشتند و اکنون چگونه این حرف را می‌زنند. ثانیا خیر، چراکه آقای لاریجانی اهل مشورت هستند و هیچ موقع در موضوعات حساس بدون مشاوره تصمیمی نمی‌گیرند.

 فکر می‌کنید اگر آقای لاریجانی برای انتخابات فعلی حضور داشتند و رای می‌آوردند، وضعیت متفاوت بود؟
  صددرصد وضعیت متفاوتی را در کشور شاهد بودیم. آقای لاریجانی بسیار فرد متفکر، مسلط و آشنا به موضوعات کشور هستند. شما فرض کنید در موضوعات بودجه‌ای، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی، کمتر کسی را در کشور سراغ دارم که مانند آقای لاریجانی این‌چنین به مسائل تسلط داشته باشند. 

   فکر می‌کنید اگر فضا برای حضور ایشان فراهم شود و آقای لاریجانی بیایند، مردم به او اقبال نشان می‌دهند؟
در رابطه با حضور آقای لاریجانی، دوستان حتی به حرف رهبر معظم انقلاب هم توجه نکردند و حتی تاکید ایشان را مبنی بر اینکه ظلمی در اینجا صورت گرفت را جبران نکردند .اگر فضا باز باشد، با همه گلایه‌مندی‌ها قطعا آرای 75 درصدی هم محقق خواهد شد. اگر برای کشور بخواهیم ایده و برنامه‌ بریزیم باید اجازه دهیم نیروی اصلاح‌طلبی، پایداری، اصول‌گرای معتدل یا مستقل که هرکدام دارای فکر و ایده هستند، حضور داشته باشند و چرا فکر می‌کنیم که هرکس شبیه خودمان است، می‌تواند فرد بهتری باشد؟

 حتی در بین دوستان رسانه‌ای هم این مساله مطرح است که آقای لاریجانی برای خودشان یک نگاه الیگارشیک دارند که خیلی راحت نمی‌توان به ایشان دسترسی پیدا کرد و این فاصله را مردم هم می‌بینند، در ارزیابی شما آقای لاریجانی در میان مردم محبوب هستند؟
  این موارد را باید خودشان پاسخ دهند. من که صددرصد نمی‌توانم بگویم که آقای لاریجانی باید به چه صورتی باشند اما رابطه خوبی با مردم دارند. در حوزه رسانه هم خودشان از اصحاب رسانه بودند و طبیعتا مسائل رسانه‌ای را بهتر از همه ما می‌فهمند. شاید حد و حدودی که شما به آن اشاره دارید، از باب موضوعات رسانه‌ای باشد. فردی که سابقه 10 ساله در حوزه صداوسیما دارد، قطعا تجربیات خوبی را در حوزه رسانه دارد.

 تحلیل شما نسبت به تحرکات انتخاباتی طیف‌های مختلف و گروه‌های سیاسی برای انتخابات مجلس پیش‌رو چیست؟
 اگر فضای کشور به‌گونه‌ای باشد که طیف معتدلی از اصول‌گرایان، اصلاح‌طلبان یا حتی مستقل حضور داشته باشند، اقبال بیشتری در انتخابات خواهند داشت. 

 فکر می‌کنید در میان افرادی که برای انتخابات مجلس حضور پیدا می‌کنند، چه افرادی را شاهد خواهیم بود؟ ممکن است آقای احمدی‌نژاد یا دیگر افراد حضور داشته باشند؟
  بله، ممکن است باشند. هرچند برای اظهارنظر زود است اما افرادی که بخواهند مجلس را اداره کنند باید تجربیات خوبی داشته باشند.
 
 اگر امکان دارد تحلیل خود را از آرایش سیاسی ائتلاف‌هایی که قرار است امسال حضور پیدا کنند بفرمایید. ممکن است ائتلاف‌هایی با محوریت آقایان روحانی، خاتمی، ناطق‌نوری، یا حتی احمدی‌نژاد شکل گیرد؟
من فکر می‌کنم یک‌سری افراد دارای یک وزنی هستند اما جریانات سیاسی برای اینکه بخواهند این وزن را نادیده بگیرند، افراد را ترور شخصیتی می‌کنند. به هرحال شخصی مثل آقای ناطق‌نوری فردی است که صاحب وزن است یا افراد دیگری همچون آقایان سیدحسن خمینی، علی لاریجانی، ابراهیم رئیسی، محمود احمدی‌نژاد، حسن روحانی و یا حداد عادل همه صاحب وزن هستند و نمی‌توان این افراد را نادیده گرفت. من نوعی وقتی می‌خواهم خودم دیده شوم می‌گویم بقیه هیچ ارزشی ندارند. بسیاری از افراد هستند که وزن دارند اما در ائتلاف با دیگر افراد این وزنه بالاتر می‌رود و افکار عمومی هم پشت این مساله می‌آیند.
برای مثال شما نمی‌توانید آقای باهنر را کتمان کنید، چراکه ایشان صاحب وزن هستند و و من فکر می‌کنم اگر دوستانی که دارند تلاش می‌کنند، کنار هم بنشینند، حتما وزن بیشتری خواهند داشت البته باید خیلی شفاف‌تر و روشن‌تر عمل کنیم.

