اگر چرخی در یوتوب بزنید و نام چند قرص معروف اعتیادآور مثل ریتالین و ترامادول را جست‌وجو کنید، تمام اطلاعات مصرف و عوارض آن را خواهید یافت. پرگابالین نیز جزء قرص‌های اعتیادآوری است که به‌تازگی در بین جوانان باب شده، اما اطلاعات کمی از آن منتشر شده است.

این قرص، به‌عنوان داروی کمک‌کننده دردهای ضد تشنج کاربرد دارد، اما چند وقتی است قشر خاصی از جوانان آن را با دُز بالا، برای ایجاد حس سرخوشی و خلسه مصرف می‌کنند. حتی برخی از کافی‌شاپ‌ها ادعا کردند همکارانشان برای جذب و اعتیاد مشتری، این قرص را در قهوه‌های خود می‌ریزند.

داروی ضد تشنج یا مخدر؟

پرگابالین از خانواده مقلدهای گابا است و در مغز باعث کاهش اضطراب و افزایش آرامش می‌شود. این قرص و گاپانتین، گیرنده‌های گابا را در مغز تحت تأثیر قرار می‌دهند.

پرگابالین با دزهای ۵۰، ۷۵، ۱۰۰ و ۱۵۰ در داروخانه‌ها موجود است. یک دکتر داروساز درباره این قرص می‌گوید: «در حقیقت پرگابالین در دسته مخدرهای روتین طبقه‌بندی نمی‌شود و جالب است بدانید که تست اعتیاد را هم مثبت نمی‌کند. اما این دارو به مغز یک پیام لذت را مخابره می‌کند که می‌تواند اعتیادآور باشد. این دارو برای دردهای عصبی، سندروم پای بی‌قرار و صرع استفاده می‌شود و به‌عنوان کمک‌کننده برای داروهای ضد تشنج کاربرد دارد».

از تداخل با اپیوییدها تا ساپرس تنفسی

مصرف پرگابالین با الکل و اپیوییدها (تریاک و مشتقات آن) بسیار خطرناک بوده و ممکن است باعث ساپرس تنفسی و ایست تنفسی شود. این نکات را دکتر صدیقی (داروساز) می‌گوید و ادامه می‌دهد: «علاوه بر آن، شخص با مصرف بالای این دارو، به‌شدت به حس رهایی و آرامش اعتیاد پیدا می‌کند و باید برای رسیدن به همان حس اولیه، دز بیشتری را دریافت کند. از عوارض مصرف دز بالای این دارو می‌توان به گیجی دائم، عدم تعادل و بروز رفتارهای پرخاشگرانه اشاره کرد».

فروش بدون نسخه ممنوع

«فروش این دارو بدون نسخه پزشک در داروخانه‌ها ممنوع است»؛ این جمله را دکتر داروسازی در داروخانه مرکزی می‌گوید و ادامه می‌دهد: «این دارو اصطلاحا POD است؛ یعنی برای فروش حتما باید نسخه پزشک موجود باشد. در داروخانه‌های قانونمند هیچ‌وقت این دارو بدون نسخه به فروش نمی‌رسد، اما متأسفانه دیده شده بعضی از همکاران ما در برخی داروخانه‌ها، فقط برای بالابردن فروش خود، این دارو را بدون نسخه نیز در اختیار مراجعه‌کننده قرار می‌دهند».

پرگابالین، محبوب نوجوانان و جوانان

معمولا کسانی که تقاضای این دارو را بدون نسخه دارند، زنان و مردان بین ۱۶ تا ۳۵ سال و از قشرهای مختلف جامعه هستند. تکنیسین یک داروخانه درباره تجربه‌اش در رویارویی با متقاضیان این دارو می‌گوید: «کسی که دنبال این دارو بدون نسخه و برای مصرف غیردرمانی باشد از روی ظاهرش برای ما قابل تشخیص است. رنگ چشم‌ها و طرز صحبت‌کردن این افراد عادی نیست و حالت پرخاشگری دارند».

