اعتماد/متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشارش در آخرین خبر به معنای تایید آن نیست

کره شمالی و روسیه توافق جدید امریکا و کره جنوبی برای استقرار زیردریایی‌های مسلح به سلاح هسته‌ای را تهدیدی برای امنیت منطقه می‌دانند

محمدحسین لطف‌الهی| ایالات متحده در قالب توافق جدیدی که واشنگتن را متعهد به دفاع از سئول می‌کند برای اولین‌بار طی دهه‌های اخیر زیردریایی‌های مسلح به کلاهک‌های هسته‌ای به کره جنوبی ارسال خواهد کرد؛ اقدامی که روس‌ها آن را برهم زننده نظم و ثبات منطقه می‌دانند و مقام‌های ارشد کره شمالی می‌گویند به آن واکنش نشان خواهند داد.

جو بایدن، رییس‌جمهوری ایالات متحده و یون سوک یئول، رییس‌جمهوری کره جنوبی که برای دیدار با همتای امریکایی خود به واشنگتن سفر کرده بود روز چهارشنبه 26 آوریل به منظور مقابله با تهدید هسته‌ای کره شمالی توافقی امنیتی امضا کردند.

بر اساس این توافق، امریکا با استقرار زیردریایی‌های مسلح به سلاح اتمی در آب‌های کره جنوبی موافقت کرده و پذیرفته است که در برنامه‌ریزی برای حمله هسته‌ای در پاسخ به حمله هسته‌ای کره شمالی، سئول را دخالت دهد. از دهه 1980 میلادی به این سو، واشنگتن حاضر نشده بود تا زیردریایی‌های مسلح به کلاهک هسته‌ای خود را در آب‌های کره جنوبی مستقر کند. دو طرف همچنین یک «گروه مشاوره هسته‌ای» ایجاد می‌کنند که موضوع کار آن بحث درباره برنامه استقرار سلاح‌های استراتژیک و اتمی خواهد بود. سیاستمداران در سئول مدت‌هاست به واشنگتن فشار می‌آورند تا در برنامه‌ریزی برای چگونگی و زمان احتمالی استفاده از سلاح‌های اتمی علیه کره شمالی مشارکت کنند. کره جنوبی در ازای این تعهدات امریکا اعلام کرده است که به سوی ساخت سلاح هسته‌ای گام بر نخواهد داشت. هم ایالات متحده و هم کره جنوبی نگران رشد قابل توجه تهدیدها از جانب پیونگ‌یانگ هستند و معتقدند توسعه همزمان تسلیحات تاکتیکی هسته‌ای، موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد و موشک‌های بالستیک قاره‌پیما از سوی کره شمالی یک خطر بالقوه جدی برای امنیت امریکا و کره جنوبی است. رییس‌جمهوری امریکا گفته است که این توافق امنیتی موضع امریکا و کره جنوبی برای جلوگیری از حمله کره شمالی را تقویت خواهد کرد. امریکایی‌ها پیش‌تر طی معاهده‌ای متعهد شده بودند که از کره جنوبی دفاع کرده و در صورت لزوم از تسلیحات هسته‌ای استفاده کنند، اما برخی سیاستمداران و همچنین بخش قابل توجهی از افکار عمومی به این تعهدات با دیده تردید نگاه می‌کردند و خواهان تولید تسلیحات هسته‌ای از سوی سئول بودند.

