فارس/ ترکیه که طی سال‌های اخیر تلاش کرده میان روسیه و غرب از یک سیاست خارجی متوازن پیروی کند اکنون در آستانه برگزاری انتخاباتی است که نتیجه آن ممکن است تاثیر زیادی در آینده روابط این کشور با مسکو و کشورهای غربی داشته باشد.

نگاهها در ترکیه به روز انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی ۱۴ می (۲۴ اردیبهشت) دوخته شده است. در این میان علاوه بر فضای داخلی ترکیه، کشورهای منطقه و چه بسا جهان نیز با دقت تحولات انتخاباتی ترکیه را تحت نظر دارند. یکی از کشورهایی که در سال‌های اخیر روابط تنگاتنگ و حساسی با ترکیه برقرار کرده، روسیه است و دو کشور در پرونده‌های مختلفی از جمله سوریه، اوکراین و بحران قره‌باغ با یکدیگر تعامل دارند، در این راستا وبگاه شبکه المیادین در گزارشی به این موضوع پرداخته و نوشته که ولادیمیر پوتین به شکل علنی از اردوغان حمایت کرده است.

در این مقاله به قلم «حسنی محلی» شهروند ترکیه‌ای سوری الاصل، آمده است که افتتاح نیروگاه هسته‌ای «آق‌قویو» در تاریخ هفتم اردیبهشت که با حضور مجازی ولادیمیر پوتین انجام گرفت، کمک قابل توجهی برای کمپین انتخاباتی اردوغان به شمار می‌رفت. به خصوص اینکه رئیس‌جمهور روسیه در سخنانی زبان به تمجید از اردوغان گشود و گفت:‌ «جناب رئیس جمهور آقای اردوغان به خوبی می‌تواند اهداف را مشخص کرده و قاطعانه به سمت آن‌ها حرکت کند و این روشی است که روسیه از آن حمایت می‌کند تا زمانی که مشارکت با ترکیه به نفع هر دو طرف باشد و منافع دو کشور را تامین کند».

پوتین حتی پا را فراتر گذاشت و از اردوغان به خاطر «اقداماتی که برای کشورش و در راستای توسعه خدمات‌رسانی به مردمش» انجام می‌دهد تقدیر کرد و گفت که از سطح روابط میان مسکو و آنکارا بسیار خشنود است و شخص اردوغان در این مورد نقش بالایی ایفا کرده است.

حسنی محلی افزود: «اعلام حمایت ولادیمیر پوتین از رئیس جمهور ترکیه با این صراحت موجب افزایش روحیه اردوغان و هوادارانش شد. از سوی دیگر اطلاعاتی منتشر شده است که نشان می‌دهد پوتین دستور سپرده‌گذاری ۳۰ میلیارد دلاری در بانک مرکزی ترکیه را در روزهای آینده و قبل از برگزاری انتخابات را صادر کرده است. چند ماه پیش نیز روسیه ۲۰ میلیارد دلار در بانک مرکزی ترکیه در راستای مقابله با کاهش ارزش لیر سپرده‌گذاری کرده بود به طوریکه ارزش لیر هم اکنون ۲۰ دلار است و بسیاری پیش‌بینی می‌کنند که پس از انتخابات ارزش لیر به شدت افت کرده و هر دلار به ۳۰ تا ۳۵ لیر برسد».

این تحلیلگر ترکیه‌ای سپس نوشت: «برخی اطلاعاتی از احتمال دخالت فنی روسیه در روند شمارش آرا به نفع اردوغان حکایت دارد، در مقابل نیز ادعاهای دیگری در خصوص دخالت آمریکا به نفع رقیب اردوغان وجود دارد. اما به هر شکل همه می‌دانند که اردوغان تمام ظرفیت‌های دولتی، ظرفیت‌های قانون اساسی و قانونی برای تضمین پیروزی خود به هر بهایی که باشد را بسیج کرده است».

طبق این گزارش، به عقیده ناظران حمایت روسیه از اردوغان توجیه منطقی برای ولادیمیر پوتین دارد که موفق شد ترکیه را در بحران اوکراین بی طرف نگه دارد، در ازای اینکه مسکو به آنکارا در مورد سوریه علی‌رغم توافقات سوچی و آستانه فشار نیاورد.

به نوشته حسنی محلی، همه به خاطر دارند که پوتین در ۲۴ آگوست ۲۰۱۶، یعنی در پانصدمین سالگرد نبرد مرج دابق (ورود سلطان سلیم به سوریه) به ارتش ترکیه چراغ سبز نشان داد تا وارد سوریه شده و در آنجا ماندگار شود، دخالت نظامی که موجب دست برتر ترکیه در دیگر پرونده‌ها از جمله لیبی، عراق، سومالی و قفقاز شد.