او از تجربه‌اش در برخورد با یک فرد مصرف‌کننده می‌گوید: «ابتدا گفت که دارو را برای مادربزرگش می‌خواهد، از ظاهرش مشخص بود که دروغ می‌گوید. وقتی از او خواستم نسخه ارائه کند، شروع به داد و فریاد کرد، با یکی از پرسنل داروخانه دست‌به‌یقه شد و او را به باد کتک گرفت و ما را تهدید کرد که اگر قرص را به او ندهیم، شیشه‌های داروخانه را می‌شکند. مسئول داروخانه که ترسیده بود، قرص را به او داد؛ البته حق داشت، زیرا آن فرد اصلا در حالت عادی نبود و هر کاری از او برمی‌آمد».

از اعتیاد تا ترک

علی‌رضا ۲۸‌ ساله است و بسیاری از مواد مخدر مثل گل، ترامادول، کتامین و این اواخر پرگابالین را مصرف کرده و در حال حاضر در حال ترک است. از او می‌خواهم از تجربه مصرفش بگوید. پاسخ می‌دهد: «از بین تمام موادی که مصرف کرده‌ام حس پرگابالین یک چیز دیگر است. چند ساعت بعد از مصرف احساس سرخوشی و خلسه داشتم. جوری احساس آرامش و بی‌خیالی می‌کردم انگار در این دنیا نیستم.

اما پرگا (افراد مصرف‌کننده به اختصار به پرگابالین، پرگا می‌گویند) به همان میزانی که به تو حس خوب می‌دهد، سریع هم آن را از تو می‌گیرد و برای اینکه دوباره همان حس خوب اولیه را تجربه کنی، باید دز مصرف قرص را بالا ببری. برای مثال من در هفته اول دو قرص ۱۵۰ مصرف می‌کردم و بعد از حدود یک ماه و نیم این تعداد به شش، هفت تا در روز رسیده بود». کمی مکث می‌کند و ادامه می‌دهد: «اوضاع وقتی بدتر می‌شود که اگر این دز بالا را به بدنت نرسانی، اعصابت به هم می‌ریزد، پرخاشگر می‌شوی و سر مسائل کوچک دعوا راه می‌اندازی. اصلا کنترلت دست خودت نیست».

از او می‌پرسم چه شد که سراغ پرگابالین رفت؟ می‌گوید: «قیمتش نسبت به بقیه قرص‌ها و مخدرها مثل گل، بسیار ارزان‌تر است. راحت‌تر در دسترسم بود و اگر در داروخانه نمی‌دادند، از عطاری‌ها می‌توانستم پیدا کنم». آب دهانش را قورت می‌دهد و می‌گوید: «من، چون سنم بالاست و درس خوانده‌ام از یک جایی فهمیدم این کار اشتباه است. اما می‌دانید چقدر نوجوان و محصل، مصرف‌کننده این قرص هستند؟».

از افزایش اشتها تا بی‌اشتهایی

۱۸‌ساله است و برای ترک به کمپ آمده. از او درباره شروع مصرف پرگابالین می‌پرسم، توضیح می‌دهد: «حدود یک سال است مصرف می‌کنم. از روزی یکی شروع کردم تا به روزی ۱۵ تا رسید. از طریق یکی از دوستانم با این قرص آشنا شدم. بعد از مصرف تا چند ساعت به‌اصطلاح کره می‌کردم و دوست داشتم غذا بخورم، اما بعد از چند وقت اشتهایم را از دست دادم».

از او می‌پرسم چطور این قرص را مصرف می‌کردی؟ پاسخ می‌دهد: «در ابتدا می‌خوردم، اما بعد از مدتی شروع به اسنیف آن کردم. بعد از مدتی به دلیل تغییر رفتار و ظاهرم، پدر و مادرم به من شک کردند و فهمیدند چیزی مصرف می‌کنم و مجبورم کردند تا ترک کنم».

