شرق/متن پیش رو در شرق منتشر شده و انتشارش در آخرین خبر به معنای تایید آن نیست

معصومه معظمی| اگرچه همه کابینه یک‌صدا بسیج شده بودند تا مانع از استیضاح فاطمی‌امین، وزیر نورچشمی دولت شوند و برای تحقق این خواسته علاوه بر رایزنی در مجلس، همه معاونان پارلمانی وزارتخانه‌ها در دفتر وزارت صمت برای هماهنگی بیشتر تشکیل جلسه داده بودند؛ اما روز گذشته آرا به نحو دیگری چرخید و وزیر صمت که یک بار پیش از این از تیغ استیضاح مجلس جسته بود، بالاخره تن به استیضاح داد. جلسه‌ای که حواشی زیادی به همراه داشت. البته طبق شنیده‌های غیررسمی ظاهرا قرار است فاطمی‌امین به عنوان جایگزین منصوری، معاون اجرائی رئیس‌جمهور شود و منصوری هم به وزارت آموزش و پرورش برود. اما ساعتی بعد یکی دیگر از نمایندگان به «شرق» گفت که در صورت تشکیل وزارت بازرگانی، فاطمی‌امین گزینه دولت برای این وزارتخانه است و مجلس هم به او برای تصدی این وزارتخانه رأی خواهد داد! روز گذشته مجلس در معرض آزمونی بزرگ قرار گرفت. استیضاح اولین وزیر کابینه سیزدهم که یک بار دیگر هم پیش از این استیضاحش به صحن علنی آمده بود اما آن زمان گفته شد که لابی‌های دولت باعث شده است مخالفان فاطمی‌امین یک‌شبه موافق او شوند و با 188 رأی موافق، از جلسه رأی اعتماد اولیه هم رأی بیشتری به او بدهند. اتفاقی که برخی آن را چک سفیدامضای مجلس به دولت دانستند و نسبت به پس‌گرفتن امضای برخی نمایندگان استیضاح‌کننده و رأی‌دهندگانی که تا پیش از آن مخالف عملکرد وزیر صمت بودند و حالا موافق او شده بودند، انتقاداتی کنند. حتی همان زمان شائبه و ادعایی مبنی بر لابی‌گری وزارت صمت با برخی نمایندگان مطرح شد. موضوعی که حالا احمد علیرضابیگی آن را مطرح کرده و مدعی واگذاری 70 تا 75 خودروی شاسی‌بلند در زمان استیضاح به برخی نمایندگان شده است. ادعایی که او را برای توضیح و ارائه مستندات به دادستانی و هیئت نظارت بر رفتار نمایندگان و در نهایت به دادگاه کشانده است. فاطمی‌امین همان زمان در جلسه استیضاح خود وعده‌هایی داده بود که طی چند ماه گذشته نه‌تنها این وعده‌ها محقق نشده‌اند، بلکه قیمت خودروهای بی‌کیفیت داخلی حتی بین دو تا سه برابر افزایش یافته است.

همین امر باعث شد که برای دومین بار تعدادی از نمایندگان طرح استیضاح وزیر صمت را با جدیت بیشتری دنبال کنند. هرچند که با نزدیک‌شدن به جلسه استیضاح، طرح مباحث حاشیه‌ای مثل ادعای واگذاری 75 خودروی شاسی‌بلند توسط وزارت صمت به برخی نمایندگان برای ملغی‌شدن استیضاح وزیر صمت، به نگرانی نمایندگان استیضاح‌کننده دامن زد. چراکه در جلسه استیضاح فاطمی‌امین با تکیه به این بحث حاشیه‌ای، قصد گریز از استیضاح را داشت و به جای پاسخ به سؤالات نمایندگان استیضاح‌کننده، مکررا به این ماجرا می‌پرداخت.

