بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، در حال حاضر ۵۵ میلیون نفر در سراسر جهان مبتلا به زوال عقل هستند و هر ساله نزدیک به ۱۰ میلیون مورد جدید گزارش می‌شود. در سال ۲۰۱۹، انواع مختلف این بیماری ۱.۳ تریلیون دلار برای جهان هزینه در بر داشت. حدود نیمی از این هزینه صرف مراقبت‌های خانواده و دوستان شد. مراقبین به‌طور متوسط روزانه پنج ساعت از عزیزان خود مراقبت می‌کنند.

در دنیای امروز که به سمت عصر دیجیتال پیش می‌رویم مهم است که بدانیم چگونه فناوری مورد استفاده کنونی می‌تواند بر سلامت روان و عملکرد شناختی ما تاثیر بگذارد.

زوال عقل در واقع اصطلاحی است که کاهش توانایی تفکر را توصیف می‌کند و بر حافظه، زبان و استدلال به دلیل تغییرات در مغز تاثیر می‌گذارد. علائم زوال عقل از خفیف تا شدید متغیر است و می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر عملکرد و کیفیت زندگی فرد داشته باشد.

برخی از کارشناسان از اصطلاح «زوال عقل دیجیتال» برای توصیف تغییرات شناختی مرتبط با استفاده بیش از حد از فناوری استفاده می کنند. در حالی که زوال عقل دیجیتال وضعیتی واقعی نیست اما نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که استفاده بیش از حد از فناوری می‌تواند منجر به تغییراتی مانند زوال عقل شود و احتمالا خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش دهد.

در این مطلب به زوال عقل دیجیتال و ازجمله اقداماتی که می‌توانید برای کاهش اثرات مضر بالقوه صرف زمان استفاده بیش از حد صفحه نمایش انجام دهید، اشاره شده است.

آیا «زوال عقل دیجیتال» وضعیتی واقعی است؟

زوال عقل دیجیتال، اصطلاحی است که توسط عصب‌شناس و روان‌پزشک آلمانی، مانفرد اسپیتزر در سال ۲۰۱۲ ابداع شد که تغییرات در شناخت را در نتیجه استفاده بیش از حد از فناوری توصیف می‌کند.

اگرچه منبع زوال عقل دیجیتال، وضعیت سلامت قابل تشخیص واقعی نیست اما این نظریه که استفاده بیش از حد از فناوری بر شناخت تاثیر منفی می‌گذارند ممکن است دارای ارزش علمی باشد. در واقع، چندین پژوهش ارتباطی بین استفاده از اینترنت، زمان نمایش و تغییرات شناختی پیدا کرده‌اند؛ نتایج تحقیق معتبری در سال ۲۰۲۲ تاثیر رفتارهای بی‌تحرک، ازجمله استفاده از رایانه و تماشای تلویزیون را بر خطر کلی زوال عقل بررسی کرد.

با توجه به نتایج، هر چه زمان بیشتری صرف رفتارهای غیرفعال شناختی مانند تماشای تلویزیون شود بدون در نظر گرفتن سطح فعالیت بدنی، منجر به افزایش خطر زوال عقل می‌شود، با این حال، فعالیت‌های فعال شناختی مانند استفاده از رایانه  با خطر کمتر زوال عقل همراه بود.

در بررسی دیگری در سال ۲۰۲۳، محققان شواهدی پیدا کردند که نشان می‌دهد استفاده بیش از حد از صفحه نمایش بر عملکرد اجرایی و حافظه کاری، در میان سایر تغییرات، هم در کودکان و هم در نوجوانان تاثیر منفی می‌گذارد.

نتایج پژوهش بزرگ دیگری که در سال ۲۰۲۳ منتشر شد، رابطه بین فعالیت‌های کم تحرک مبتنی بر صفحه نمایش و خطر زوال عقل را در بیش از ۴۶۲هزار شرکت‌کننده تجزیه و تحلیل کرد. در این تحقیق، محققان استفاده از رایانه و تماشای تلویزیون را ارزیابی کردند. نتایج نشان داد که تماشای صفحه نمایش بیش از چهار ساعت در روز، با افزایش خطر زوال عقل عروقی، بیماری آلزایمر و زوال عقل به همه علل، در شرکت‌کنندگان مرتبط است. علاوه بر این، سطوح بالاتری از زمان نمایش روزانه با صفحه نمایش با تغییرات فیزیکی در مناطق خاصی از مغز مرتبط است.