طرفدارانی از جنس خانم

معمولا مصرف داروهای آرام‌بخش و اعتیادآور به دلیل نداشتن بار روانی معتادشدن، در بین خانم‌ها طرفداران زیادی دارد. در این میان، پرگابالین هم در بین خانم‌های جوان حسابی سروصدا کرده است و این افراد، معمولا با انکار اعتیاد خود، معتقدند فقط آرام‌بخش مصرف می‌کنند.

سحر که دوست صمیمی‌اش از مصرف‌کننده‌های پرگابالین است و به این ماده به‌شدت اعتیاد پیدا کرده، درباره مصرف دوستش می‌گوید: «امکان ندارد بتواند ترک کند. طوری به آن وابسته شده که به محض تحویل این دارو از داروخانه، کپسول را باز می‌کند و زیر زبانش می‌ریزد تا زودتر جذب بدنش شود». او در مورد انکار اعتیاد از سمت دوستش، ادامه می‌دهد: «اصلا زیر بار اعتیاد نمی‌رود و می‌گوید فقط مسکن مصرف می‌کنم».

قهوه با طعم پرگابالین!

شایعات می‌گویند در بعضی کافی‌شاپ‌ها برای حفظ و جذب مشتری، به قهوه‌ها قرص پرگابالین اضافه می‌شود. به این ترتیب مشتری به قهوه همان کافی‌شاپ معتاد شده و هر روز به آنجا مراجعه می‌کند.

یک فرد مطلع ادعا می‌کند: «من هم این موضوع را شنیده بودم و از صحت و سقم آن اطلاعی نداشتم تا اینکه به دلیلی مجبور به دادن آزمایش شدم؛ در آن آزمایش وجود یک ماده اعتیادآور در بدنم مشخص شد. به درستی به خاطر ندارم ترامادول بود یا پرگابالین، اما من هیچ‌کدام از آن‌ها را مصرف نمی‌کردم. به قهوه‌فروشی که هر روز از آن قهوه می‌گرفتم شک کردم و متأسفانه، بله در قهوه‌هایش چیزی می‌ریخت». از او می‌پرسم شکایتی نکرده یا به جایی اطلاع نداده است؟ پاسخ می‌دهد: «نه راستش حوصله شکایت را نداشتم».

در تحقیقاتی که «شرق» از چند کافی‌شاپ معروف انجام داده است، صاحبان این کافی‌شاپ‌ها به صورت مشترک بیان کرده‌اند این شایعات را شنیده‌اند، ولی تا به حال نه کسی به آن‌ها پیشنهاد این کار را داده و نه امتحانش کرده‌اند. آن‌ها معتقدند اگر چنین چیزی هم باشد، در قهوه‌فروشی‌های سیار و در مناطق پایین شهر است.

پرگابالین در قوطی عطاری

«نه نداریم»؛ این جمله را صاحب یک عطاری در پاسخ به سؤال «پرگابالین دارید؟» می‌گوید و زمانی که می‌فهمد خبرنگار هستم، عصبانیتش تبدیل به درددل می‌شود و ادامه می‌دهد: «از درخواست هرروزه برای این قرص عاصی شدم. بیشتر مراجعین برای این دارو را نوجوانان تشکیل می‌دهند. از وقتی درخواست‌ها زیاد شد، بو بردم باید یک‌جور اعتیادآور باشد. نمی‌دانم چرا هر چیزی را که در داروخانه به آن‌ها نمی‌دهند در عطاری‌ها جست‌وجو می‌کنند».

دو عطاری دیگر ادعا می‌کنند اسم این ماده را نشنیده‌اند. یکی از آن‌ها می‌گوید: «شرط می‌بندم غیرمجاز باشد. ما نداریم، اما احتمال دارد بعضی از همکارانمان داشته باشند».

امیدوارم پرگابالین و هیچ ماده اعتیادآوری، در قوطی هیچ عطاری پیدا نشود و هیچ نوجوان و جوانی دنبال آن نگردد.