در جلسه استیضاح چه گذشت؟

طبق آیین‌نامه مجلس زمان برگزاری جلسه استیضاح پنج ساعت است؛ دو ساعت بیان نظرات نمایندگان موافق استیضاح، دو ساعت برای وزیر و یک یا دو نماینده مخالف استیضاح به انتخاب وزیر و یک ساعت هم برای دفاعیات رئیس‌جمهور اختصاص دارد. روند جلسه استیضاح روز گذشته هم طبق روال قانونی از ساعت هشت صبح آغاز شد. از کابینه دولت سیزدهم مخبر، معاون اول به جای رئیس‌جمهور به صحن آمد و وزرای ارشاد و راه و ارتباطات هم در جلسه حضور داشتند. همان‌طور که گفته شد رئیس‌جمهور در جلسه حضور نداشت و برخی اعتقاد داشتند او در جلسه حاضر نخواهد شد؛ اما در این حین رئیسی به مجلس ‌آمد. چراکه برخی نمایندگان عدم حضور رئیس‌جمهور در جلسه استیضاح را بی‌توجهی او به مجلس دانستند و برخی دیگر معتقد بودند حضور او در صحن مجلس و دفاع از وزیر صمت می‌تواند نظر نمایندگان مخالف را به موافق تغییر دهد. به گفته برخی نمایندگان از عمده دلایل حضور یکباره رئیسی در جلسه استیضاح فاطمی‌امین همین جمله کلیدی بود که احتمال دادند این حضور و دفاع می‌تواند وزیر صمت را در سمت خود ابقا کند. از طرفی طبق تحلیل برخی نمایندگان وقتی شرایط ماندن یا رفتن فاطمی‌امین 50-50 شده بود، از رئیسی خواسته شد به مجلس بیاید و با دفاع از وزیر خود، کفه ترازو را به نفع فاطمی‌امین سنگین کند. بنابراین رئیسی به صحن آمد و به دفاع از وزیر صمت خود پرداخت. البته خیلی‌ها معتقدند او در صحبت‌هایش تلویحا واگذاری خودروهای شاسی‌بلند از طرف وزارت صمت به مجلس را پذیرفت و گفت که دستور پیگیری موضوع را داده است. بعد از دفاعیات رئیسی از فاطمی‌امین که به گفته برخی نمایندگان این وزیر برای رئیسی تفاوت معناداری با دیگر وزرای کابینه‌اش دارد و سال‌ها در آستان قدس امین او بوده است، محمدباقر قالیباف رئیس مجلس در ساعت ۱۱:۳۰ اعلام کرد که با توجه به اینکه هنوز زمان برای بیان صحبت‌های نمایندگان موافق استیضاح و وزیر صنعت، معدن و تجارت باقی مانده و ادامه جلسه با نماز ظهر تقارن پیدا می‌کند، لذا تنفس اعلام شده و ادامه نشست ساعت ۱۳ خواهد بود. مسئله‌ای که انتقاد برخی دیگر از نمایندگان را به همراه داشت و این فرصت تنفس را زمانی برای تلاش بیشتر دولت با نمایندگان برای ماندن وزیر صمت دانستند.