نگرانی منطقه‌ای از توافق واشنگتن - سئول
برای کشورهای منطقه و به ویژه کشورهایی که متحد ایالات متحده به حساب نمی‌آیند، این توافق یک تهدید جدید به حساب می‌آید.  چین هشدار داده است که به هیچ‌وجه از تصمیم جدید ایالات متحده راضی نیست. وزارت امور خارجه چین توافق امریکا و کره جنوبی را در راستای «برانگیختن عمدی تنش‌ها و همچنین افزایش احتمال رویارویی» توصیف کرد. وزارت امور خارجه روسیه نیز به توافق میان واشنگتن و سئول واکنش نشان دادند و آن را «بی‌ثبات‌کننده وضعیت منطقه و جهان» دانستند. روسیه مرتبا در ماه‌های اخیر نسبت به افزایش حضور نظامی ایالات متحده در آسیا اظهار نگرانی کرده است. ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه روز جمعه در بیانیه‌ای اعلام کرد: «این تحولات آشکارا محیط اطراف ما را بی‌ثبات می‌کند و تبعات منفی قابل توجهی برای امنیت منطقه‌ای در پی خواهد داشت.» بر اساس این بیانیه، مسکو معتقد است تلاش ایالات متحده برای کسب تسلط نظامی قاطع در منطقه نتیجه‌ای جز تشدید تنش و افزایش رقابت‌های تسلیحاتی در پی نخواهد داشت. در این میان، چنانچه انتظار می‌رفت کره شمالی شدیدترین واکنش را به توافق جدید امریکا و کره جنوبی داشته است.  به گزارش خبرگزاری یونهاپ، کیم یو جونگ، خواهر رهبر کره شمالی که نفوذ زیادی هم در ساختار سیاسی این کشور دارد، اعلام کرده است که افزایش تمرینات و آزمایش‌های نظامی بخشی از پاسخ پیونگ‌یانگ به توافق جدید خواهد بود. او افزود: «این یک اشتباه محاسباتی وحشتناک و یک جسارت غیرمسوولانه از جانب امریکاست. این اظهارات از جانب کسی مطرح شده که پیری مغز او را به زوال کشانده و قادر نیست مسوولیت امنیت و آینده امریکا را بپذیرد. پیرمردی که آینده‌ای ندارد و حتی به پایان رساندن دوره دو ساله دولت او نیز برایش زیاده از حد به نظر می‌رسد.»

بایدن در نشست خبری با رییس‌جمهوری کره جنوبی گفته بود که اگر کره شمالی اقدام به حمله هسته‌ای کند این اقدام «پایانی برای رژیم کره شمالی» خواهد بود. از ابتدای سال 2022 میلادی، کره شمالی مجموعا بیش از 100 موشک شامل موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد، میان‌برد و قاره‌پیما و همچنین موشک‌های کروز را مورد آزمایش قرار داده است. برخی از این موشک‌ها قابلیت هدف قرار دادن خاک ایالات متحده را دارند.

کارشناسان چه می‌گویند؟
جفری لوئیس، کارشناس مسائل هسته‌ای در موسسه مطالعات بین‌المللی میدلبری در کالیفرنیا معتقد است توافق جدید یک توافق «صرفا نمادین» است. به گفته او امریکا با این توافق جدید قصد دارد «به مردم کره جنوبی اطمینان دهد» که ایالات متحده همچنان از آنها پشتیبانی می‌کند، اما از نظر میدانی این تعهدات تفاوت چشمگیری ایجاد نمی‌کنند.

ان‌بی‌سی‌ نیوز نوشته است که مجموعه نظرسنجی‌ها ثابت می‌کند مردم کره جنوبی روز به روز بیشتر خواهان ساخت تسلیحات هسته‌ای از سوی دولت خود می‌شدند؛ چراکه ایالات متحده با چالشی به نام چین روبه‌رو است و در مواجهه با این چالش ممکن است که امریکایی‌ها مایل به دخالت مستقیم در یک حمله احتمالی علیه کره نباشند. دولت کره جنوبی هم از همین ابزار استفاده کرد تا ایالات متحده را برای ارایه امتیازات و تعهدات بیشتر تحت فشار قرار دهد.
ایالات متحده با ساخت بمب اتم از سوی کره جنوبی مخالف است و قوانین بین‌المللی نیز سئول را از انجام این کار منع می‌کند.
دویئون کیم، پژوهشگر مرکز امنیت جدید امریکایی بر خلاف جفری لوئیس بر این باور است که توافق جدید یک «پیروزی بزرگ» برای سئول است. او مهم‌ترین بخش این توافق را «مشارکت دادن کره جنوبی در برنامه‌ریزی‌های هسته‌ای و موضوعاتی نظیر استقرار تسلیحات» می‌داند و می‌گوید این خواسته‌ای بود که کره جنوبی برای مدت‌ها به دنبال آن بود. به گفته خانم کیم، تا پیش از این ایالات متحده این موارد و تصمیم‌گیری‌ها را بیش از اندازه محرمانه می‌دانست که با کره جنوبی به اشتراک بگذارد و حالا که کره جنوبی می‌تواند به آنها دسترسی داشته باشد، می‌توان گفت واقعا یک اتفاق مهم رخ داده است.