 این وزنه‌هایی که شما از آن سخن به میان آوردید، به مانند مجلس و دولت گذشته خواهد بود یا اینکه دارای ایده‌ها و برنامه‌های جدید هستند. شاهد مدل‌های جدیدی در حوزه حمکرانی خواهیم بود یا اینکه همان مدل‌های قدیمی اجرایی خواهد شد؟
  فضا خیلی فرق کرده است. قطعا باید ایده‌ها و برنامه‌های نویی را برای کشور مطرح کرد. برای مثال من یک زمانی با آقای کریمی‌قدوسی حتی سختم بود که صحبت کنم اما اکنون برایم سخت نیست. در نتیجه یک زمان‌هایی ممکن است من همه موارد را 100 ببینم، در صورتی که واقعیت‌ها 50، 60 یا 70 باشند. البته این به معنای آن نیست که من با آقای کریمی‌قدوسی فالوده بخورم اما می‌توانیم یکدیگر را تحمل کنیم.

 فعال شدن برنامه‌ها و ایده‌های جریان‌های سیاسی برای انتخابات امسال از چه زمانی کلید می‌خورد و اعلام می‌شود؟
 بسیاری از افراد و گروه‌هایی با عناوینی همچون شریان یا جریان فعالیت خود را قبل از نوروز آغاز کرده‌اند. این گروه شریان برای مثال ابتدا در حوزه امام‌زاده حسن فعال بوده و اکنون به مسجد نبی سمت ولنجک رفته‌اند. نمی‌دانم به کدام گروه هم منتسب هستند. 
افطاری‌های سیاسی هم وجود دارد. در نتیجه سیاسیون که معطل نمی‌نشینند، حتما برنامه، جلسات، فعالیت‌های مختلف سیاسی دارند و من فکر نمی‌کنم که تازه باشد، قطعا از خیلی‌ ماه‌های قبل این مساله آغاز شده است.
 
 خودتان هم این فعالیت‌ها را آغاز کرده‌اید؟ این دوره از تهران نامزد می‌شوید یا اینکه به شهرستان اسدآباد می‌روید؟
    هرطور که مردم بخواهند عمل می‌کنیم. من تا بوده و هست نوکر مردم اسدآباد هستم و بالاخره در تهران هم مردم به من اعتماد داشتند و فرق نمی‌کند. به هر چه که خیر خدا و تصمیم جمعی دوستان باشد، عمل می‌کنیم.
  
