ریحانه درگاهیان در خصوص افسردگی فصلی عنوان کرد: افسردگی فصلی اختلال خلقی است که افراد با تغییرات فصلی دچار نوسانات خلقی می‌شوند.

وی ادامه داد: افسردگی فصلی معمولا دارای دو سبک است. بسیاری از افراد در بازه فصل‌های پاییز و زمستان به افسردگی فصلی مبتلا می‌شوند، اما اقلیتی نیز هستند که در بهار و تابستان دچار این اختلال می‌شوند. افسردگی فصلی در این افراد در بهار آغاز شده و در تابستان شدت می‌گیرد.

تغییرات زاویه نور خورشید از دلایل افت خلقی در پاییز و زمستان

وی با بیان اینکه مقداری افت خلق در پاییز و زمستان کاملا طبیعی است، خاطرنشان کرد: ممکن است در فصل پاییز و زمستان، گردش و تفریحات افراد به دلیل سرما، تحت تاثیر قرار بگیرد. از طرف دیگر تغییرات زاویه نور خورشید از دیگر دلایل افت خلقی در این فصول است. به طوری که در این فصول نور خورشید را در بازه زمانی کمتری شاهد هستیم. در نتیجه احساساتی نظیر دلگیر بودن فصل پاییز یا کاهش نشاط در فصل زمستان به ما دست می‌دهد، اما در افرادی که دچار افسردگی فصلی هستند افت خلق به شدتی اتفاق می‌افتد که موجب کاهش کیفیت زندگی در آن‌ها شده و در عملکردشان تاثیرگذار است؛ لذا در روند زندگی این افراد اختلالاتی ایجاد می‌کند.

این روانشناس اظهار کرد: بر اساس آنچه در مقالات علمی مطرح شده است، شیوع این اختلال می‌تواند حدود ۱۷ درصد از جمعیت عمومی را درگیر کند. این اختلال معمولا در خانم‌ها بیشتر از آقایان اتفاق می‌افتد، به طوری که ۷۵ درصد جمعیتی که درگیر این بیماری می‌شوند بانوان هستند.

چه افرادی بیشتر مستعد ابتلا به افسردگی فصلی هستند؟

درگاهیان با بیان اینکه عواملی وجود دارد که می‌تواند فرد را مستعد ابتلا به افسردگی فصلی کند، تصریح کرد: احتمال بروز افسردگی فصلی در افرادی که سابقه اختلالات روانشناختی (به خصوص اختلالات خلقی) دارند بیشتر است. همچنین در افرادی که زمینه ژنتیکی و خانوادگی ابتلا به اختلالات خلقی وجود دارد نیز احتمال ابتلا به افسردگی فصلی بیشتر است.

وی اضافه کرد: در بعضی مقالات اشاره شده است که در اقلیم‌هایی که آب و هوای ابری بیشتر و نور خورشید کمتری را تجربه می‌کنند، زمینه برای ابتلا به افسردگی فصلی نیز بیشتر است. علیرغم اینکه در برخی مقالات این موضوع تایید نشده، اما احتمال زیادی می‌رود که این مساله درست باشد.

دریافت بیشتر ویتامین دی با افزایش هورمون سروتونین مرتبط است

این روانشناس با تاکید بر اینکه علت افسردگی فصلی به صورت قطعی مشخص نیست، عنوان کرد: علاوه بر کاهش فعالیت افراد در این فصل، فرضیه‌های دیگری وجود دارد که می‌تواند افسردگی فصلی را به صورت قطعی تبیین کند که یکی از آن‌ها تغییر ساعت بیولوژیک بدن است. بر اساس این فرضیه افراد در فصل‌های پاییز و زمستان با تاریکی بیشتری مواجه هستند که این افزایش ساعات تاریکی می‌تواند موجب تغییراتی در خلق شود. فرضیه دیگر در این خصوص اختلالاتی است که در نتیجه تغییرات برخی مواد شیمیایی در مغز در این فصول رخ می‌دهد. بر مبنای این فرضیه، در فصل‌های پاییز و زمستان مواد شیمیایی موجود در مغز که ترشح آن‌ها وابسته به نور است در افراد با اختلال مواجه می‌شود. ما بر خلاف زمستان و پاییز در فصول دیگر آفتاب بیشتری را در روز شاهد هستیم و طبیعتا ویتامین دی بیشتری دریافت می‌کنیم. دریافت بیشتر ویتامین دی با افزایش هورمون سروتونین مرتبط است و همین موضوع زمینه را برای ابتلا به افسردگی فصلی کم می‌کند.

