فرهیختگان/  زمستان امسال که از راه رسید تقریبا همه می‌دانستند وضع آلودگی هوا طوری پیش خواهد رفت که مدارس دست‌کم در مقاطع پایین‌تر تعطیل خواهند شد. بعد از تجربه چندسال آلودگی‌ زمستانی در کلانشهرها و تجربه تحصیل مجازی در ایام کرونا، تصور این بود که امسال اوضاع برای والدین و دانش‌آموزان بهتر پیش خواهد رفت. تصوری که انگار برخی اصرار بر تخریب آن دارند. یکی از مشکلات بزرگ این روزهای مملکت در دو کلیدواژه «آلودگی هوا» و «مجازی شدن مدارس» خلاصه می‌شود اما در این بین خیلی از مسائل و مشکلات مرتبط با این دو نادیده گرفته می‌شود. یکی از آنها مادران شاغل هستند که ربط مستقیمی با مسئولیت دانش‌آموزی که قرار است در خانه و پای آموزش آنلاین بماند، دارند اما به طرز عجیبی در هر بار تصمیم‌گیری برای مجازی شدن آموزش، مادران شاغل نامرئی‌ترین بخش ماجرا را تشکیل می‌دهند و کسی نمی‌پرسد آیا این مادران شاغل امکان مرخصی گرفتن دارند؟ آیا کارفرما با نبود آنان موافقت می‌کند یا ارباب‌رجوع کارش بدون حضور او که جزئی از سیستم است راه می‌افتد؟ آیا همه مادران شاغل کسی را دارند که فرزندشان را به او بسپارند تا هم به شغل‌شان برسند و هم کار آموزش مجازی دانش‌آموز راه بیفتد و بالاتر از همه آیا کسی به میزان استرس و اضطرابی که در این بین به مادر و فرزند دانش‌آموزش منتقل می‌شود فکر می‌کند؟

اگر والدی بود که در کمال خوش‌شانسی توانست چندین روز در آلودگی بی‌پایان هوا مرخصی بگیرد و در خانه کنار فرزندش بماند، تازه وارد مشکل دوم می‌شود؛ اینترنت و زیرساخت‌های آن. این یکی دیگر مستقیما با مساله دوم این روزها یعنی آموزش مجازی سروکار دارد و عجیب است که این مقوله هم در ذهن تصمیم‌گیران آنقدر بدیهی تصور شده که انگار نه انگار ما با یک فیلترینگ عظیم و زیرساخت کند اینترنت در همه جای کشور روبه‌رو هستیم. از آن طرف بسیاری از مدارس علی‌رغم کارآمدی پایین پیام‌رسان‌ها و نرم‌افزارهای داخلی، اصرار به استفاده از آنها دارند. «شاد» یکی از معضلاتی است که در روزهایی که برای یک مادر شاغل و دانش‌آموزش همه‌چیز برای ماندن در خانه و آموزش مجازی فراهم باشد، باید با آن دست‌وپنجه نرم کنند. شاد به‌روزرسانی نمی‌شود، شاد قطع شده است، شاد هنگ کرده و به خاطر حجم بالای مراجعه امکان پاسخگویی ندارد و...
باورش برای کسی که این شرایط را تجربه نکرده سخت است اما شاید باید یک روز در کمیته اضطرار آلودگی هوا از یکی از مادران، چه شاغل و چه غیرشاغل دعوت کرد که بین مسئولان تصمیم‌گیر حضور پیدا کند و از این بگوید که برای دو الی سه ساعت کلاس مجازی در مقطع ابتدایی باید همزمان و دست‌کم در سه پیام‌رسان آنلاین باشد تا هرکدام به مشکل خورد، فیلم‌ها و عکس‌های آموزشی را از آن یکی دانلود کند و در هرکدام که بعد از طی این مراحل دچار قطعی و هنگی نشده بود، تکالیف را برای معلم ارسال کند. یکی را در شاد، دیگری را ایتا و آن یکی را در گپ!

رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوای تهران دیروز گفت که با داده‌های سه چهار روز گذشته، آلودگی پاییز امسال مشابه سال گذشته است و حتی حدود ۶ تا ۷ درصد در برخی مناطق و ایستگاه‌ها بالاتر از پارسال است. همه درد اینجاست که ما امسال با پدیده وارونگی هوا آشنا نشدیم. تهران اولین سالی نیست که آلودگی هوای وحشتناک و مضر برای گروه‌های حساس ازجمله کودکان را تجربه می‌کند. آموزش مجازی برای بار اول نیست که در مدارس ما تجربه می‌شود و خیلی سال است که برخی زنان با دلایل مختلف در کنار خانه‌داری و نگه‌داری از فرزندان، شاغل هم هستند و در این بین روی نگه‌داری فرزندشان در مدرسه برای ساعاتی از روز حساب باز کرده‌اند. حساب‌وکتابی که به راحتی نادیده گرفته می‌شود و در جلسه‌ای تعدادی تصمیم‌گیر برای درست کردن ابروی ماجرا که محافظت از کودکان در برابر آلودگی هواست، چشم خانواده که برای رتق‌وفتق امور خود برنامه ریخته است و جایگزینی هم از طرف کارفرما و دولت به او ارائه نمی‌شود را کور می‌کنند!
شاید خوب باشد تعدادی از تصمیم‌گیران در حوزه تعطیلی‌های متاثر از آلودگی هوا، یک روز سری به فضای کارمندی‌ای که در آن اغلب افراد بچه‌دار هستند، بزنند و ببینند کودکانی که تصور می‌کنند با یک دستور تعطیلی از جان‌شان محافظت می‌کنند، با پدر یا مادر خود به محل کار آمده، ساعاتی بی‌هدف و بدون قرار داشتن در مکان مناسب سن‌شان را تجربه می‌کنند و ضمن استنشاق آلودگی هوا، نه خود روز خوبی را می‌گذارند و نه به والدین و همکاران‌شان از روی ناچاری اجازه می‌دهند که روز کاری مفیدی را بگذرانند.
شاید یک روز هم در مملکت ما تجربه‌ها باعث عبرت گرفتن و بهبود اوضاع بشود و تصمیم‌ها آنقدر همه‌جانبه شود که کسی در گوشه و کنار آنها نامرئی نباشد.