 نظر شما درباره شورای موسوم به میانه‌روها شامل آقایان سیدحسن خمینی، ناطق‌نوری، علی لاریجانی، محمد خاتمی و حسن روحانی چیست؟ 
  همه ما ممکن در کشور اشتباهات و قصوراتی داشته باشیم ولی اسامی که شما نام بردید، به یک پختگی رسیده‌اند و فرق هم نمی‌کند. اگر آن نفسانیت گروه خودمان را کنار بگذاریم و به آینده مملکت و کشور فکر کنیم، قطعا به دستاوردهایی خواهیم رسید. برای مثال اگر آقای رئیسی، علامه دهر هم باشند ولی با تورم بالای 50 درصد نمی‌توانند وضعیت را مطلوب کنند و باید از دیگران کمک بگیرند.
 من بارها گفته‌ام که حضور آقای رئیسی یک فرصتی برای اصولگرایان رادیکال بود و فرصتی بهتر از این نخواهند داشت که هر فکر و ایده‌ای که دارند را اجرایی کنند. اتفاقا آقای رئیسی یکی از بهترین مصاحبه‌های خود را بعد از انتخابات انجام دادند و حتی به اعتقاد من از آقایان هاشمی، خاتمی و روحانی هم بهتر بود اما در یک نقطه اشتباه راهبردی انجام داد و آن، این بود که اعلام کرد با آمریکا مذاکره نمی‌کند که این هم به نظرم دیدگاه شخصی‌شان بود نه اینکه نظرش به عنوان رئیس‌جمهور باشد. اینجا اشتباه کرد و می‌توانست بگوید که این مساله بستگی به نظر و رفتار آمریکایی‌ها دارد.
آقای رئیسی در مصاحبه‌های ابتدایی بیشتر بر وحدت، همگرایی، همدلی و استفاده از نیروهای مختلف نظام تاکید کردند و اوایل حتی جلساتی با اصلاح‌طلبان و گروه‌های مختلف برگزار کردند که البته ما نرفتیم و در واقع جزو دعوت‌شدگان نبودیم، چون یک‌سری موارد را می‌فهمیم و به همان نسبت، آن‌ها هم می‌دانند که ما چطور فکر می‌کنیم. به اعتقاد من این همگرایی اتفاق نیفتاد و اکنون هیچ راهی نداریم به جز اینکه با هم باشیم. اگر یک خط فکری را در نظر بگیریم که یک سر آنان دوستان پایداری‌‌ و در سر دیگر مشارکتی‌ها باشند، در وسط این خط فکری 90 درصد اصول‌گرا، اصلاح‌طلب و معتدل هستند که در نظرات تفاوت کمی با هم دارند.. اگر با هم باشیم، کشور به نتیجه می‌رسد و نباید به دنبال این باشیم که حتما گروه و دسته خودمان حضور داشته باشند. هرچند اگر بخواهیم کشور پیشرفت کنیم باید همه در کنار هم برای آبادانی کشور فکر کنیم. به نظر من فرمایشات اخیر رهبری بسیار روشن و شفاف است و اگر بسیاری از ما این حرف‌ها را می‌زدیم شاید کسی گوش نمی‌داد اما در این ایام رهبر معظم انقلاب از مشارکت صحبت می‌کنند که این مساله بدون چندصدایی و اصلاح رویه‌های غلط ممکن نمی‌شود.

 پیش‌بینی شما این است که اگر این اتفاق بیفتد، امکان کنش‌گری رسمی این شورا در انتخابات مجلس و خبرگان پیش‌رو وجود دارد؟
   به هرحال مجموعه‌ها حرکت کنند، قطعا شاهد مشارکت خواهیم بود ولی جریانات مختلف که در صحنه نباشند، قطعا آن مشارکت عملیاتی نمی‌شود.

 به نظر شما در موضوعات اقتصادی باید چه تغییراتی انجام دهیم تا شعار امسال مبنی بر رشد تولید و مهار تورم محقق شود؟
  من همواره بر این مسئله تاکید داشتم که باید به بخش خصوصی اعتماد کنیم. اگر بخش خصوصی کشور راه بیفتد، حتما اقتصاد کشور پویا خواهد شد. تا زمانی که درباره بخش خصوصی تفکر منفی وجود دارد، قطعا وضعیت کشور بهتر نخواهد شد. باید برای این حوزه حرمت قائل باشیم و شرایط را به این سمت و سو ببریم که بخش خصوصی فعال شود.
 
 در گوشه و کنار  از تحرکات آقای روحانی برای انتخابات مجلس شنیده می‌شود، آیا می‌توان این را به مثابه ورود نرم ایشان به فضای انتخاباتی دانست؟ از طرفی نظر جنابعالی درباره نسبت اصلاح‌طلبان با دولت آقای روحانی چیست؟
  طبیعی است که وقتی شما احزاب شناسنامه‌دار ندارید، هرکسی می‌گوید که خودش نقش داشته است و این مساله در دولت آقای رئیسی هم حتما همین‌طور خواهد بود، در دولت آقای احمدی‌نژاد هم به همین صورت بود و در دولت آقای روحانی هم چنین مساله‌ای را شاهد بودیم. در بحث فعالیت‌های آقای روحانی خیلی در جریان نیستم اما آنچه اطمینان دارم این است که سیاسیون حتما برنامه دارند. بالاخره فردی مثل آقای روحانی که سال‌ها در مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان فعالیت کرده‎‌اند، نمی‌توانند بدون فعالیت باشند و حتما از نیروهای کارآمد استفاده می‌کنند.

 یکی از انتقاداتی که وجود دارد این است که سیاسیون از پتانسیل نسل جوان استفاده می‌کنند ولی عملا پس از اتمام انتخابات، مطالبات به فراموشی سپرده می‌شود و این مساله ارتباطی با دولت‌های مختلف ندارد و جوانان اصلاح‌طلب هم این انتقاد را از آقای عارف داشتند. ارزیابی شما از این مساله چیست؟
  این مسائل را که باید با دوستان اصلاح‌طلب صحبت کنید اما شک نکنید که همه ایراداتی داشتیم که به اینجا رسیده‌ایم و اگر این اشتباهات نبود که دلار نباید به 50 هزارتومان می‌رسید. همه اعم از اصلاح‌طلب، اصول‌گرا و معتدل اشتباه کرده‌ایم.
 