گراهام آلیسون، استاد دانشگاه هاروارد توافق با کره جنوبی را موفقیتی مهم در زمینه منع اشاعه تلقی می‌کند. او در مقاله‌ای در نشریه فارن پالیسی می‌نویسد: «پس از جان سالم به در بردن از خطرناک‌ترین بحران تاریخ - بحران موشکی کوبا در سال 1962 -جان اف کندی، رییس‌جمهور وقت ایالات متحده پیش‌بینی کرد که جهان به سمت و سویی پیش خواهد رفت که تا پایان دهه 1970، بین 15 تا 20 کشور به بمب هسته‌ای دست خواهند یافت. این پیش‌بینی با توجه به شرایط جهان در آن سال‌ها منطقی به نظر می‌رسید؛ بسیاری از کشورها تلاش داشتند تا الزامات فنی و اقتصادی لازم را فراهم کنند تا بتوانند بمب خود را بسازند و حتی برخی کارشناسان انتظار داشتند در آینده نزدیک جهان شاهد حملات تروریستی هسته‌ای باشند.» او می‌افزاید: «در مورد کره جنوبی، سئول با یک تهدید ماهیتی جدی از جانب همسایه شمالی خود مواجه است. پس از یک جنگ خونین و گذشت سال‌ها در حال حاضر رهبر کره شمالی آشکارا کره جنوبی را تهدید به حمله می‌کند.» آلیسون نتیجه گرفته است اینکه در چنین شرایطی واشنگتن توانسته سئول را راضی به اعتماد به امریکا کند و بپذیرد که به سوی ساخت سلاح هسته‌ای گام برندارد بسیار مهم است، چراکه کره‌ای‌ها فقط نباید به دوره بایدن فکر کنند و باید آمدن افرادی نظیر ترامپ در 2025 را در نظر بگیرند. یون با اشاره به نام رسمی کره‌ جنوبی گفت: اگر جمهوری کره تصمیم بگیرد خود را به تسلیحات هسته‌ای مسلح کند، ما از زیربنای فنی برای انجام این کار در مدت زمان کوتاهی، حتی ظرف یک‌سال برخوردار هستیم. او گفت: اما در اختیار داشتن تسلیحات هسته‌ای صرفا به توانایی فنی مربوط نمی‌شود، بلکه به یک «معادله پیچیده سیاسی و اقتصادی» هم مربوط می‌شود. رییس‌جمهوری کره‌ جنوبی گفت: اگر ما سلاح هسته‌ای در اختیار داشته باشیم، ارزش‌ها و منافع مختلفی وجود دارد که ما باید از آنها دست بکشیم. یون ابراز اطمینان کرد که این اعلامیه از هرگونه تغییر دولت در ایالات متحده جان سالم به در خواهد برد. او همچنین استدلال کرد که این توافق موثرتر از ترتیبات اشتراک هسته‌ای سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) است زیرا فقط دو طرف را شامل می‌شود.

هنگامی که جوزف نای، استاد و پژوهشگر برجسته دانشگاه هاروارد از او پرسید که آیا این توافق می‌تواند به تنش بین کره‌ جنوبی و چین منجر شود یا خیر، یون گفت که چین تا حدودی در رابطه با تهدید فزاینده کره ‌شمالی مقصر است. رییس‌جمهوری کره‌ جنوبی گفت: تهدید هسته‌ای به شکلی باورنکردنی ملموس شده است، زیرا اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد، حتی در موارد نقض قطعنامه‌های شورای امنیت، همکاری کاملی نداشتند. با این حال، یون سوک یول گفت: کره‌ جنوبی به دنبال یک رابطه سالم با چین است. او تاکید کرد: ما همیشه در تلاش هستیم تا منافع مشترک دو کشور را براساس احترام متقابل دنبال کنیم.