گیاه گشنیز که با نام علمی Coriandrum sativum L شناخته می‌شود، گیاهی یکساله به ارتفاع ۲۰ تا ۷۰ سانتی‌متر است. گل‌های این گیاه سفید یا قرمز است. منشاء اولیه آن نواحی غرب آسیا،‌ هند و قسمت‌های شرقی مدیترانه بوده است اما امروزه در اروپا،‌ آسیا و آمریکا می‌روید. پراکندگی آن در ایران نیز بیشتر در مناطق شمال شرق، شرق، غرب، شمال غرب و جنوب است.

اسانس میوه گشنیز ترشح شیره معده را تحریک می‌کند و بادشکن و ضداسپاسم است و در محیط آزمایش اثر ضدباکتری و ضد قارچ نیز دارد. کاربرد تایید شده آن برای درمان اختلالات هاضمه و از دست دادن اشتها است.

البته در طب مردمی علاوه بر موارد تایید شده به صورت موضعی برای درمان سردرد، ناراحتی‌های دهان و حلق، تنفس بدبو و مشکلات پس از زایمان به کار می‌رفته اما به اثبات نرسیده است. در طب چینی علاوه بر موارد تایید شده در مراحل اولیه آبله‌مرغان و سرخک، هموروئید و افتادگی رکتوم (انتهای روده بزرگ) کاربرد دارد. در طب هندی نیز در درمان خونریزی بینی، سرفه، هموروئید، دفع ادرار همراه با درد،‌ اِدِم، مشکلات مثانه، استفراغ، اسهال آمیبی و سرگیجه کاربرد دارد.

بنابر اعلام دفتر طب ایرانی و مکمل وزارت بهداشت، در طب سنتی نام آن «کزبره» است. طبیعت آن طبق نظرات متفاوت سرد و خشک، سرد و تر یا گرم وخشک است. خواص آن شامل قابض بودن است. تسکین دهنده التهاب معده،‌ مقوی معده و میوه آن بندآورنده اسهال و کشنده کرم معده است. غرغره کردن آب گیاه گشنیز در دهان جهت سوزش زبان مفید است همچنین گیاه اثر خواب‌آور، تسکین دهنده سردرد و سرگیجه دارد.

عوارض مصرف گشنیز

البته باعث تیرگی چشم می‌شود. مصرف زیاد آن تباه کننده ذهن و عامل ایجاد فراموشی و غم می‌شود. جایگزین آن برگ و تخم کاهو و مصلح آن تخم نیم برشت، سکنجبین سفرجلی و آب رازیانه است.

برای مصرف ۱۵۰ سی‌سی آب جوش را روی دو قاشق چایخوری گیاه له شده می‌ریزیم و پس از ۱۵ دقیقه صاف می‌کنیم. میزان مصرف میانگین روزانه ۳ گرم است که در یک بار مصرف حداکثر یک گرم توصیه می‌شود. به صورت دم کرده یک فنجان تازه بین وعده‌های غذا مصرف شود و شکل عصاره آن ۱۰ تا ۲۰ قطره بعد از غذا میل شود.