 ارزیابی شما این است که کشور را با آزمون و خطا جلو برده‌ایم که به اینجا رسیده‌ایم؟
  اگر اشتباه نکرده باشیم که به اینجا نباید برسیم. برای مثال شما فرض کنید که در فضای کشور یک زمانی مدل توسعه‌ای ما رسیدن به مالزی، در برهه‌ای رسیدن به ژاپن اسلامی و در مقطعی رسیدن به آلمان بود درحالی‌که باید بخش خصوصی را در کشورمان تقویت کنیم.   در موضوعات سیاسی این جزو اشتباهات ماست که همه نیروها را تغییر می‌دهیم. در دنیا سیاست‌گذاران تغییر می‌کنند اما کارشناسان و مدیرکل‌ها تغییر نمی‌کنند. نباید این مساله دست‌خوش تغییر شوند. من که نماینده مردم اسدآباد در مجلس بودم گفتم کسانی که غیربومی هستند، بروند، در این‌جا اشتباه کردم چراکه خیلی از مدیران غیربومی ارزیابی کارشناسی خوبی داشتند. در نتیجه در بحث‌های مختلفی که در کشور وجود دارد نباید زخم بر زخم اضافه کنیم. برای اینکه دهه شصت و دهه هفتادی‌ها به ما اعتماد‌کنند، همه باید در این بازی شریک باشند و نمی‌توانند حضور نداشته باشند.

 فضای کنونی در کشور به چه صورتی می‌تواند در انتخابات جبران شود؟
  ما یک زمانی کشتی می‌گرفتیم و آن زمان کشتی‌گیران سنگین‌وزن زیاد بودند. یکی از دوستان ما به یک قهرمان نامی در کشور برخورد و خیلی هم تلاش کرد اما نتوانست موفق شود. وقتی دست قهرمان را می‌خواستند بالا ببرند، این فرد که همشهری ما بود و در مسابقه شرکت کرده بود به زبان محلی اعلام کرد من برای جورکردن جنس آمده‌ام. در نتیجه در انتخابات گذشته ریاست جمهوری اگر نامزدی به غیر از آقای رئیسی حضور داشت، همتی، محسن رضایی، همه جوری جنس بودند و هیچ کدام رقیب اصلی نبودند. اگر آقایان لاریجانی، سیدحسن خمینی و افراد وزنه‌دار بودند، وضعیت بهتر می‌شد.

 ایران در دوره اخیر مناسبات خود را با کشور چین افزایش داده است و به خاطر دارم که جنابعالی در جایی گفته بودید که آقای ظریف هم مدیون آقای لاریجانی است، به دلیل اینکه خیلی از کمیته‌های کارشناسی که زیرنظرشان در حوزه‌های راهبردی چین وجود داشت، با نظر آقای لاریجانی تدوین می‌شد؟
  همچنان همین عقیده را درباره آقای ظریف دارم و تعارف نداریم. حتما باید با همه کشورها به جزء رژیم صهیونیستی در چارچوب منافع ملی خود ارتباط داشته باشیم. باید مذاکره کرد، ولو اینکه نتیجه مذاکره منفی باشد. یک جاهایی هست که منافع ملی را در نظر بگیریم. برای مثال ممکن است در حال مذاکره با روسیه، چین و ایتالیا در یک موضوع واحد باشیم، اگر به ما بگویند تنها باید با ایتالیا گفت‌وگو کنیم، نباید این کار را انجام دهیم و منافع ملی بر هر امری ترجیح دارد  و در زمان ریاست آقای لاریجانی، رئیس یکی از کمیته‌ها در حوزه چین بودم و از همه آقایان اعم از آقای فرزین، سیدی، مجید قاسمی و همه متخصصین مالی و پولی استفاده کردم. ما آن زمان منافع ملی را در نظر می‌گرفتیم و در همان موضوع چینی‌ها اعلام کردند که ایران باید موضوعات برجام و FATF را اجرایی کند. در نتیجه همه بر مبنای منافع ملی خود رفتار می‌کنند و این سه اصل عزت، مصلحت و حکمت، اصول درستی است که همه باید بر این اساس امور را جلو ببریم.
پیمان شانگهای را متعلق به دولت رئیسی نمی‌دانم و این ازجمله پیمان‌هایی است که در طول زمان نتیجه می‌دهند. در موضوعات شانگهای مجلس و دولت وظیفه دارند. در آن زمان بحث چین با مسئولیت آقای لاریجانی بود، کما اینکه اکنون مسئولیت چین با آقای مخبر است و همه در راستای دولت در حال انجام وظیفه هستند.