۱. امامت و ولایت: در روایتی پیامبر اکرم (ص) امام علی (ع) را این‌گونه توصیف می‌کند: «.. أَنْتَ إِمَامُ کُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ، وَ وَلِیُ کُلِ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ بَعْدِی...»؛ [۲]و تو پس از من، امام و ولیّ هر مرد و زن با ایمان هستی!

۲. اعطای علم: در برخی از روایات، معنای دیگری برای این عبارت بیان شده است که علت انتخاب این لقب برای امام علی (ع) به این دلیل است که به مؤمنان علم و دانش عطا می‌کند. امام کاظم (ع) و نیز امام باقر (ع) می‌فرمایند: «به این دلیل که حضرت علی (ع) عهده‌دار عطا کردن علم به مؤمنین است، امیرالمؤمنین نام گرفته است. مگر نشنیدی که در قرآن آمده "نَمِیرُ أَهْلَنا"؛ یعنی برای خانواده خود آذوقه تهیه کنیم». [۳]این بخش روایت می‌خواهد بگوید که واژه «أمیر» هم‌خانواده با کلمه «نمیر» است.

در روایت امام صادق (ع) به طور مستقیم به این مطلب اشاره شده است، ایشان فرمودند: «اِنَّمَا هُوَ مِنْ وَ ذَلِکَ أَنَّ الْعُلَمَاءَ مِنْ عِلْمِهِ امْتَارُوا وَ مِنْ مِیرَتِهِ اسْتَعْمَلُوا»؛ آن از «مِیرَةِ الْعِلْمِ»؛ یعنی اعطای علم گرفته شده بدین معنا که علما از علم او برداشت می‌کنند و از توشه او بهره می‌گیرند. سپس به سؤال سلمان از پیامبر (ص) اشاره کرده و می‌فرماید: «سَلْمَانُ سَأَلَ النَّبِیَّ فَقَالَ إِنَّهُ یَمِیرُهُمُ الْعِلْمَ یُمْتَارُ مِنْهُ وَ لَا یَمْتَارُ مِنْ أَحَد»؛ سلمان در این‌باره از پیامبر (ص) سؤال کرد. ایشان در جواب فرمود: «علی به آنان علم عطا می‌کند. از او علم گرفته می‌شود، ولی آن‌حضرت از کسی علم نمی‌گیرد».