یکشنبه 01 مهر 1403 - 10:58
آداب و رسوم شب بیست و هفتم ماه رمضان در طهران قدیم
برنا/ شاید هیچ ماه دیگری مثل ماه مبارک رمضان این همه تنوع آداب و رسوم و عادتهای دوستداشتنی نداشته باشد اما بسیاری از آنها یا فراموش شده و یا در آستانه فراموشی قرار گرفتهاند.
خیلی از سنتهای قدیمی که روزگاری در تهران قدیم بی، چون چرا اجرا میشده امروزه جایی در فرهنگ ایرانی ندارد و نسل جدید هم با آن آشنا نیستند. این در حالیست که شاید هیچ ماه دیگری مثل ماه مبارک رمضان این همه تنوع آداب و رسوم و عادتهای دوستداشتنی نداشته باشد، اما بسیاری از آنها یا فراموش شده و یا در آستانه فراموشی قرار گرفته و شاید ثبت ملی آنها، تنها راهی کوچک برای حفظ این گنجینههای خاطره انگیز ایران اسلامی باشد.
خوردن سر ابن ملجم!
مثلاً در تهران قدیم شب بیست و هفتم که شب مرگ ابن ملجم مرادی قاتل امام علی (ع) بود، مردم به یمن این شب کلّه پاچه میخوردند و کلّه پاچه نذری میپختند و پخته نپخته، به در خانهها میدادند و در حاجت رواییهای خود برای سالهای بعد نذر کله میکردند با این عقیده که سر ابن ملجم را میخورند!
بخت گشایی با توپ مروارید
این شب اعمال دیگری هم داشت که از عصر آن دخترها و بیوه زنها به طرف توپ مروارید (توپی که عوام آن را منتسب به غنائم جنگی نادرشاه میدانستند) که توپی مفرغی و بزرگ بر روی دو چرخ بر بالای سکویی بود و در جای پیکره فعلی میدان ارک، مقابل وزارت اطلاعات قرار داشت، میرفتند و به نیت بخت گشایی از زیر آن رد شده، بر لوله آن سوار میشدند و سُر میخوردند و این کار را مجربترین عملی میدانستند که با آن تا سال دیگر به خانه شوهر میروند.
اشعاری هم داشتند که دوبیت اول آن را هنگام سوار شدن و سُر خوردن و دوبیت دوم را موقع دخیل بستن میخواندند.
ای توپ تن طلایی از غم بده رهایی
بختی جوون و نون دار روزی بکن زه جایی
*********************************
ای توپ چارهها کن کارم گره گشا کن
صدتا گره به هر نخ من میزنم تو وا کن
انگشتر شرف شمس
یکی دیگر از کارهای این شب، یعنی شب بیست و هفتم ماه رمضان این بود که زنان از تیغ آفتاب تا پاسی از شب مشغول بزک کردن، تخمه بو دادن و شکستن، رنگ و حنا و وسمه گذاشتن و کندن طلسمهای سفیدبختی و انگشتر قولنج و شرف شمس میشدند.
جعفر شهری در جلد سوم کتاب طهران قدیم میگوید: «از پیش از آفتاب این روز، جلوخانهای مسجدشاه و کوچه پشت مسجد سپه سالار و پشت سید اسماعیل، جمعیت زن و مردی بود که برای کندن این گونه طلسمها و انگشترها، اطراف بساط حکاکهای آن اجتماع کرده، نسخههایی را که برای کندن همراه داشتند، ارائه میکردند.
طلسم قولنج که بر روی انگشتر نقره کنده میشد که به نام خَمس آیات معروف بود، این انگشتر علاج دل دردهای سخت بود که باید بیمار دل دردی بر آن نظر میکرد و بیمار قولنج مُزمن به آن انگشت میزد.
اما انگشتر شرف شمس را در این روز بدون جهت و بدون حساب تنها به صرف عقیده شخصی و متعارف یا آن که در سالی که شرف شمس به چنین روزی اصابت کرده بود، میکندند، زیرا مطابق نجوم احکامی که درباره شرف شمس تعریف کرده اند، شرف شمس در یکی از ساعات روز نوزدهم فروردین است و در این روز است که خورشید در شرف قرار میگیرد.»
بعد از اینها اعمال بخت گشایی در این شب بود که دل گوسفند سیاهی را زیر منبر مسجد دفن کنند و بعد، قفل بستهای را بیرون در مسجد به اولین مردی که بعد از نماز از مسجد خارج شود بدهند تا باز کند.
دوخت پیراهن مراد با پول گدایی
روز بیست و هفتم ماه رمضان، روز پیراهن مراد بود و این پیراهنی بود که باید از پول گدایی میدوختند و عقیده داشتند که با پوشیدن آن پیراهن، هر مراد و مطلبی داشته باشند تا سال دیگر برآورده خواهد شد که تقریباً بیشتر آن را دخترانِ بخت بسته خانه مانده و بیوه زنها دست و پا میکردند.