حواشی در جلسه عصر هم ادامه داشت

اگرچه در جلسه صبح معاون پارلمانی وزارت صمت برخلاف آیین‌نامه بین صندلی نمایندگان رفته بود و مشغول رایزنی برای ماندن وزیر با نمایندگان بود و این امر باعث تذکر سه بار محسن دهنوی، عضو هیئت‌رئیسه مجلس شد، اما این ماجرا در جلسه عصر نیز به نحو دیگری تکرار شد. به گونه‌ای که با شروع جلسه نوبت عصر، امیرحسین قاضی‌زاده‌هاشمی که تا پیش از روی کار آمدن دولت سیزدهم نماینده مجلس بود و بعد از آن به عنوان رئیس سازمان بنیاد شهید مشغول به کار شد و معاون رئیس‌جمهور است، باز هم برخلاف آیین‌نامه بدون اینکه تذکری از هیئت رئیسه یا رئیس مجلس دریافت کند برای مدتی نسبتا طولانی در بین ردیف‌های صندلی نمایندگان در حال رفت و آمد و صحبت با آنها بود. حتی برخی نمایندگان نامه‌هایی را به او می‌رساندند. در ابتدای جلسه ظهر، احد آزادی‌خواه با استناد به ماده ۷۵ آیین‌نامه در تذکری به بخشی از صحبت‌های فاطمی‌امین پاسخ داد. سیدرضا فاطمی‌امین وزیر سابق صمت در جلسه استیضاح خود در مجلس با اشاره به اظهارات احد آزادی‌خواه گفت: «آقای آزادی‌خواه در اظهارات خود به شرکتی اشاره کرده که سه‌ هزار میلیارد تومان گران‌فروشی دارد و پرونده آن در سازمان تعزیرات مفتوح است، او از شرکتی نام برد که در پی منافع نامشروع، یکی از معاونان این وزارتخانه را مضروب کرده است». وزیر صمت سپس مدعی شد که چه کسانی به شعبه ۲۷ جنایی رفته و وساطت کرده‌اند که فرد متخلف آزاد شود؟ فاطمی‌امین در ادامه گفت: «این افراد اژد‌های هفت‌سر فساد هستند». پس از این اظهارات میزان با قاضی محمد شهریاری گفت‌وگو کرد. او درباره این ادعا توضیح داد: «آقای برادران، معاون وزارت صمت در حوادث سال ۱۴۰۱، مورد سوءقصد قرار گرفت و مجروح شد و در این رابطه پرونده‌‎ای در دادسرای جرایم جنایی تهران تشکیل گردید و افرادی که در این سوءقصد نقش داشتند، دستگیر شدند تا اینکه در تحقیقات به فردی رسیدیم که دارای کارخانه و مشکلات اقتصادی است. در ادامه تحقیقات صورت‌گرفته مشخص شد این فرد متهم است به اینکه دستور حمله به معاون وزارت صمت توسط این فرد را صادر کرده است».

سرپرست دادسرای جرائم جنایی تهران تأکید کرد: «در پرونده حمله به معاون وزارت صمت، اعمال نفوذی صورت نگرفته و پرونده در حال سیر مراحل تحقیقاتی خود است و این پرونده ارتباطی با صنعت خودرو ندارد».

به بیگی اجازه تذکر اصل 75 داده نشد!

از آنجایی که در جلسه صبح چندین مرتبه اسم علیرضابیگی نماینده تبریز درمورد ماجرای خودروهای شاسی‌بلند از تریبون مجلس اعلام شده بود، حتی فاطمی‌امین هم با خطاب قراردادن علیرضابیگی از او خواسته بود بگوید که کجا خودرو داده شده است و حتی یک مورد اسم نماینده‌ای که خودرو گرفته است را ببرد، انتظار می‌رفت او در این باره تذکر اصل 75 بدهد. اما این اتفاق نیفتاد! خبرنگاران دلیل متذکرنشدن او را در فاصله تنفس سؤال کردند که بیگی تأکید کرد درخواست بیان تذکر ماده ۷۵ را داده بود اما هیئت رئیسه به او گفته بود چون توهینی نسبت به او نشده به همین دلیل فرصت بیان تذکر ندارد.

سیاهکلی: 81 درصد مردم از فاطمی‌امین...!

در نهایت دو نماینده باقی‌مانده از متقاضیان استیضاح یعنی سیاهکلی و حاجی‌دلیگانی پشت تریبون رفتند. سیاهکلی انتقادات تندی را به فاطمی‌امین مطرح کرد. حتی صراحتا گفت که طبق آمارها ۸۱ درصد مردم از فاطمی‌امین بیزارند. اما این سخنان سیاهکلی واکنش تند برخی نمایندگان حامی وزیر صمت را به دنبال داشت و با دو- دو گفتن و انتقاد به همکار خود برای دقایقی فضای مجلس را متشنج کردند. اما سیاهکلی با عصبانیت خطاب به آنها گفت که آن‌قدر نوکری دولت را نکنید.

