اعتماد/متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشارش در آخرین خبر به معنای تایید آن نیست

رییس سازمان هواپیمایی کشوری می‌گوید در یکی از معدود آمارهایی که از وضعیت ناوگان هوایی ایران منتشر شده، گفته است که هم‌اکنون حدود ۳۳۰ فروند هواپیما در کشور داریم که از این تعداد ۱۷۳ فروند عملیاتی است و البته این آمار منهای بالگرد‌های کشور است. 
با احتساب آمار این مقام مسوول تقریبا نزدیک به 40درصد از ناوگان هوایی ایران زمین‌گیر است. آقای محمدی بخش در این باره می‌گوید دلیل عمده زمین‌گیر شدن ناوگان هوایی به موتور هواپیما و بخشی از آن به تامین اقلام و قطعات دیگر برمی‌گردد. رییس سازمان هواپیمایی کشوری اضافه کرده: این مساله به این معناست که اگر از صحت و سلامت هواپیما مطمئن نباشیم اجازه پرواز به آن پرنده را نمی‌دهیم، چراکه نگاه ما در حوزه هواپیمایی صفر و ۱۰۰ است و این نوع نگاه ما را بر آن می‌دارد که به ناوگان‌مان این‌گونه نگاه کنیم و تا استاندارد‌های لازم را نداشته باشد اجازه پرواز هم ندارد. از سوی دیگر محدودیت‌ها مانند محدودیت‌های سرزمینی و آب و هوایی را هم می‌شناسیم. محمدی‌بخش خاطرنشان کرد: در شرایط کنونی باید حداقل ۳۵۰ فروند ناوگان فعال برای جمعیت کنونی و تعداد فرودگاه‌های فعلی کشور داشته باشیم تا بتوانیم پاسخگوی نیاز موجود در حوزه هوانوردی به ویژه در بخش مسافری باشیم. البته این نیاز بدون درنظر گرفتن توسعه در این بخش و افزایش پرواز‌های بین‌المللی است. اگر بخواهیم نگاه بلند و برنامه‌ریزی شده داشته باشیم و نقش خودمان را به عنوان هاب منطقه‌ای ایفا کنیم و در حوزه پرواز‌های بین‌المللی و کارگو توسعه پیدا کنیم، این نیاز به ۵۰۰ فروند هواپیما خواهد رسید. 
درحالی صنعت هوانوردی کشور با بحران‌های متعدد روبه‌رو است که در پنج سال گذشته دو شرکت هواپیمایی جدید فعالیت خود را آغاز کرده‌اند و در حال حاضر 19 شرکت هواپیمایی فعال در کشور وجود دارد. شرکت‌هایی که بدون پشتوانه مالی مطمئن و با لابی‌گری تاسیس می‌شوند تا هواپیماهای از رده خارج را وارد ناوگان هوایی کشور کنند. محمدی‌بخش رییس سازمان هواپیمایی کشوری درباره وضعیت ناوگان هوایی ایران می‌گوید: در حال حاضر اگر به معدل سن ناوگان در کشور‌های توسعه یافته نگاهی بیندازیم، برخی از آنها بالای ۲۰ سال است؛ بنابراین شخصا کلمه فرسودگی را نمی‌پسندم، چون چیزی به نام فرسودگی نداریم و ناوگان باید استاندارد‌های لازم را داشته باشد تا پرواز کند.

وضعیت  ناوگان  ایران‌ایر
عمده ناوگان بزرگ‌ترین ایرلاین ایران یعنی هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران موسوم به هما در حال حاضر هواپیماهای قدیمی ایرباس هستند و پس از امضای برجام، این شرکت توانست دو فروند جت ایرباس برد بلند A330 و یک فروند ایرباس برد متوسط A321 خریداری کند. در سال‌های اخیر، هما توانسته است تعدادی هواپیمای برد کوتاه‌ ای‌تی‌آر (ATR) را خریداری کند که البته در حال حاضر بیشتر این پرنده‌‌ها به علت نبود قطعات زمین‌گیر هستند. در بهمن ماه سال گذشته رییس سازمان هواپیمایی به ایسنا گفته بود که «بیش از ۸۰درصد از هواپیماهای ناوگان هواپیماهای ای‌تی‌آر ایران که پس از برجام خریداری شدند به دلیل کمبود قطعه زمین‌گیر شده‌اند.» آن‌گونه که اطلاعات موجود نشان می‌دهد از مجموعه ۱۳ فروند هواپیما ای‌تی‌آر فروخته شده به ایران پس از برجام در حال حاضر تنها دو فروند عملیاتی هستند و باقی هواپیماها به دلیل مشکلات فنی و نداشتن قطعات کافی امکان پرواز ندارند.

