سرانه مصرف لبنیات در ایران حدود ۳۰ درصد کمتر از میانگین جهانی است و به گفته مسئولان، این فاصله و شکاف هر سال در حال افزایش است. طبق گزارش چند ماه قبلِ انجمن صنایع لبنی ایران، سرانه مصرف لبنیات در کشور به ازای هر فرد چیزی حدود ۷۰ کیلوگرم است. در حالی که سرانه مصرف در جهان به ازای هر فرد چیزی حدود ۱۶۰ کیلوگرم و مصرف لبنیات در کشورهای عضو اتحادیه اروپا ۲۵۶ کیلوگرم است.

مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت مدتی قبل درباره کاهش مصرف لبنیات در کشور هشدار داد و گفت: «مصرف لبنیات در کشور ما تنها به اندازه یک واحد در روز است. در حالی که نیاز روزانه بدن به لبنیات ۲ تا ۳ واحد است. این در حالی است که مصرف لبنیات در کشورهای غربی بسیار بالا است.»

اثرات ناگوار حذف یا کاهش مصرف لبنیات

متخصصان تغذیه درباره اثرات ناگوار حذف یا کاهش مصرف لبنیات از رژیم غذایی روزانه مدام هشدار می‌دهند و معتقدند پوکی استخوان، کوچک‌ترین بلایی است که عدم مصرف لبنیات یا مصرف کم آن می‌تواند بر سر سلامت فرد بیاورد.

پریسا افشانه، متخصص تغذیه درباره تبعات حذف لبنیات از رژیم غذایی روزانه می‌گوید: با توجه به این که لبنیات منبع غنی تامین کلسیم و پروتئین است و بدن به میزان قابل توجهی به کلسیم برای سلامت جسم نیاز دارد، کاهش مصرف آن می‌تواند تبعات ناخوشایندی برای سلامت فرد در پی داشته باشد.

افشانه می‌گوید: مصرف درست و به‌قاعده لبنیات می‌تواند سلامت استخوان‌ها، سلامت دستگاه گوارش، تامین کلسیم و پروتئین بدن، تامین و جذب ویتامین D و ... را تضمین کند اما کاهش یا حذف آن از سبد مصرفی خانواده‌ها همه این موارد را تحت تاثیر قرار می‌دهد و می‌تواند منجر به بروز بیماری‌های مختلف مثل پوکی استخوان، شکستگی راحت استخوان، تضعیف سیستم ایمنی بدن و ... شود.

این کارشناس تغذیه ادامه می‌دهد: الان سن پوکی استخوان در کشور به حدود ۴۰ سالگی رسیده و این می‌تواند یکی از تبعات بی‌توجهی به اهمیت مصرف روزانه لبنیات باشد. اصلا حذف هرکدام از محصولات لبنی می‌تواند مشکلات متعددی را برای سلامت فرد ایجاد کند.

توصیه این کارشناس این است که لبنیات را نه حذف کنیم، نه کمتر از واحدهای تعیین‌شده مصرف کنیم و نه هروقت دل‌مان خواست، بخوریم. یعنی مثلا این طور نشود که یک روز شیر بخوریم و ۱۰ روز نخوریم. لبنیات را باید حتما هر روز و به میزانی که بدن نیاز دارد، مصرف کرد.

به گفته افشانه، حذف کامل مواد لبنی از رژیم روزانه تا حد زیادی می‌تواند برای بدن و حتی روح و روان فرد آسیب‌زا باشد.

چقدر باید لبنیات بخوریم تا سالم بمانیم؟

توصیه مصرف روزانه محصولات لبنی بسته به عوامل گوناگونی مانند سن، جنسیت و نیازهای غذایی فرد متفاوت است. با این حال، یک دستورالعمل کلی برای کودکان ۳ وعده و برای بزرگسالان، مصرف روزانه ۲ تا ۳ وعده یا واحد لبنیات یا جایگزین‌های لبنی است.

افشانه می‌گوید: کودکان ۴ تا ۸ ساله باید روزانه ۲ تا ۳ وعده لبنیات مصرف کنند. اهمیت مصرف لبنیات در سنین مدرسه کمتر نمی‌شود و مثلا نوجوانان ۹ تا ۱۸ ساله باید روزانه حدود ۴ وعده فرآورده‌های لبنی مصرف کنند. کلسیم بدن باید از همه فرآورده‌های لبنی مثل شیر و پنیر و ماست و کره و دوغ و ... تامین شود. حالا اگر اینها نباشند، نیاز بدن به کلسیم و پروتئین باید از مواد خوراکی دیگر یا از طریق مکمل‌ها تامین شود و اگر جایگزین‌ها هم جدی گرفته نشوند، این یک زنگ خطر برای سلامت جسم محسوب می‌شود و شوخی‌بردار هم نیست.

این کارشناس تغذیه ادامه می‌دهد: البته بعضی از کودکان ممکن است محدودیت‌های غذایی، آلرژی یا عدم تحمل داشته باشند که بر مصرف لبنیات آنها تأثیر می‌گذارد. در چنین مواردی، جایگزین‌های لبنیِ غنی‌شده با کلسیم و سایر مواد مغذی را باید مورد توجه قرار داد.

این کارشناس می‌گوید: خیلی‌ها نمی‌دانند هر واحد لبنیات یعنی چه و در این خصوص باید گفت هر یک واحد لبنیات برابر است با ۱ لیوان شیر، یا ۱ لیوان ماست، یا ۳۰ گرم پنیر، یا حدود ۲ لیوان دوغ.