دکتر مصطفی نوری‌زاده استاد رشته بیوتکنولوژی دانشگاه علوم‌پزشکی آزاد اسلامی تهران در گفت‌وگوی اختصاصی با مادرباره شیوع زیرسویه جدید کرونا «ایکس بی‌بی ۱.۵» در ایران گفت: وزارت بهداشت امروز اعلام کرد که علت بالا رفتن آمار در کشور افزایش واریانت ایکس‌بی‌بی ۱.۵ است، زیرسویه‌ای که شیوع آن دی ماه در جهان گزارش شد و به قدری قدرت سرایت آن بالا بود که تا ۹۰ درصد آمار ابتلا در آمریکا این زیرسویه شامل می‌شد.

وی با اشاره به ضعف‌هایی که در زمینه ردیابی ویروس در ایران وجود دارد اظهار عقیده کرد: به نظر من زیرسویه‌ای که دی ماه در دنیا منتشر و گزارش شده قطعا به ایران هم رسیده‌است، بدیهی است که ما دچار ضعف در ردیابی ویروس‌ها هستیم و در طول پاندمی نیز شاهد آن بودیم، اما این که این زیرسویه بعد از ۴ ماه به ایران برسد به نظر می‌آید که امری غیرطبیعی است.
این استاد دانشگاه با اشاره به افزایش نسبی آمار ابتلا در بهمن ماه سال گذشته، افزود: افزایش نسبی ابتلا در بهمن ماه سال گذشته می‌توانست مربوط به همین زیرسویه باشد اما تا زمانی که ویروس توالی‌یابی نشود به‌طور قطع نمی‌توان اظهارنظر کرد.
نوری‌زاده درباره رشد آمار ابتلا و فوتی زیرسویه جدید در کشورهای اطراف، گفت: زیرسویه جدید با نام «ایکس بی‌بی ۱.۱۶» در هند گزارش شده و تا امروز ۲۰ کشور دیگر نیز از شیوع آن خبر داده‌اند که بیشتر آنها کشورهای آسیایی هستند، حتی سازمان بهداشت جهانی نیز این زیرسویه را منشاء اصلی افزایش نسبی آمار ابتلا اعلام کرده‌، زیرسویه‌ای که انتقال‌پذیری آن نیز به نسبت گذشته بیشتر شده‌است. مطمئنا این افزایش آماربه دلیل زیرسویه ایکس بی‌بی ۱.۱۶ می‌تواند باشد.
وی افزایش تعداد تست‌ها را راهی اثرگذار برای کنترل ابتلا خواند و افزود: درخواست من از وزارت بهداشت افزایش تعداد تست‌ها است. نگاهی ساده به متناسب نبودن میان آمار ابتلا و آمار بستری نشان می‌دهد که آمار ابتلا ۲ برابر بستری است که مطمئنا عدد درستی نیست.
نوری‌زاده ادامه داد: تعداد تست‌ها در ایران بسیار بسیار پایین است که منجر به بیماریابی ضعیف در سراسر کشور می‌شود. گزارش‌ها نشان می‌دهند که در کشورهای درگیر با زیرسویه ایکس بی‌بی ۱.۱۶ افزایش ۶ درصدی تعداد فوتی مشاهده شده‌است. به‌عنوان مثال هند تا مدتی قبل کمتر از ۳۰۰ نفر آمار ابتلا داشت، اما در حال حاضر گزارش‌ها از ابتلای روزانه ۵۶۰۰ تا ۵۸۰۰ نفر به زیرسویه جدید خبر می‌دهند که هر روز بر این تعداد افزوده می‌شود، برخی از ایالت‌های هند نیز با رشد ۴۰ تا ۵۰ درصدی ابتلای روزانه نسبت به روز قبل مواجه هستند، تعداد فوتی‌های نیز از ۳ نفر به روزانه نزدیک به ۱۸ نفر رسیده‌است. نمونه دیگر ما قطر است که تا همین چند مدت پیش آمار ابتلای پایینی داشت اما الان گزارش‌ها نشان از ابتلای روزانه ۴۰۰ نفر دارند. روند فوتی در ایران بیشتر از این دو کشور است و اگر نتوانیم بیماریابی درستی داشته باشیم مطمئنا قادر به کنترل آمار ابتلا نیز نخواهیم بود.