بنابراین در این هفت سال گذشته پس از آن چراغ سبز مسکو، روابط شخصی اردغان و پوتین روز به روز گسترش یافت و مناسبات روسیه و ترکیه را در همه زمینه‌ها تحت تأثیر قرار داد، از خرید جنجالی اس-۴۰۰ از روسیه تا ساخت رآکتور هسته‌ای ۳۰ میلیارد دلاری تا اینکه هم اکنون ترکیه حدود ۴۵ درصد گاز مورد نیاز خود را از روسیه تأمین می‌کند.

همه اینها، علاوه بر جزئیات دیگر در روابط ترکیه و روسیه، کافی بود تا خشم واشنگتن و متحدانش غربی‌اش را در پی داشته باشد. به خصوص پس از اینکه ترکیه از پایبندی به تحریم‌های اعمال شده از سوی غرب علیه روسیه خودداری کرد.

از سوی دیگر حمایت و تعریف و تمجید صریح پوتین از اردوغان در روزی انجام شد که «کمال قلیچدار اوغلو» نیز در پیامی به کنفرانس روشنفکران در مسکو به اهمیت روابط با روسیه تأکید کرده و روابط با این کشور در دوره‌های مختلف از جمله عثمانی، در دروه شوروی و روابط گرم میان لنین و آتاتورک را یادآورد شده بود.

کمال قلیچدار اوغلو در این پیام گفته بود که همکاری روسیه و ترکیه در صورت پیروزی او در انتخابات گسترش خواهد یافت.

ارسال نامه قلیچدار اوغلو به این کنفرانس و تأکید بر روابط با روسیه، پس از آن انجام شد که رسانه‌های نزدیک به اردوغان نوشته بودند که در صورت شکست او در انتخابات، احتمال تیرگی روابط میان آنکارا و مسکو وجود دارد و برخی افراد نزدیک به قلیچدار اوغلواز جمله «احمد داوود اوغلو» و «مارال آکشنر» و دیگران از روابط نزدیک میان اردوغان و پوتین صراحتا ابراز نارضایتی می‌کنند.

همچنین اطلاعات دیگری از وعده‌های واشنگتن و برخی پایتخت‌های غربی برای حمایت از مخالفان علیه اردوغان در ازای فاصله گرفتن آنکارا از مسکو پس از پیروزی قیلیچدار اوغلو در انتخابات حکایت دارد. در این راستا حمایت آمریکا  کشورهای اروپایی از احزاب چپ و احزاب کُرد از جمله شاخه پ.ک.ک در سوریه را می‌توان در ضدیت با اردوغان تعریف کرد.

راهبرد سیاست خارجی قلیچدار اوغلو

در این میان انتقادات زیادی علیه کمال قلیچدار اوغلو به دلیل عدم توضیح در خصوص سیاست خارجی مدنظر خود وجود دارد و برخی نیز دلیل آن را عدم یکدست بودن نظرات اعضای ائتلاف «امت» که از پنج حزب با گرایش‌های مختلف می‌دانند.

موضوع دیگر اینکه ساز و کار ائتلاف امت که با حضور پنج حزب تشکیل شده، نشان از این دارد که قلیچدار اوغلو در صورت پیروزی به تنهایی توانایی اتخاذ سیاست‌های راهبردی را نخواهد داشت، در این راستا «احمد داوود اوغلو» گفته است که قلیچدار اوغلو بدون هماهنگی و موافقت دیگر اعضای ائتلاف نمی‌تواند تصمیمات استراتژیک بگیرد، هرچند قانون اساسی ترکیه رئیس‌جمهور را به تنهایی واجد صلاحیت در این باره می‌داند. در همین حال همه می‌دانند که قلیچدار اوغلو به شدت با سیاست خارجی اردوغان به خصوص در ارتباط با منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا مخالف است.

در این میان باید به این نکته اشاره کرد که اگر قلیچدار اوغلو بخواهد سیاست خارجی آتاتورک را پیش ببرد، این به منزله ارتباط نزدیک با روسیه خواهد بود، چرا که آتاتورک روابط خوبی با رهبران شوروی داشت و اگر کمک‌های لنین نبود، آتاتورک نمی‌توانست در جنگ استقلال علیه کشورهای استعمارگر از جمله فرانسه و انگلیس و ایتالیا که به شکل مستقیم حمایت آمریکا و یونان را با خود داشتند، پیروز شود. شاید به همین دلیل بود که کشورهای غربی در قرارداد لوزان (۱۹۲۳) به سرعت استقلال ترکیه را به رسمیت شناختند تا این کشور پیش از آن به سمت شوروی گرایش پیدا نکند.