بیتوته/ عده طلاق، مدتی است که زن پس از طلاق باید صبر کند و ازدواج مجدد برای او جایز نیست. این مدت در فقه شیعه برای زنانی که باردار نیستند، سه ماه قمری و برای زنان باردار تا زمان وضع حمل است. در این مدت، زن و شوهر برخی از احکام زوجیت را همچنان دارند، از جمله:
نفقه: شوهر موظف به پرداخت نفقه زن در عده طلاق رجعی است، اما در طلاق بائن نفقه واجب نیست مگر اینکه زن باردار باشد.
مسکن: در طلاق رجعی، زن حق سکونت در منزل شوهر را دارد، اما در طلاق بائن این حق را ندارد مگر اینکه باردار باشد.
ارث: اگر در زمان عده طلاق، یکی از زوجین فوت کند، دیگری از او ارث می‌برد.
حکم شرعی سکونت زن در خانه زوج در عده طلاق به نوع طلاق و شرایط آن بستگی دارد. در اینجا به بررسی احکام مختلف در این مورد می پردازیم:
حکم شرعی سکونت زن در خانه زوج در عده طلاق :
حکم شرعی سکونت زن در خانه زوج در عده طلاق به نوع طلاق و شرایط آن بستگی دارد. به طور کلی، در دو نوع طلاق رجعی و بائن احکام متفاوتی وجود دارد:
طلاق رجعی :
طلاق از ایقاعات بوده و به گسستن پیوند زناشوئی، از طریق الفاظ پذیرفته شده در شرع گفته می‌شود. طلاق رجعی، طلاقی که زوج می‌تواند در زمان عدّه به مطلقه رجوع کند.
در طلاق رجعی، شوهر حق رجوع به همسر خود را در طول عده طلاق دارد. در این نوع طلاق، زن حق سکونت در منزل شوهر را دارد و شوهر موظف به پرداخت نفقه او است.
اگر زن در دوره عده طلاق رجعی مرتکب فحشا شود که حد شرعی دارد، حق سکونت او در منزل شوهر در مدت عده از بین می‌رود، و اما اگر کاری کند که موجب نشوز است حق او تا زمانی است که بر نشوز باقی است و با برگشت از نشوز حق سکنی در منزل شوهر نیز برمی‌گردد و شوهر بعد آن حق ندارد او را قبل از پایان عده از خانه خویش بیرون کند.

شرایط طلاق رجعی :
• در طلاق رجعی، شوهر حق رجوع به همسر خود را در طول عده دارد.
• در این نوع طلاق، زن حق سکونت در منزل شوهر را دارد و شوهر موظف به پرداخت نفقه او است.
• البته زن حق تمکین ندارد و می تواند از تمکین عام و خاص خودداری کند.
• اگر زن از منزل شوهر خارج شود، شوهر می تواند او را به بازگشت به منزل مجبور کند.

شرایط سکونت زن در طلاق رجعی :
• زن ناشزه نباشد.
• زن باردار نباشد.
• زن در منزل شوهر تمکین کند.
طلاق بائن:
در طلاق بائن، شوهر حق رجوع به همسر خود را در طول عده طلاق ندارد. در این نوع طلاق، زن حق سکونت در منزل شوهر را ندارد و شوهر موظف به پرداخت نفقه او نیست.
شرایط طلاق بائن :
• در طلاق بائن، شوهر حق رجوع به همسر خود را در طول عده ندارد.
• در این نوع طلاق، زن حق سکونت در منزل شوهر را ندارد و شوهر موظف به پرداخت نفقه او نیست.
• البته اگر زن باردار باشد، تا زمان وضع حمل حق سکونت در منزل شوهر را دارد.
• زن می تواند در طول عده طلاق بائن از منزل شوهر خارج شود و به منزل پدر یا هر جای دیگری که می خواهد برود.
استثنائات طلاق بائن :
در برخی موارد خاص، زن در طلاق بائن نیز حق سکونت در منزل شوهر را دارد. این موارد عبارتند از:
بارداری: اگر زن باردار باشد، تا زمان وضع حمل حق سکونت در منزل شوهر را دارد.
عدم تمکن مالی زن: اگر زن تمکن مالی برای تأمین مسکن خود را نداشته باشد، می تواند از شوهر خود نفقه و مسکن طلب کند.
شروط ضمن عقد: در برخی موارد، در عقد نکاح شروطی درج می شود که به زن حق سکونت در منزل شوهر را در عده طلاق می دهد.
ناتوانی زن برای تأمین مخارج خود: زن به دلیل بیماری یا نقص عضو قادر به تأمین مخارج خود نباشد.

نکات مهم :
• زن در طول عده طلاق، چه رجعی و چه بائن، باید از آرایش و خودآرایی خودداری کند.
• در هر دو نوع طلاق رجعی و بائن، زن حق استفاده از اثاثیه منزل شوهر را دارد.
• زن در طول عده طلاق حق خروج از منزل بدون اجازه شوهر را ندارد.
• زن در طول عده طلاق، چه رجعی و چه بائن، حق ازدواج با مرد دیگری را ندارد.
• در صورت بروز اختلاف در مورد سکونت زن در منزل شوهر در عده طلاق، زن می تواند به مراجع قضایی مراجعه کند.

پرسش : آیا در عدّه طلاق خلع و مبارات، شوهر نباید زن را بیرون کند و نیز آرایش در این مدّت برای زن اشکال دارد؟
پاسخ آیت الله مکارم شیرازی : در عده خلع و مبارات زن نسبت به خروج از منزل و زینت کردنی که حرام نباشد آزاد است.
پرسش : حکم اقامت زن مطلقه در خانه ی زوج در زمان عده ی طلاق چیست؟
پاسخ آیت الله خامنه ای : در عدّه ی طلاق رجعی، زن باید در خانه ی شوهر باشد و بدون اجازه ی شوهر از خانه بیرون نرود و اگر ناشزه نباشد نفقه ی او به عهده ی شوهر است اما در عدّه ی طلاق بائن، زن حق مسکن و نفقه ندارد مگر این که از شوهرش باردار باشد که در این صورت تا زمان وضع حمل، حق مسکن و نفقه خواهد داشت.