دوشنبه 02 مهر 1403 - 06:52
گوناگون/ آیا مجرمان در قیامت میتوانند توبه کنند؟
تسنیم/ حجت الاسلام والمسلمین حسین عشاقی، عضو شورای علمی گروه فلسفه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در قالب یادداشتی به بررسی امکان توبه در قیامت بر اساس آیات قرآن کریم پرداخته است. بر اساس این یادداشت حجت الاسلام و السملمین عشاقی معتقد است که اولاً فرشتگان انتظار دارند که آنجا مجرمان حق را بپذیرند و از راه و روش سابق دست بردارند تا عذابشان ادامه نیابد و این یعنی جواز توبه در قیامت. ثانیاً لازمه این که ادامه عذاب به خاطر حق ناپذیری فعلی مجرمان است، این است که اگر آنها در همان زمان گفتگو از "بیمیلی نسبت به حق" دست بردارند و از کراهت نسبت به حق توبه کنند، مفاد «إِنَّکُمْ ماکِثُونَ» شامل حال آنها نیست و ماندگاری عذاب از بین میرود و از عذاب رهایی مییابند. بنابراین اجمالاً توبه در قیامت، ممکن الوقوع بلکه مطلوب است و سبب ادامه نیافتن عذاب خواهد بود و منجر به نجات از عذاب میشود.
متن یادداشت حجت الاسلام والمسلمین حسین عشاقی، عضو شورای علمی گروه فلسفه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به این شرح است:
امکان توبه در مواضعی از قیامت
اگرچه در مواضع خاصی از مقاطع قیامت، توبه پذیرفته نیست (مثل یوم البعث، طبق 56 و57 روم) ولی در غیر آن مواضع خاص، آیات زیادی دلالت دارند که در قیامت امکان توبه و رهایی از عذاب وجود دارد و توبه از گناهان نزد خداوند امر مطلوبی است؛ از جمله آیات 74 تا 79 سوره زخرف است که در این آیات چنین آمده است:
«إِنَّ الْمُجْرِمینَ فی عَذابِ جَهَنَّمَ خالِدُونَ، لا یُفَتَّرُ عَنْهُمْ وَ هُمْ فیهِ مُبْلِسُونَ، وَ ما ظَلَمْناهُمْ وَ لکِنْ کانُوا هُمُ الظَّالِمینَ، وَ نادَوْا یا مالِکُ لِیَقْضِ عَلَیْنا رَبُّکَ قالَ إِنَّکُمْ ماکِثُونَ، لَقَدْ جِئْناکُمْ بِالْحَقِّ وَ لکِنَّ أَکْثَرَکُمْ لِلْحَقِّ کارِهُونَ، أَمْ أَبْرَمُوا أَمْراً فَإِنَّا مُبْرِمُون».
یعنی مجرمان، در حال یأس از رحمت خدا، در عذاب جهنم جاودانهاند و عذابشان کاسته نمیگردد؛ ما به آنان ظلم نکردیم بلکه خودشان ستمکارند؛ آنان فریاد برآورند که اى مالک دوزخ، پروردگار تو ما را بمیراند؛ اما مالک میگوید شما ماندگارید؛ زیرا حق بسراغ شما آمد اما اکثر شما نسبت به حق ناخوشنودید؛ آنان بر امر ناخوشنودی از حق، اصرار میورزند ما هم (بر عذاب) اصرار میورزیم.
توضیح مدعای ما این است که جمله «وَ هُمْ فیهِ مُبْلِسُونَ» جمله حالیه است که حال و وصف افراد محکوم به حکم در جمله را بیان میکند؛ بنابراین این جمله قیدی برای مفاد جمله قبل است؛ و بر این اساس، معنی جمله «إِنَّ الْمُجْرِمینَ فی عَذابِ جَهَنَّمَ خالِدُونَ، لا یُفَتَّرُ عَنْهُمْ وَ هُمْ فیهِ مُبْلِسُونَ» این میشود که مجرمان، در حال یأس از رحمت خدا، جاودانه در عذاب جهنماند و عذابشان کاسته نمیگردد؛ نتیجه مترتب بر این قید، این است که مجرمانی که از یأس توبه کرده و به رحمت خدا امیدوار گردند، عذاب آنها جاودانه نیست و نیز عذابشان کاسته خواهد شد.