به همین جهت هم از اول ماه رمضان دور کوچه و محلهها به راه میافتادند و از هر مرد جوان چیزی گدایی میکردند و شب بیست و هفتم، پارچهای را که معمولاً سفید بود میخریدند و روز بیست و هفتم از صبح زود، چرخ خیاطیها را به مسجدها که پاتوق اصلی و مناسب آن مسجد سپه سالار بود میبردند و همانجا مشغول دوخت ودوز میشدند.
در همین روز بود که چرخها و جماعات دوزنده و حاجتمندان پیر و جوان، صحن و شبستان مسجد را به صورت کارخانه دوزندگی در میآوردند و صدای قرقر چرخهای آن، تا بیرون در مسجد به گوش میرسید. البته دوختنیهای این روز منحصر به پیراهن مراد نبود بلکه کیسه مراد، چادر نماز و چارقد مراد هم میدوختند.
زمانی این دوخت و دوزها اثر بخش بود که کوکها یا بخیههای آخر آن بین نماز ظهر تا عصر به پایان میرسید تا به تاریکی شب نرسد، بعد بلافاصله پیراهنها را که معمولاً جهت بخت و طالع و شوهر و وصال معشوق و... بود میپوشیدند، کیسههایی که به جهت برکت جیب و غنی شدن بود، سکهای در آسترش دوخته در جیب میگذاشتند، دو رکعت نماز حاجت میخواندند و به این ترتیب عمل دوختنیهای مراد به پایان میرسید.
پربیننده ترین
-
عکس مسی درآمد؛ آخرین توپ طلا با آرایشگر ویژه!
-
10 جایزه 5 میلیون تومانی برای کاربران آخرین خبر (مهلت شرکت در مسابقه تا 9 آذر تمدید شد.)
-
10 جایزه 5 میلیون تومانی برای کاربران آخرین خبر (مهلت شرکت در مسابقه تا 9 آذر تمدید شد.)
-
آخرین وضعیت راهها در چهارمین روز از سال جدید؛ محور چالوس از شنبه دوباره بسته میشود
-
زنده؛ بیرانوند در یک قدمی استقلال
-
"دنا پلاس اتومات" بخریم یا "تارا اتومات؟"/ مقایسه اختصاصی "آخرینخودرو" از دو خودروی پرطرفدار
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (16)
-
5 نشانه ضعیف شدن ریه ها و بهترین روش تقویت آن چیست؟
-
لندکروزر یا ۲۰۶؟ / مقایسه جالب "آخرینخودرو" به بهانه سخنان جنجالی میرسلیم
-
سپ، برترین شرکت در خاورمیانه شد
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (28)
-
ویدیو تست و بررسی فیدلیتی پرایم جدید در آخرین خودرو
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (14)
-
لحظه به لحظه با جدال پرسپولیس مقابل النصر
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (22)
-
یحیی مچ ساپینتو را خواباند / برد ارزشمند پرسپولیس در صدمین شهرآورد
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (19)
-
چالش/بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (11)
آخرین اخبار
-
ابتلا به بیماریهای حاد تنفسی در همدان رو به افزایش است!
-
جوادی حصار: استانداران باید نماد مطالبات مردم در هر منطقه باشند
-
پاس گل زیبا و ۵۰ متری الهیار صیادمنش
-
سخنگوی دولت: بخشی از معوقات معلمان واریز شد
-
آغاز سال تحصیلی جدید برای ۳۲۰ هزار دانشآموز همدانی
-
چالش جالب مجری تلویزیونی و محمد کشاورز
-
رئیس سازمان هواپیمایی: ترخیص قطعات هواپیما در حال انجام است
-
اضافه شدن ۴۰۰ دوربین به شبکه نظارتی تهران
-
نماهنگ محمد (ص) با خوانندگی میلاد تاج
-
برترینهای کشتی فرنگی نونهالان کهگیلویه و بویراحمد شناخته شدند
-
یک بچه در لباس هیولا
-
پاسخ وزارت راه به قهرمان المپیک؛ زمین اهدایی به آرین سلیمی معارض ندارد
-
آوای نوستالژیک ماه مهر و مدرسه
-
کنعانی: سرنوشت جنایتکاران در غزه چیزی جز سرنوشت صدام تبهکار نخواهد بود
-
عکس/ سخنرانی دکتر پزشکیان در مراسم آغاز سال تحصیلی
سایر اخبار مرتبط
نظرات
ثبت نظر
مهمترین اخبار
رئیس سازمان هواپیمایی: ترخیص قطعات هواپیما در حال انجام است
یکشنبه 01 مهر 1403 - 10:56:19
پاسخ وزارت راه به قهرمان المپیک؛ زمین اهدایی به آرین سلیمی معارض ندارد
یکشنبه 01 مهر 1403 - 10:54:25
بازگشت قابل توجه بیتکوین
یکشنبه 01 مهر 1403 - 10:34:21
نامه همتی به پنج وزیر برای حمایت از تامین مالی بخش غیردولتی
یکشنبه 01 مهر 1403 - 10:19:11
توضیح وزیر ارتباطات درباره آخرین وضعیت رفع فیلترینگ
یکشنبه 01 مهر 1403 - 09:59:22