چهارشنبه 11 مهر 1403 - 09:52

کد خبر 300629

سه‌شنبه 14 آذر 1402 - 20:30:00


انتشار یادداشت‌های «جلال آل احمد» پس از ۱۰ سال کشمکش!


جوان آنلاین/ خواهرزاده جلال‌آل‌احمد از انتشار یادداشت‌های این متفکر پس از ۱۰ سال کشمکش خبر داد و مدعی شد این یادداشت‌ها می‌تواند به معرفی بهتر جلال کمک کند. 
جلال آل‌احمد ناخودآگاه و بیش از همه عبارت غرب‌زدگی را به ذهن متبادر می‌کند و خیلی‌ها اهمیت این نویسنده را در طرح این موضوع در ایران می‌دانند، اما جلال آنقدر در زمان خود بزرگ و تأثیرگذار بود که صرفاً نمی‌توان او را به صرف اینکه یک نظریه را به شکل و بیانی خاص ارائه و ترویج کرده دارای اهمیت برشمرد، چراکه جلال آل‌احمد آنقدر در حیطه ادبیات و تأثیرگذاری در این حوزه دارای جایگاه بوده و هست و در باب عملکرد سیاسی و همچنین پیشرو بودن در طرح مباحث تئوریک دارای سابقه بوده که نمی‌توان او را فقط در یک زمینه محدود کرد، اما این را هم نمی‌توان از نظر دور داشت که شجاعت و دلیری آل‌احمد در طرح مباحث مربوط به غرب‌زدگی بیش از هر چیز دیگری او را در معرض حب و بغض‌های مختلف قرار داد، تا جایی که افرادی، چون ابراهیم گلستان و احمد شاملو با لحنی نه‌چندان دوستانه و محترمانه درباره او سخن گفته‌اند و نام‌های بزرگی هم بودند که در این‌سو او را ستایش کرده و مقام فکری و هنری‌اش را پاس داشته‌اند. در اهمیت آل‌احمد، اما همین بس که پس از بیش از نیم قرن از مرگش همچنان آرا و افکارش محل بحث و نظر و نامش واکنش‌برانگیز است. 
اخیراً محمدحسین دانایی، خواهر‌زاده جلال آل‌احمد از انتشار یادداشت‌های روزانه جلال سخن به میان آورده و مدعی شده است که انتشار این یادداشت‌ها می‌تواند چهره‌ای حقیقی‌تر از جلال را به جامعه معرفی کند.
اینکه نگاه رسمی چه اندازه خواسته یا توانسته جلال واقعی را عرضه کند، می‌تواند موضوعی قابل بحث باشد. جلال را می‌توان از زاویه‌ای با شهید آوینی مقایسه کرد که عده‌ای فکر می‌کردند طرح گذشته او می‌تواند چهره پس از انقلاب این متفکر را خدشه‌دار کند و حتی مستند‌هایی هم درباره او ساخته شد. زمانی افرادی، چون مسعود بهنود درباره دورانی که او با عنوان کامران در دانشگاه فعالیت می‌کرد، سخن گفته بودند، اما آیا طرح این مباحث تأثیری در کاهش اهمیت آوینی بر ذهنیت جامعه بر جای گذاشت؛ پاسخ به‌طور قطع منفی است، چراکاه آگاهی از گذشته آوینی و اینکه انقلاب اسلامی چه تأثیری بر روح و فکر افرادی، چون او گذاشت بی‌تردید بر وجهه او افزود. درباره جلال هم برخی این ملاحظات را داشته‌اند که گذشته فکری و ذهنی او در دوره فعالیت در حزب توده خیلی پررنگ نشود و حتی سعی شد جلال تنها به یک عکس محدود شود و تصاویر دیگر جلال در رسانه‌های رسمی طی ۱۰ سال گذشته گویا در یک وضعیت سانسور نانوشته قرار داشت. البته این فضا چند سالی است که در برخی رسانه‌های رسمی از جمله روزنامه جوان شکست و جلال با همه جزئیاتش ارائه شد که به‌طور قطع تأثیر این نویسنده و متفکر را بیشتر از قبل خواهد کرد. با این مقدمه می‌توان به استقبال انتشار یادداشت‌های منتشر نشده جلال رفت و از آن واهمه‌ای نداشت. البته جلال پیش از این به‌طور مشخص خود را در کتاب‌ها، متن‌ها و نوشته‌هایی که از او بر جای مانده و اقوالی که از او بیان شده به خوبی عرضه کرده و بعید است یادداشت‌های او شخصیتی تازه‌تر از جلال ارائه دهد، اما انتشار آن‌ها می‌تواند به شناخت بهتر این متفکر کمک کند. 
 