با اتمام سخنان سیاهکلی، قالیباف رئیس مجلس از نمایندگان خواست که اخلاق را در کلام خود رعایت کنند. اینکه فردی را دروغگو خطاب کرده و یا از تنفر صحبت کنند خوب نیست. در نهایت فاطمی‌امین برای آخرین بار پشت تریبون مجلس حاضر شد تا دفاعیات پایانی‌اش را بیان کند. او از نمایندگان خواست تا فرصت مجدد به او بدهند تا کارهای نیمه‌تمام را به اتمام برسانند.

انتظار برای استیضاح وزیر صمت به سر رسید

بالاخره زمان موعود فرا رسید و قالیباف از اعضای کابینه دولت خواست تا صحن مجلس را ترک کنند و مجلس آماده رأی‌گیری شود. بعد از آن برگه‌های رأی بین نمایندگان توزیع شد. از چهار نماینده مجلس یعنی سرمدی، شاوردیان، پیرهادی و نبویان خواسته شد تا آرا را شمارش کنند، میزی در جلوی تریبون مجلس با چهار گلدان برای رأی‌های مخالف، موافق، ممتنع و باطله تعبیه شده بود. در زمان شمارش آرا، بسیاری از نمایندگان جلوی میز شمارش رأی ایستاده بودند تا جایی که چندین بار رئیس مجلس از آنها خواست در صندلی خود قرار گیرند در آخر وقتی که رئیس مجلس آرای استیضاح فاطمی‌امین را اعلام کرد، و مشخص شد او با 162 رأی مخالف باید از وزارت صمت برود، تعدادی از نمایندگان فاتحانه فریاد الله‌اکبر سر دادند و به سمت خبرنگاران برگشته و با آنها که از صبح اخبار این اتفاق مهم را پوشش داده بودند و برخی هم از نتیجه جلسه هیجان‌زده بودند فیلم و عکس یادگاری می‌گرفتند.

تلاش جبهه پایداری برای ماندن فاطمی‌امین جواب نداد

نکته قابل توجه جلسه روز گذشته غیرقابل پیش‌بینی‌بودن نتیجه بود. یعنی در خلال جلسه استیضاح، نگرانی از چهره نمایندگانی که خواستار استیضاح فاطمی‌امین بودند، می‌بارید و در پاسخ به این سؤال خبرنگاران که فضای جلسه را چطور می‌بینید؟ شرایط را 50 -50 می‌دانستند. چراکه شنیده شده بود ساعت شش صبح نمایندگان جبهه پایداری به ریاست پژمانفر تشکیل جلسه داده بودند و همه تلاش خود را برای ابقا و ماندن فاطمی‌امین در کرسی وزارت صمت به کار می‌بندند و ظهر مشغول گفت‌وگو با نمایندگان بوده‌اند. به همین دلیل برخی از نمایندگان استیضاح‌کننده وزیر به اتمام کار فاطمی‌امین در وزارت صمت امیدی نداشتند. هرچند همگی این روز را روز مهمی برای مجلس می‌دانستند و در گفت‌وگو با «شرق» تأکید داشتند که روز آزمون بزرگ مجلس است و در صورتی که نمایندگان برای دومین بار رأی به ماندن فاطمی‌امین بدهند، آبرو و حیثیتی برای مجلس یازدهم نخواهد ماند. حتی برخی از تعبیر تمام‌شدن کار مجلس در سال آخر آن استفاده کردند. اما به هر حال ورق برگشت و آنها توانستند فاطمی‌امین را که مورد حمایت تمام و کمال دولت بود از وزارت صمت بازگردانند تا شاید مرهمی بر دل مردمی باشد که خرید حتی یک خودروی پراید بی‌کیفیت بر دلشان مانده است. حالا باید منتظر بود و دید رئیس‌جمهور چه تصمیمی برای این وزارتخانه عریض و طویل و مهم می‌گیرد و جانشین فاطمی‌امین چه کسی خواهد بود؟ ضمن اینکه باید منتظر واکنش خودرویی‌ها به این اتفاق بود و دید این تغییر و استیضاح تا چه حد به مذاق آنها خوش یا ناخوش آمده است و چه اتفاقاتی را برای بازار خودرو و صنعت رقم خواهند زد؟