استدلال به فرازی از دعای کمیل
مؤید این بیان، فرازی از دعای کمیل است؛ مضمون این بخش، در دعای کمیل از امیرالمؤمنین نیز نقل شده است آنجا که میفرماید: «یا مولاى فکیف یبقى فى العذاب و هو یرجو ما سلف من حلمک ام کیف تؤلمه النّار و هو یأمل فضلک و رحمتک» یعنی: «مولای من، مجرم چگونه در عذاب باقی خواهد ماند!؟ در حالی که به بردباری پیشین تو امید بسته است؛ و یا چگونه آتش او را رنج خواهد داد در حالی که به فضل و رحمت تو امیدوار گشته است!؟»
قرار دادن چنین پاداش مهمی تشویقی است به توبه از یأس در جهنم که خود بر جواز توبه در آنجا دلالت دارد.
توجه به زمان گفتگوی مجرمان و فرشتگان در آیات سوره زخرف
در ادامه آیه، ادعای ما به گونه دیگری نیز مطرح شده است. طبق مفاد این بخش، وقتی مجرمان از سرپرست جهنم برای رهایی از عذاب با جمله «یا مالِکُ لِیَقْضِ عَلَیْنا رَبُّکَ» درخواست مرگ میکنند، این درخواست رد میشود و به آنها پاسخ داده میشود که شما در عذاب ماندگارید: «قالَ إِنَّکُمْ ماکِثُونَ».
سپس فرشتگان علت این ماندگاری در عذاب را این گونه بیان میکنند که ما حق را به شما عرضه کردیم اما اکثر شما آن را نمیپذیرید و نسبت به آن ناخوشنود هستید: «لَقَدْ جِئْناکُمْ بِالْحَقِّ وَ لکِنَّ أَکْثَرَکُمْ لِلْحَقِّ کارِهُونَ».
زمان در جمله «لکِنَّ أَکْثَرَکُمْ لِلْحَقِّ کارِهُونَ» زمان حال است؛ یعنی در همان زمان گفتگوی بین مجرمان و مالک جهنم، به مجرمان گفته میشود که علت این که شما در جهنم ماندگارید و عذابتان ادامه مییابد این است که در حال حاضر، نسبت به پذیرش حق بیمیل هستید. به عبارت دیگر در این بخش، سخن از ماندگاری و ادامه داشتن عذاب است نه سخن از اصل گرفتاری به عذاب که سببش گناهان دنیایی است.
مالک دوزخ میگوید شما در عذاب ماندگارید و گرفتاریتان ادامه مییابد چون در حال حاضر تن به حق نمیدهید. پس مفاد این جمله مربوط به زمان دنیا نیست بلکه مربوط به همان زمان گفتگوی اخروی است، و بیان میکند که علت ماندگاری و ادامه داشتن عذاب شما، حق ناپذیری فعلی شما در قیامت است.
بنابراین اولاً فرشتگان انتظار دارند که آنجا مجرمان حق را بپذیرند و از راه و روش سابق دست بردارند تا عذابشان ادامه نیابد؛ و این یعنی جواز توبه در قیامت. ثانیاً لازمه این که ادامه عذاب بخاطر حق ناپذیری فعلی مجرمان است این است که اگر آنها در همان زمان گفتگو از بیمیلی نسبت به حق، دست بردارند، و از کراهت نسبت به حق، توبه کنند، مفاد «إِنَّکُمْ ماکِثُونَ» شامل حال آنها نیست و ماندگاری عذاب از بین میرود و از عذاب رهایی مییابند. بنابراین اجمالاً توبه در قیامت، ممکن الوقوع بلکه مطلوب است و سبب ادامه نیافتن عذاب خواهد بود و منجر به نجات از عذاب میشود.
همچنین در دنباله آیات چنین آمده که تا زمانی که آنها به امر کراهت از حق، ابرام و اصرار میورزند ما نیز به عذاب آنها ابرام و اصرار میورزیم: «أَمْ أَبْرَمُوا أَمْراً فَإِنَّا مُبْرِمُون».