درگاهیان ادامه داد: فرضیه دیگر در خصوص تبیین افسردگی فصلی، افزایش هورمون ملاتونین است. ملاتونین باعث خواب آلودگی، بیحالی و بی‌حوصلگی بیشتر می‌شود. نور خورشید کمتر باعث می‌شود ملاتونین بالاتری را تجربه کنیم که منجر به خواب‌آلودگی و کسالت بیشتری می‌شود.

علائم افسردگی فصلی

وی در خصوص علائم افراد مبتلا به افسردگی فصلی، اظهار کرد: علائمی که افراد مبتلا به افسردگی فصلی تجربه می‌کنند تقریبا علائم مشابه افسردگی است. احساس غم، ناامیدی، بی‌ارزشی، کاهش توانایی تمرکز، انرژی پایین، تحریک‌پذیری بالا و عدم انگیزه به انجام فعالیت‌ها، افزایش وزن و همچنین افزایش خودکشی از جمله علائمی است که افراد مبتلا به افسردگی فصلی تجربه می‌کنند.

این روانشناس با اشاره به اینکه احساس سنگینی در بازو‌ها و پا‌ها یکی دیگر از علائمی است که افراد مبتلا درگیر آن می‌شوند، خاطرنشان کرد: بسیار مهم است که این علائم طی فصل خاص و در بازه زمانی خاص (حداقل دو سال متوالی) بروز کند. در غیر این صورت نمی‌توانیم تشخیص افسردگی فصلی برای این علائم بگذاریم. علائم یاد شده ممکن است منجر به تغییرات خلق و خو و مشکلات بین فردی شود.

درگاهیان در رابطه با راه‌های درمانی افسردگی فصلی گفت: درمانی که برای افراد مبتلا به افسردگی فصلی معمولا در نظر گرفته می‌شود، فتوتراپی است. بر اساس این درمان با نور‌های مصنوعی، شرایط تابش آفتاب شبیه‌سازی می‌شود. این کار منجر به تغیرات خلق و خویی در افراد خواهد شد. روش درمانی دیگر، رویکرد شناختی رفتاری است که معمولا در تمام اختلالات خلقی استفاده می‌شود. در این نوع درمان با تمرکز بر افکار و هیجانات بیمار به فرد آموزش داده می‌شود تا از تشدید علائم خود پیشگیری کرده یا علائم را کاهش دهد.

وی افزود: دارو درمانی هم می‌تواند یکی از درمان‌های رده اول افسردگی‌های شدید از جمله افسردگی فصلی باشد. در صورتی که این افسردگی شدت قابل توجهی داشته باشد و موجب اختلال جدی در عملکرد فرد شود حتما یکی از مداخلات درمانی خواهد بود.

افزایش فعالیت بدنی یکی از راه‌های درمان افسردگی

این روانشناس با یادآوری اینکه یکی از راه‌های درمانی ساده در مورد افسردگی فصلی، افزایش فعالیت بدنی است، تصریح کرد: اگر افراد احساس می‌کنند که به صورت مکرر و سالانه افت خلق را در فصل خاصی تجربه می‌کنند و این افت خلق در حدی باشد که بتوانند آن را مدیریت کنند یکی از روش‌ها افزایش فعالیت است. بر این اساس افراد تلاش می‌کنند فعالیت و تفریح بیشتری داشته باشند و تعاملات بین فردی را در این بازه زمانی افزایش دهند تجربه کنند. قطعا فعالیت بدنی می‌تواند در پیشگیری از تشدید و افزایش علائم افسردگی فصلی جلوگیری کند.

درگاهیان در پایان با اشاره به اینکه مصرف ویتامین دی از دیگر راه‌های کاهش ابتلا به افسردگی فصلی است، خاطرنشان کرد: افراد می‌توانند با مصرف ویتامین دی از کاهش افت خلق خود پیشگیری کنند. خلاصه این که افراد مبتلا به افسردگی فصلی می‌توانند با دریافت کمک تخصصی و افزایش آگاهی در این زمینه بیماری خود را به راحتی پیشگیری و درمان کنند.