فرارو/متن پیش رو در فرارو منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

یکی دیگر از موضوعات یا چالش‌های مهم برای دستگاه دیپلماسی کشورمان در سال جدید، مناسبات با روسیه است. تهران و مسکو در ۱۴۰۱ سطح مناسبات خود را تا حدود زیادی عمق بخشیدند. این دو کشور در حوزه دور زدن تحریم‌ها و گسترش همکاری‌های نظامی سطح قابل توجهی از همکاری‌های را با یکدیگر داشتند. در چنین بستری آمریکا و اروپا به واسطه درگیری بودن در جنگ اوکراین، تمرکز ویژه‌ای را به گسترش همکاری‌های ایران و روسیه معطوف کردند. با این تفاسیر، اکنون این پرسش قابل طرح است که آینده مناسبات دو کشور در سال جدید (۱۴۰۲) با وجود تمامی فشار‌های اعمال شده از سوی غرب به چه سمتی پیش خواهد رفت؟

در خصوص چشم انداز رابطه تهران و مسکو با توجه به حساسیت‌های غرب نسبت به این موضوع، عبدالرضا فرجی‌راد، کارشناس مسائل بین‌الملل بر این باور است که موضوع جنگ روسیه و اوکراین برای ایران تبدیل به یک مشکل جدی و بزرگ شده است. مشکل اساسی این است که همکاری امنیتی-نظامی ایران با روسیه در این جنگ، برای غربی‌ها بسیار مهم شده است. همین امر موجب شده که خیلی از مسائل را به این موضوع پیوند بزنند. موضوع این است که ایران گزینه‌های زیادی برای همکاری نظامی و امنیتی ندارد و به دلیل نیاز‌هایی که دارد باید با روسیه که عملا تنها گزینه مناسب است، ارتباط نظامی داشته باشد، ولی این مسئله منجر به بروز مشکلات بزرگی شده است. به عنوان نمونه همین موضوع روی توافق هسته‌ای ایران هم تاثیر گذاشته است؛ لذا باید در سال ۱۴۰۲ به این مشکل رسیدگی کنیم.

شعیب بهمن تحلیل‌گر مسائل روسیه در گفتگو با فرارو بر این باور است که اگر بخواهیم آینده رابطه ایران و روسیه را مورد بررسی قرار دهیم، می‌توانیم از دو منظر به آن نگاه کنیم. یکی از جنبه مناسبات دو جانبه میان تهران و مسکو به ماجرا نگاه کرد و دیگر از زاویه تاثیرات عوامل بین‌المللی بر این رابطه. از جنبه روابط دو جانبه میان دو کشور، هر دو خواهان افزایش همکاری‌ها به ویژه در حوزه‌های اقتصادی هستند و هر دو هم طرح‌هایی در این خصوص دنبال می‌کنند و در دستور کار قرار داده‌اند تا بتوانند این مناسبات را بیشتر کنند و گسترش دهند و همین مسئله می‌تواند در نهایت به وابستگی بیشتر دو کشور به یکدیگر منجر شود.

بهمن در ادامه تاکید کرد: «در کنار این ماجرا همیشه عوامل بیرونی بر رابطه میان ایران و روسیه تاثیرگذار بوده است. زیرا همواره غربی‌ها تلاش کرده اند که از گسترش و بیشتر شدن این رابطه جلوگیری کنند. در این رابطه باید توجه داشت، بسیاری از عوامل بازدارنده‌ای که همیشه در موضوع ارتباط میان ایران و روسیه وجود داشت از بین رفته است. زیرا پیش‌تر یکی از عواملی که مانع از افزایش این رابطه می‌شد، تحریم‌های یک‌جانبه علیه ایران بود. اما حالا روسیه هم مورد تحریم قرار گرفته است و عملا مانعی بر سر راه آن‌ها وجود ندارد که رابطه با ایران را گسترش ندهند؛ بنابراین پیش بینی می‌شود که در سال آینده رابطه میان ایران و روسیه به سمت توسعه مناسبات ویژه در خوزه‌های سیاسی و اقتصادی پیش برود.»

در همین ارتباط، علی بیگدلی تاکید می‌کند: «موضوع جنگ روسیه و اوکراین و همکاری نظامی تهران با مسکو است که به عقیده غربی‌ها در جنگ مورد نظر تاثیر گذاشته است، بزرگ‌ترین چالش سیاست خارجی ایران در سال جدید خواهد بود. اگر قرار باشد در سال ۱۴۰۲ هم تاکید نظام به تمایل و گرایش به شرق باشد و چاره‌ای برای بهبود رابطه با غرب نکند، کشور دچار مشکلات بسیاری می‌شود و هر آنچه در سال ۱۴۰۱ تجربه کردیم، تشدید خواهد شد. واقعیت این است که ایران از بسیاری از خواسته‌های خود عقب نشینی کرده است و دیگر اصراری به رفع تحریم‌های غیربرجامی ندارد، اما ماجرای اوکراین و حقوق بشر منجر به این شده است که این بار غربی‌ها از میز مذاکره فاصله بگیرند.»