این جمله نیز لازمهاش این است که اگر آنها آنجا به راه غلط خود ادامه ندهند و به آن اصرار نکنند بلکه از آن توبه کرده و بازگردند، ما هم نسبت به عذاب آنها اصرار نمیکنیم و عذاب را ادامه نمیدهیم و رهایی از عذاب را نصیبشان خواهیم کرد.
بنابراین اجمالاً هم توبه ممکن الوقوع و مطلوب خداوند است و هم مجرمی که در جهنم توبه کند عذابش تخفیف یا منقطع میشود. گرچه مجرم، بدون توبه عذابش بیپایان و بیتخفیف است و به آنها گفته میشود «إِنَّکُمْ ماکِثُونَ».
پربیننده ترین
-
عکس مسی درآمد؛ آخرین توپ طلا با آرایشگر ویژه!
-
10 جایزه 5 میلیون تومانی برای کاربران آخرین خبر (مهلت شرکت در مسابقه تا 9 آذر تمدید شد.)
-
10 جایزه 5 میلیون تومانی برای کاربران آخرین خبر (مهلت شرکت در مسابقه تا 9 آذر تمدید شد.)
-
آخرین وضعیت راهها در چهارمین روز از سال جدید؛ محور چالوس از شنبه دوباره بسته میشود
-
زنده؛ بیرانوند در یک قدمی استقلال
-
"دنا پلاس اتومات" بخریم یا "تارا اتومات؟"/ مقایسه اختصاصی "آخرینخودرو" از دو خودروی پرطرفدار
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (16)
-
5 نشانه ضعیف شدن ریه ها و بهترین روش تقویت آن چیست؟
-
لندکروزر یا ۲۰۶؟ / مقایسه جالب "آخرینخودرو" به بهانه سخنان جنجالی میرسلیم
-
سپ، برترین شرکت در خاورمیانه شد
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (28)
-
ویدیو تست و بررسی فیدلیتی پرایم جدید در آخرین خودرو
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (14)
-
لحظه به لحظه با جدال پرسپولیس مقابل النصر
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (22)
-
یحیی مچ ساپینتو را خواباند / برد ارزشمند پرسپولیس در صدمین شهرآورد
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (19)
-
چالش/بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (11)
آخرین اخبار
-
صفحه اول روزنامه امروز دوشنبه ۲ مهر
-
صفحه اول روزنامه اطلاعات دوشنبه ۲ مهر
-
صفحه اول روزنامه شوت دوشنبه ۲ مهر
-
صفحه اول روزنامه دنیای اقتصاد دوشنبه ۲ مهر
-
صفحه اول روزنامه تعادل دوشنبه ۲ مهر
-
صفحه اول روزنامه اقتصاد مردم دوشنبه ۲ مهر
-
صفحه اول روزنامه ابرار اقتصادی دوشنبه ۲ مهر
-
صفحه اول روزنامه جهان صنعت دوشنبه ۲ مهر
-
صفحه اول روزنامه آسیا دوشنبه ۲ مهر
-
صفحه اول روزنامه ابتکار دوشنبه ۲ مهر
-
صفحه اول روزنامه جمهوری اسلامی دوشنبه ۲ مهر
-
صفحه اول روزنامه شرق دوشنبه ۲ مهر
-
صفحه اول روزنامه همشهری دوشنبه ۲ مهر
-
صفحه اول روزنامه کیهان دوشنبه ۲ مهر
-
صفحه اول روزنامه ایران دوشنبه ۲ مهر
سایر اخبار مرتبط
نظرات
ثبت نظر
مهمترین اخبار
رشد ۱۶ درصدی تامین بازار داخلی توسط فولاد خوزستان در نیمه نخست ۱۴۰۳
یکشنبه 01 مهر 1403 - 23:30:10
بحران مسکن با زندگی مردم چه کرد؟ روایت تجارت نیوز از کوچ اجباری مستاجران
یکشنبه 01 مهر 1403 - 21:36:34
بورس 1403 از بورس 1402 عقب ماند
یکشنبه 01 مهر 1403 - 22:10:00
بهرهمندی ۱۷ برابری ثروتمندها از یارانه بنزین
یکشنبه 01 مهر 1403 - 21:45:00
واردات روزانه ۳۰ میلیون لیتر بنزین در شهریور امسال
یکشنبه 01 مهر 1403 - 21:28:14