به طور کلی دیابت در سه گروه دیابت نوع یک، نوع ۲ و دیابت بارداری طبقه بندی می‌شود.

مبتلایان به دیابت باید بدانند که انجام تست‌های روتین پزشکی یک گام اساسی برای مبارزه با عوارض غیر قابل جبران این بیماری است. در واقع بخش مهمی از مدیریت بیماری دیابت، انجام آزمایش‌های معمول و معاینات پزشکی است.

هفت آزمایش که مهم‌ترین معاینات معمول در مبتلایان به دیابت است شامل موارد زیر می‌شود:

_ آزمون A۱C: بنابر اعلام برخی موسسات تحقیقاتی دیابتی‌ها باید این آزمون را دو بار در سال انجام دهند. این آزمایش به شما و پزشک معالج‌تان نشان می‌دهد که برنامه درمان و کنترل دیابت شما تا چه حد موفقیت آمیز بوده است؟. مزیت دیگر آزمایش هموگلوبین A۱C این است که می‌تواند مشکلاتی مانند قندخون بالای بعد از غذا و یا در طول شب را که گاهی اوقات توسط اندازه‌گیری با گلوکومتر تشخیص داده نمی‌شود به خوبی شناسایی کند.

_ کنترل فشارخون: یک فرد دیابتی در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به فشارخون بالا است و همین روند خطر ابتلا به سکته مغزی و حمله قلبی را نیز افزایش می‌دهد. بیش از ۶۰ درصد افراد مبتلا به دیابت از فشارخون بالا رنج می‌برند. اندازه‌گیری فشارخون در دیابتی‌ها توسط خود بیمار یا متخصص مراقبت‌های اولیه ضروری است.

_ آزمایش کلسترول: از آنجا که دیابت خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد، انجام آزمایش خون سالانه برای بررسی وضعیت کلسترول خون را انجام دهند. نکته مهم آن است که میزان چربی خون طبیعی در دیابتی‌ها نسبت به افراد غیر دیابتی، خیلی کمتر است؛ مثلا میزان ال دی ال یا کلسترول بد خون افراد دیابتی باید کمتر از ۱۰۰ و کلسترول تام خون باید کمتر از ۱۶۰ باشد، در حالی که برای فرد غیردیابتی، میزان طبیعی ال دی ال کمتر از ۱۳۰ و کلسترول تام کمتر از ۲۰۰ است.

_ آزمون‌های پا: نیمی از افراد مبتلا به دیابت دچار عفونت در پا، زخم پای دیابتی و در نهایت قطع عضو می‌شوند. در هر کدام از نوبت‌های پزشکی، پای بیمار مبتلا به دیابت باید از نظر ابتلا به زخم، عفونت، پینه و از دست دادن حس مورد معاینه قرار گیرد.

_ معاینه چشم: رتینوپاتی دیابتی از علل شایع کاهش دید و کوری (۲۵ درصد موارد کوری در کشورهای غربی) است. کسانی که دیابت درمان نشده دارند ۲۵ برابر احتمال بیشتری برای کوری نسبت به افراد عادی دارند. وجود و شدت رتینوپاتی دیابتی بیشتر با سن بیمار در هنگام تشخیص و طول مدت دیابت ارتباط دارد تا شدت بیماری و کنترل قند خون. ظرف ۲۰ سال پس از شروع بیماری در ۱۰۰ درصد بیماران مبتلا به دیابت نوع یک و  ۶۰ تا ۸۰ درصد بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ رتینوپاتی پدید می‌آید. معاینات سالانه چشم برای بررسی آسیب‌های عروق خونی این عضو بدن و بررسی علائم اولیه گلوکوم، آب مروارید، رتینوپاتی دیابتی ضروری است.

_ تست کلیه: حدود ۳۰ درصد بیماران مبتلا به دیابت نوع یک و ۱۰ تا ۴۰ درصد بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ در صورت عدم کنترل قند خون، دچار نارسایی کلیه خواهند شد. دیابت به عروق خونی کوچک آسیب می‌زند و وقتی عروق خونی کلیه‌ها آسیب می‌بیند، کلیه‌ها دیگر نمی‌توانند خون را به خوبی تصفیه کنند. در نتیجه بیش از آنچه که باید، آب و نمک در بدن جمع شده و باعث افزایش وزن و تورم قوزک پا می‌شود. حتی ممکن است پروتئین در ادرار ظاهر شود. آزمون میکروآلبومین برای غربالگری اختلال کلیوی احتمالی یا برای آسیب اولیه به کلیه‌ها در افراد دارای دیابت؛ پس از تشخیص دیابت یا فشارخون بالا به طور سالانه درخواست می‌شود.

_ معاینات دندان پزشکی: بیماری‌های لثه از عوارض کمتر شناخته شده دیابت است و زمانی که جدی گرفته نشود، منجر به عفونت و سایر مشکلات بهداشتی دهان و دندان می‌شود. دندانپزشکان اصولا، انجام معاینات دندان پزشکی را هر شش ماه یکبار به بیماران دیابتی توصیه می‌کنند. دندانپزشک با معاینه دهان شما، علائم هشدار دهنده مرتبط با دیابت را تشخیص می‌دهد و شما را برای ارزیابی پزشکی‌ به درمانگر مربوطه ارجاع می‌دهد.

بنابر اعلام دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت، بیماری‌های دهان و دندان در افراد مبتلا به دیابت شامل بیماری لثه، پوسیدگی دندانی، خشکی دهان که از نظر بالینی زروستومیا نام دارد، عفونت‌های قارچی، ضایعات دهانی، اختلال در حس چشایی، عفونت و تاخیر در بهبود است.