پروازهای معدود هفتگی هما به چند شهر اروپایی (لندن و پاریس) نیز انجام می‌شود که متاسفانه به علت تحریم بنزین از سوی اتحادیه اروپا، هواپیما در ایستگاه پروازی ارومیه بنزین زده، سپس راهی اروپا می‌شود. پرواز‌های اروپایی هما بعضا با ایرباس قدیمی A310 انجام می‌گیرد.

وضعیت رقیبان 
اما در کشورهای همسایه، وضعیت ناوگان هوایی چگونه است؟ در حوزه خلیج‌فارس دو شرکت بزرگ هواپیمایی امارات و هواپیمایی قطر، تقریبا به پیشتازان بزرگ هوانوردی تجاری تبدیل شده‌اند.
با اینکه شرکت هواپیمایی امارات عمر زیادی ندارد و در سال 1364 شمسی راه‌اندازی شده، اما این شرکت یکی از ایرلاین‌های پنج ستاره هواپیمایی در همسایگی ایران است که به 158 مقصد پروازی در سراسر دنیا پرواز دارد. میانگین سنی ناوگان امارات 9 سال است و دو مدل ایرباس ۳۸۰ و بوئینگ 777 در آن استفاده می‌شود. 
شرکت فلای امارات 195 فروند هواپیما در ناوگان خود دارد، ضمن اینکه مدل‌هایی از بوئینگ 777x، بوئینگ 787 دریم لاینر و ایرباس 350 را نیز در دست سفارش دارد که تحویل آنها از سال 2024 آغاز خواهد شد. 
میانگین سنی ناوگان قطر ایرویز نیز پنج سال است که از این حیث یکی از جوان‌ترین ناوگان‌های هوایی در جهان به حساب می‌آید. هواپیمایی قطر 205 فروند هواپیما دراختیار دارد که شامل مدل‌های مختلف هواپیماهای برد متوسط و برد بلند ایرباس و بوئینگ می‌شود. هواپیماهایی مانند بوئینگ 777 (Boeing 777-300ER) بیشترین تعداد ناوگان فعال قطر ایرویز (52 فروند) را شامل می‌شود و تنها یک فروند ایرباس 321 (Airbus A321-200) در ناوگان این شرکت استفاده می‌شود. 

فاصله نجومی
در طول سال‌های اخیر، اخبار متناقضی از تعداد هواپیمای مورد نیاز کشور برای تجهیز ناوگان هوایی به گوش می‌رسد. از 360 فروند گرفته تا بیش از 500 فروند، آمار در هم و ناهمگونی است که در مورد نیاز صنعت هوانوردی کشور در دهه‌های آتی ذکر شده است.
در خوش‌بینانه‌ترین حالت اگر ایرلاین‌های ایران سالانه 25 فروند هواپیما (برد بلند، برد متوسط و برد کوتاه) تحویل بگیرند، حداقل 15 سال طول می‌کشد که به وضعیت فعلی رقبا برسند، این در حالی است که کشورهای منطقه ده‌ها فروند هواپیما سفارش داده‌اند و به سرعت رو به جلو حرکت کرده‌اند.
متاسفانه عقب‌ماندگی صنعت هوانوردی به حدی رسیده است که حتی با فرض برداشته شدن تحریم‌ها و گشایش‌های مالی برای خرید هواپیما، می‌بایست از کشورهای همسایه (امارات و قطر) درخواست کنیم تا دست از خرید هواپیما بکشند تا ما حدودا 20 سال دیگر به وضعیت فعلی آنها برسیم.