این استاد دانشگاه درباره لزوم به‌روزرسانی واکسن‌های موجود گفت: واکسن‌هایی که برای ویروس ووهان تولید شده بود کماکان در حال استفاده هستند و چون بیشتر واکسن‌های تولیدی به غیر از واکسن‌های غیرفعال‌شده، بر پایه اسپایک پروتئین هستند و ما از روز نخست شاهد جهش‌های بسیاری از آلفا تا اومیکرون که ۶۰۰ نوع جهش از آن گزارش شده و مدام در حال تغییر است داشته‌ایم، اثرگذاری واکسن تولیدی برای ووهان در ارتباط با این جهش قطعا بسیار کمتر شده‌است.

وی ادامه داد: از سوی دیگر برای افراد پرریسک که مجبور به تقویت ایمنی خود هستند، بهتر است از واکسن‌های رکامبیننت استفاده شود، اما مسئولان بهداشتی باید بدانند که اثرگذاری واکسن‌ها بسیار کمتر شده و امروز به واکسن‌های به‌روزشده‌ی پس از اومیکرون بی‌ای ۲ یا بی‌ای ۴ یا ۵ نیاز داریم.
نوری‌زاده ایمنی واکسن‌های قدیمی را در برابر زیرسویه جدید ضعیف اعلام کرد و گفت: واکسن‌های تزریق‌شده در کشور به‌ویژه واکسن‌های غیرفعال استفاده‌شده برای سنین بالاتر، در افرادی که این واکسن‌ها را تزریق کرده‌اند به‌ویژه آنها که مدت زیادی از زمان تزریق‌شان گذشته است، ایمنی کمتری در برابر زیرسویه ایکس بی‌بی ۱.۱۶ جدید دارند، مگر آن که فرد به تازگی به زیرسویه‌های قبلی اومیکرون مبتلا شده باشد که این افراد نیز از ایمنی صد در صد برخوردار نیستند و ایمنی آنها نسبی است.
این استاد دانشگاه خواستار سرعت بخشیدن به روند مطالعه واکسن در کشور شد و افزود: امیدوارم در ارتباط با واکسن‌ها مطالعات سرعت پیدا کند، وزارت‌های علوم و بهداشت می‌توانند با فراخوانی ضمن حمایت مالی از پژوهشگران درخواست کنند که مطالعات واکسن را ادامه دهند.
وی از تولید واکسن جدید در آمریکا خبر داد و گفت: درباره ویروس‌ها بارها از قبل گفتیم که معمولا ژن‌هایی که در ارتباط با نوکلئوکپسید ویروس هستند، جهش‌ در آنها به ندرت رخ می‌دهد که در ویروس کرونا نیز شاهد آن بودیم، اما متاسفانه باتوجه به مزیت اقتصادی ویروس‌ برای کشورها، همگی غیر از واکسن‌های غیرفعال‌شده، روی واکسن‌های پایه اسپایک کار کردند و چون واکسن‌های ابتدایی نتیجه‌بخش بودند، شرکت‌های بعدی نیز راه شرکت‌های قدیمی را ادامه دادند. خبر خوب آن که در ایالت کلرادو واکسنی بر پایه نوکلئوکپسید ساخته شده و از آنجا که در این ژن جهش‌های نادری گزارش می‌شود، قطعا بسیار اثرگذار خواهد بود، کارآزمایی این واکسن آغاز شده و این واکسن به‌صورت خوراکی و استنشاقی نیز خواهد بود که قطعا دسترسی جهانی به آن به پایان پندمی کمک خواهد کرد.
نوری‌زاد در پایان بر لزوم تهیه واکسن‌های به‌روز در ایران تاکید کرد و افزود: امیدوارم در ایران ما نیز از الان به فکر واکسن‌های نسل جدیدتر باشیم. امروز نیز به واکسن‌های به‌روز به‌ویژه برای افراد های‌ریسک نیازمندیم. در ارتباط با دارو نیز یکی از داروهای اثرگذار در دنیا پکس‌لووید است که در کمیته علمی کشوری کرونا نیز تایید شده اما در این چند سال هیچ پکس‌لوییدی در ایران ندیدیم، ظاهرا قرار بود این دارو در ایران تولید شود اما بدقولی‌هایی شد که نیازمند پیگیری است، چرا که جان آدم‌ها اهمیت دارد.