 ادعای خواهرزاده جلال 
با این مقدمه به سراغ گفته‌های خواهرزاده جلال می‌رویم: «من معتقدم در این مدت آنچه ما به دست آوردیم یک آل‌احمد دستکاری شده و غیرواقعی بوده است». البته این ادعایی است که امیرحسین دانایی هنوز آن را نشکافته است. 
‌او ادامه می‌دهد: «چه چهره‌ای که موافقان از جلال ساخته‌اند و چه چهره‌ای که مخالفان از او ساختند، هر دو افسانه‌ای بودند و تحت تأثیر احساسات یا عشق مفرط یا نفرت مفرط. انتشار این یادداشت‌ها هر دو گروه را به سمت حقیقت آل‌احمد هدایت می‌کند، نه آنچنان که موافقان می‌گویند؛ فرشته، معصوم و بی‌گناه بود و نه آنطور که مخالفان می‌گویند؛ دیو و شیطان بود. جلال انسانی بود عین همه ما».
خاطرات یا یادداشت‌های روزانه جلال آل‌احمد مشتمل بر ۲ هزار و ۳۳۹ صفحه در چهار دفترچه است که در سال ۹۳ پس از کشف، تحویل محمدحسین دانایی، خواهرزاده جلال آل‌احمد شد. در همان سال‌ها، حاشیه‌های بسیاری بر سر انتشار این یادداشت‌ها وجود داشت و وراث بر سر انتشار این یادداشت‌ها تفاهم نداشتند و در نهایت هم تعداد محدودی از یادداشت‌ها در رسانه‌ها منتشر شد.
حالا قرار است مؤسسه انتشاراتی اطلاعات این یادداشت‌ها را در چند مجلد به‌صورت کامل منتشر کند. انتشار این یادداشت‌ها چند هفته‌ای است که به‌صورت پاورقی در روزنامه اطلاعات آغاز شده و قرار است جلد نخست این یادداشت‌ها تا پایان سال از سوی انتشارات اطلاعات منتشر و روانه بازار نشر شود. 
 
 شاهکار‌های جلال
محمدحسین دانایی، خواهرزاده جلال آل‌احمد دراین‌باره به تسنیم می‌گوید: «این یادداشت‌ها از تاریخ ۱۸ مرداد‌ماه ۱۳۳۴ شروع می‌شوند و تا حدود ۲۰ روز قبل از درگذشت جلال، یعنی تا ۲۸ مرداد ۱۳۴۸ ادامه دارند. در این یادداشت‌ها، اطلاعات فراوانی وجود دارد، اعم از اطلاعات عمومی مربوط به اوضاع و احوال سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران و جهان تا اطلاعات خصوصی مربوط به روابط دوستانه، امور خانوادگی و احوال شخصی و حالات روحی جلال آل‌احمد، معاصران و معاشرانش.»
 وی مدعی می‌شود: «بدون تردید این اطلاعات می‌توانند کلید فهم بسیاری از مسائل مربوط به زندگی و زمانه جلال آل‌احمد و اطرافیانش باشند.» 
دانایی درباره روند انتشار یادداشت‌های جلال بیان می‌کند: «بعد از ۱۰ سال موفق شدیم این یادداشت‌ها را برای انتشار آماده کنیم. ابتدا قرار شد روزنامه اطلاعات برخی از این یادداشت‌ها را به‌صورت پاورقی هر روز در یک ستون چاپ کند. تاکنون ۲۰ شماره از روزنامه همراه با یادداشت‌های جلال منتشر شده است.» 
دانایی می‌افزاید: «پیش‌بینی ما از انتشار یادداشت‌های جلال پنج مجلد است که جلد نخست این مجموعه تا پایان سال منتشر می‌شود. 
وی می‌گوید: «یادداشت‌های روزانه مرحوم آل‌احمد به‌نظر من و بسیاری از صاحب‌نظران، شاهکار جلال است. اگر ما موفق به انتشار این مجموعه شویم، توانسته‌ایم یک اثر جدید و ژانر جدیدی را از جلال به جامعه ادبی کشور عرضه کنیم، چون بسیار قوی‌تر، صریح‌تر و جامع‌تر از سایر آثاری است که تاکنون از این نویسنده منتشر شده است. این یادداشت‌ها آینه شفاف و تمام‌نما از زندگی و زمانه مرحوم آل‌احمد است و تمام جزئیات و مناسبات داخلی خود را با بقیه نویسندگان و روشنفکران افشا کرده است. از خلال این یادداشت ها، ما می‌توانیم بسیاری از پشت‌پرده‌های فعالیت‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی دهه‌های
 ۳۰ و ۴۰ را کشف کنیم، اطلاعات مهمی که می‌تواند تحلیل دقیق‌تری از تاریخ کشور به دست دهد.» 
خواهرزاده جلال ادامه می‌دهد: «جلال در این یادداشت‌ها هم از خودش انتقاد و نقاط ضعف خود را منعکس می‌کند و هم خود را هدایت می‌کند. این یادداشت‌ها درس‌های بزرگی است که می‌تواند بهترین میراثی باشد که از آل‌احمد وجود دارد. جلال در این یادداشت‌ها راه زندگی کردن موفقیت‌آمیز، آبرومندانه و شرافتمندانه را به ما یاد می‌دهد. در این یادداشت‌ها، جلال درباره ۲ هزار و ۷۰۰ نفر صحبت می‌کند، اعم از متفکران و شخصیت‌های ایرانی تا متفکران و فلاسفه خارجی.»


پربیننده ترین


سایر اخبار مرتبط