جمعه 30 شهریور 1403 - 14:07
نوشتاری به مناسبت سالروز نخستین هزاره؛ فردوسی بالاتر از شاعر است
ایبنا/ اندیشههای حکمی فردوسی در شاهنامه وی را در جایگاه شاعر و بالاتر از شاعر قرار داده است.
محمدجعفر محمدزاده، رئیس شورای پاسداشت زبان فارسی معاونت صدا: فردوسی داستان دوره هزارساله ضحاک را در بیش از ۵۰۰ بیت سروده است. نگاه فردوسی به این دوره، بنیادین و از زوایای مختلف درخور درنگ است. در پایان داستان که پایان استیلای تازیان بر ایران است، وقتی کار ضحاک به دست فریدون تمام میشود، پیش از آغاز پادشاهی فریدون، فردوسی ده بیت خردمندانه دارد که در این ده بیت، اندیشههای ناب ایرانی در کلام فردوسی نمایان میشود.
گمان چنین است که در اندیشه ایرانی شاه باید نژاد و تبار ویژه و فرّه ایزدی داشته باشد، آن گونه که فریدون از کودکی چنین نشانهای با خود داشت. ولی فردوسی در این داستان فراتر از نقل تاریخ و پایبندی به منابع کهن، عادتشکنی کرده و فره ایزدی را امری اکتسابی و «فریدون شدن» را برای آنکس که بخواهد شدنی میداند؛ همانگونه که «ضحاک شدن» برای فرزند مرداسی که گرانمایه و نیکمرد روزگار خود بود امکان داشت. ضحاک تشنه قدرت بود و به فریب اهریمن بیدادگری پیش گرفت و هزار سال تباهی به بار آورد. جمشید نیز در آغاز موبدشاهی بزرگ بود و پایهگذار خدمات بسیار، ولی به اندیشهای اهریمنی گرفتار شد و فرّه ایزدی از دست داد و سر از یزدان پیچید و ناسپاس شد!
فردوسی با پشتوانه اندیشه ایرانی و توجه به جنگ همیشگی نور و تاریکی، پیش از آغاز دوره پادشاهی فریدون، لختی از تکیه بر منابع و بازگفت تاریخ بازمیایستد و افزونبر نمایاندن پایان کار فریدون، برپایه باور و هویت دینی خود به مصداق آیه قرآن که میفرماید «فألهمها فجورها و تقواها» (ما در نهاد انسان خیر و شر را قرار دادیم - انسان/ ۱۱)؛ و به مانند این سخن مولانا که «در جهان دو بانگ میآید به ضد/ تا کدامین را تو باشی مستعد» فریدون شدن را جدا از تبار و نژاد ممکن میداند و میگوید: «تو داد و دهش کن فریدون تویی». فردوسی عامل اصلی فریدون شدن را نه تبار و نژاد بهتنهایی، بلکه «داد و دهش» و «داد و دانایی» میداند؛ آنجا که میگوید: سخن مانَد از تو همی یادگار/ سخن را چنین خوارمایه مدار (بیت ۴۹۲).
«سخن» در شاهنامه معنیهای متفاوتی دارد. از آن جمله اندیشه، کردار، کلام، داد و دانایی، داد و دهش است و برای هرکدام از معنیها شاهدمثالهای روشنی وجود دارد و چون پس از سفارش به گرامیداشت «سخن» بیدرنگ از «داد و دهش» فریدون میگوید گمان بر این است که اینجا به معنی داد و دهش و دانایی نظر دارد: سخن مانَد از تو همی یادگار/ سخن را چنین خوارمایه مَدار/ فریدون فرخ فرشته نبود/ ز مشک و ز عنبر سرشته نبود/ به داد و دهش یافت آن نیکویی/ تو داد و دهش کن فریدون تویی(ضحاک، بیتهای ۴۹۲_۴۹۴).