علائم زوال عقل دیجیتال

زوال عقل دیجیتال، بیماری قابل تشخیص نیست، بنابراین نمی‌توان دقیقا گفت که علائم آن چیست. با این حال، همانطور که از نام آن پیداست، برخی از علائم آن ممکن است مشابه علائم زوال عقل باشد، مانند:

• مشکلات حافظه کوتاه مدت؛

• فراموشی؛

• مشکل در یادآوری کلمات و

• مشکل با چندوظیفه بودن است.

مانند زوال عقل، زوال عقل دیجیتال نیز ممکن است باعث تغییراتی در ارتباطات، تمرکز، استدلال و موارد دیگر شود همچنین غیرمعمول نیست که صرف زمان بیش از حد با صفحه نمایش منجر به تغییرات خواب و خلق و خوی شود که این مورد نیز تاثیر قابل توجهی بر عملکرد مغز دارد.

چگونه از زوال عقل دیجیتال جلوگیری کنید؟

فناوری به ما این توانایی را داده است که گام‌های بزرگی از ارتباط ما با مردم در سراسر جهان تا بهبود کارایی در کلاس‌های درس و بیمارستان‌ها و موارد دیگر در جامعه برداریم اما نمی‌توان انکار کرد که استفاده بیش از حد از فناوری تاثیر منفی بر مغز ما دارد. با نتایج تحقیقاتی که نشان می‌دهد نوجوانان تقریبا ۶ ساعت در روز را با تلفن‌های خود می‌گذرانند، واضح است که اعتدال، کلید مبارزه با زوال عقل دیجیتال است.

بنابراین، در اینجا چند مرحله وجود دارد که می‌توانید برای جدا شدن از صفحه نمایش و جبران تاثیر منفی استفاده بیش از حد از فناوری انجام دهید:

• اعلان‌های تلفن خود را محدود کنید: یکی از راه‌های جلوگیری از قرار گرفتن مداوم در برابر تلفن یا جلوی صفحه نمایش، محدود کردن تعداد اعلان‌هایی است که دریافت می‌کنید. اگر اعلانی فوری نیست، آن را در حالت خاموش قرار دهید یا به‌طور کلی از شر آن خلاص شوید.

• زمان رسانه غیرفعال را محدود کنید: این مورد ممکن است به نحوه گذراندن زمانتان متفاوت به نظر برسد. برنامه‌هایی وجود دارند که می‌توانند زمان اسکرول بیش از حد را محدود کنند. یا می‌توانید زمان صرف شده برای تماشای برنامه مورد علاقه خود را با استفاده از دوچرخه ثابت یا وزنه‌های کوچک ترکیب کنید.

• چیزهای دیگری را پیدا و روی آنها تمرکز کنید: همه ما مقصریم زیرا وقتی حوصله‌مان سر می‌رود به سراغ تلفن یا کنترل از راه دور می‌رویم، اما فکر کنید؛ آخرین باری که کتاب خوانده‌اید یا به پیاده‌روی رفته‌اید چه زمانی بوده است؟ در حالی که این فعالیت‌ها ممکن است به تلاش بیشتری نیاز داشته باشند، با داشتن کتابی خوب یا مقصدی سرگرم‌کننده، خود را برای موفقیت آماده کنید.

• زمانی را برای استراحت و ارتباط اختصاص دهید: کاهش زمان صفحه نمایش به معنای خلاص شدن از شر آن نیست. در نظر بگیرید که هر روز مقداری از زمان را برای بازی‌های ویدیویی یا تماشای تلویزیون اختصاص دهید. تنظیم بر اساس ساعت می‌تواند کمک‌کننده باشد.

اگر والدینی هستید که به دنبال راه‌هایی برای کاهش زمان استفاده فرزندتان از صفحه نمایش هستید، به فرزندان بگویید که چرا اعتدال مهم است. توضیح دهید که شما نیز سعی می‌کنید زمان استفاده از صفحه نمایش خود را محدود و نظارت و ایجاد تغییرات را با هم به‌عنوان یک خانواده تمرین کنید.

نتایج چندین تحقیق بزرگ نشان داده‌اند که زمان بیش از حد سپری کردن با صفحه نمایش می‌تواند اثرات منفی بسیار زیادی بر شناخت، به‌ویژه در کودکان داشته باشد در حالی که هیچ تشخیص رسمی برای زوال عقل دیجیتال وجود ندارد، نتایج تحقیقات ارتباط قوی بین استفاده بیش از حد از فناوری و علائم زوال عقل و خطر را نشان می‌دهند.

چه به دنبال راه‌هایی برای کاهش زمان استفاده از صفحه نمایش خود باشید یا به‌عنوان خانواده به ایجاد تغییرات علاقه‌مند باشید، بدانید که کوچک‌ترین تغییرات می‌توانند مزایای زیادی برای سلامتی شما داشته باشند.

منابع

www.healthline.com

group.ntt/en