حکیم، در ادامه یک نکته دیگر از حکمت و اندیشه ایرانی را میآورد که مرگاندیشی و بیاعتباری دنیاست؛ اندیشهای که وارثان بزرگی چون خیام، ناصرخسرو، عطار، سنایی و حافظ دارد. او بنیاد جهان را چه «ضحاکی» و چه «فریدونی» بر باد میداند و میگوید: جهانا، چه بد مهر و بدگوهری/ که خود پرورانی و خود بشکَری!/ نگه کن کجا آفریدون گُرد/ که از تخم ضحاک شاهی ببرد/ ببُد در جهان پنجسد سال شاه/ بدآخر بشد، ماند از او جایگاه/ جهانِ جهان دیگری را سپُرد/ جز از درد و اندوه چیزی نبُرد!/ چنینیم یَکسر کِه و مِه همه/ تو خواهی شُبان باش، خواهی رمه!(همان: ۴۹۹_۵۰۳).اینگونه اندیشههای حکمی است که فردوسی را در جایگاه شاعر و بالاتر از شاعر قرار داده است.
پربیننده ترین
-
عکس مسی درآمد؛ آخرین توپ طلا با آرایشگر ویژه!
-
10 جایزه 5 میلیون تومانی برای کاربران آخرین خبر (مهلت شرکت در مسابقه تا 9 آذر تمدید شد.)
-
10 جایزه 5 میلیون تومانی برای کاربران آخرین خبر (مهلت شرکت در مسابقه تا 9 آذر تمدید شد.)
-
آخرین وضعیت راهها در چهارمین روز از سال جدید؛ محور چالوس از شنبه دوباره بسته میشود
-
زنده؛ بیرانوند در یک قدمی استقلال
-
"دنا پلاس اتومات" بخریم یا "تارا اتومات؟"/ مقایسه اختصاصی "آخرینخودرو" از دو خودروی پرطرفدار
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (16)
-
5 نشانه ضعیف شدن ریه ها و بهترین روش تقویت آن چیست؟
-
لندکروزر یا ۲۰۶؟ / مقایسه جالب "آخرینخودرو" به بهانه سخنان جنجالی میرسلیم
-
سپ، برترین شرکت در خاورمیانه شد
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (28)
-
ویدیو تست و بررسی فیدلیتی پرایم جدید در آخرین خودرو
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (14)
-
لحظه به لحظه با جدال پرسپولیس مقابل النصر
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (22)
-
یحیی مچ ساپینتو را خواباند / برد ارزشمند پرسپولیس در صدمین شهرآورد
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (19)
-
چالش/بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (11)
آخرین اخبار
-
جوانان خوزستان در راه جام ملتهای آسیا
-
آبله میمونی تا چه مدت میتواند مُسری باشد
-
امامجمعه گلبهار از مردم خداحافظی کرد
-
عرضه پلتفرم نوآورانه برای توسعه تجارت الکترونیک کشور
-
جشنواره ورزشی و بازیهای بومی محلی در ایوان برگزار شد
-
راهکار نانویی برای تجزیه یکی از سرسختترین آلایندههای محیط زیست
-
مهم ترین اخبار ساعت 14 را از آخرین خبر بشنوید.
-
رصد بزرگترین «جت مواد» یک سیاهچاله با طول ۲۳میلیون سال نوری
-
سد محکمی در برابر فرار یون هیدروژن ساخته شد
-
عکس کاوشگر «جویس» از زمین، ماه و اورانوس در مسیر مشتری
-
استقلال و تراکتور سهمیه ۲+۱ را زنده نگه داشتند
-
انتقال ماهانه ۶۰۰بیمار تصادفی به اورژانس بیمارستان بم
-
گوناگون/ مسجدی ۳۰۰ ساله که ورود آقایان به آن ممنوع است
-
شهادت یکی از فرماندهان گردانهای حزب الله عراق
-
اطلاعیه رسمی استقلال: یک بازیکن جدید میگیریم
سایر اخبار مرتبط
نظرات
ثبت نظر
مهمترین اخبار
روایت تابناک؛ پاسکاری مدیران بانکها و سرگردانی ۳۲۰ هزار جوان در صف وام ازدواج
جمعه 30 شهریور 1403 - 13:45:00
ارزانترین محلههای تهران برای خرید خانه کجاست؟
جمعه 30 شهریور 1403 - 13:15:00
معمای حذف ارز ۲۸۵۰۰ تومانی
جمعه 30 شهریور 1403 - 13:00:00
رتبه ایران در جهان از نظر گرانی مسکن
جمعه 30 شهریور 1403 - 12:30:00
دلیل تفاوت نرخ گوشت تازه و یخ زده وارداتی چیست؟
جمعه 30 شهریور 1403 - 12:00:00