آخرین خبر/ الکساندر نواک، معاون نخست وزیر روسیه، در 25 آوریل اعلام کردکه روسیه در حال حاضر بیشتر از معاملات تجاری بین المللی خود را با یوان انجام می دهد. به تحلیل اینتلی نیوز، پیامد ناخواسته تصمیم ایالات متحده برای استفاده ابزاری از دلار و به عنوان بخشی از ابزار جهت تحریم شدید روسیه، نتیجه ای جز شوکه کردن بانک‌های مرکزی جهان و تضعیف اعتماد به دلار به عنوان ارز پیش‌فرض جهت مبادلات و ذخیره نداشته است.

به گزارش آخرین خبر و به تحلیل Intellinews نتیجه تصمیمات آمریکا این بوده است که کشورها میل زیادی جهت شکستن هژمونی دلار دارند، به طوری که برای اولین بار اراده سیاسی واقعی در چندین کشور جهت ایجاد چنین تغییری وجود دارد.

دلار از زمان توافق برتون وودز در سال 1944، پایه‌ای است که تجارت جهانی بر آن بنا شد و اکنون این پایه شروع به فروپاشی کرده است. در حالی که بازارهای توسعه یافته مطمئن هستند که ایالات متحده هرگز استفاده آنها از دلار را تحریم نخواهد کرد، این امر در مورد بازارهای جهانی  نوظهور صادق نیست. بانک های مرکزی اکنون به سمت طلا به عنوان منبعی جهت ذخیره و حفظ ارزش ذخایر خود هجوم آورده اند و به طور فعال برنامه هایی را برای معاملات تجاری بین المللی خود با ارزهای ملی اجرا می کنند.

دور شدن از دلار زمان زیادی می برد، اما این روند آغاز شده است؛ دلارزدایی روسیه
روسیه سال هاست که دلار زدایی کرده است. بانک مرکزی روسیه (CBR) از سال 2007 به طور فعال سهم طلای خود را به عنوان ذخایر پولی افزایش داده است و از زمان الحاق کریمه به طور فعال پول نقد و اوراق بهادار دلاری خود را به فروش می رساند. امروز بانک مرکزی روسیه هیچ دلاری در ذخایر خود ندارد و تا پایان سال جاری تنها یوان (60 درصد) و طلا (40 درصد) را در اختیار دارد.
این امر روسیه را در میان اقتصادهای بزرگ جهان منحصر به فرد می کند، زیرا هیچ کشور دیگری جرات نمی کند ذخایر ثروت خود را بدون دلار نگه دارد. اما از زمان اعمال تحریم‌های CBR در اولین روزهای جنگ، استفاده از دلار جهت وسیله مبادله ترجیحی جهان قطع شد.
روسیه همچنان فعالانه صادرات دارد و برای تسویه قبوض خود به نوعی ارز نیاز دارد. از میان ارزهای ارائه شده، یوان چین انتخاب پیشرو است و پکن نیز به طور فعال برای بین المللی کردن ارز خود را تلاش می کند.
اما مسکو تنها نیست و کشورهای دیگری نیز می خواهند نقش دلار را کاهش دهند. علاوه بر چین، هند و برزیل نیز هر دو برنامه هایی را برای استفاده از ارزهای خود در معاملات تجاری آغاز کرده اند. رئیس‌جمهور برزیل، لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا، حتی پیشنهاد داده است که یک واحد پول آمریکای جنوبی برای تسهیل تجارت در این قاره ایجاد شود یعنی معادل یورو اما در آمریکای لاتین.
 از زمانی که کرملین در ماه مارس گذشته قرارداد گاز در برابر روبل را به مشتریان اروپایی خود اجباری کرد، روسیه بیش از هر چیز دیگری برای صادرات انرژی به روبل رویی آورد.
بر اساس گزارش CBR، افزایش استفاده از روبل در درجه اول به دلیل تغییر عرضه گاز طبیعی به کشورهای «غیر دوست» در ماه مه 2022 به دنبال معرفی قوانین جدید بود. بر اساس گزارش بانک مرکزی روسیه، سهم یوان در تسویه حساب واردات روسیه در سال 2022 از 4 درصد به 23 درصد افزایش یافت.
نواک به تلویزیون دولتی روسیه گفت: "یوآن و روبل تقاضای بالایی دارند، بنابراین این رویه ادامه خواهد داشت. چین در حال حاضر برای گاز و تا حدی برای نفت به یوان پرداخت دارد، پرداخت هایی نیز به روبل وجود دارد."
بر اساس "بررسی بخش مالی روسیه و ابزارهای مالی" منتشر شده در CBR، سهم روبل در پرداخت های صادراتی روسیه تا پایان سال گذشته به بیش از 30 درصد افزایش یافت و از سهم یورو پیشی گرفت و با دلار برابر شد.
با این وجود، دلار (و تا حدی یورو) همچنان نقش اصلی را در تجارت روسیه ایفا می کند. علیرغم افزایش روبل در سهم معاملات ارزی، وزن کلی دلار و یورو در پرداخت ها برای صادرات و واردات در روسیه تا پایان سال 2022 کمی کمتر از 50 درصد بود. این رقم مطابق با ساختار کلی تجارت خارجی کشور

تسلط دلار در خطر است
دلارزدایی جهانی یک موضوع دیرینه بوده است، اما اکنون اراده سیاسی در پشت اجرای آن وجود دارد و مقامات ایالات متحده شدیدا نگران شده اند.
لارنس سامرز، وزیر خزانه داری سابق در آمریکا، نسبت به نشانه های «خطرناک» مبنی بر از دست دادن نفوذ جهانی ایالات متحده هشدار داد. و جانت یلن، وزیر کنونی نیز هشدار داد که نشانه هایی وجود دارد که نشان می دهد دلار نیز در مقطعی سلطه خود را بر سیستم مالی جهانی از دست خواهد داد.
دلار به عنوان یوغ ایالات متحده که تحت آن کشورها جهت ذخیره منابع عمل می کنند، مورد توجه قرار گرفته است. استفاده فراگیر از دلار برای تسویه معاملات تجاری بین المللی به ایالات متحده قدرت عظیم و همچنین توانایی نفوذ مالی تقریباً نامحدود می دهد. اما کارشناسان هشدار می دهند که این قدرت دلار در خطر قرار دارد. زمان زیادی، احتمالاً ده‌ها سال طول خواهد کشید تا دلار برای ایالات متحده بتواند ابزاری جهت مجازات روسیه باشد اما همین امر نیروهای تکتونیکی قدرتمندی را آزاد کرده است که اکنون شاهد عدم استفاده از دلار و استفاده از یوان در تجارت بین‌الملل بوده ایم به شکلی که در عرض یک سال عدم استفاده از دلار دوبرابر شده‌اند، اگرچه هنوز هم فقط سهم کوچکی دارد.
یلن در 25 آوریل 2023 گفت، تحریم های اقتصادی اعمال شده علیه روسیه و سایر کشورها توسط ایالات متحده "تسلط دلار را در معرض خطر قرار می دهد زیرا کشورهای هدف به دنبال جایگزینی هستند".
یلن گفت: «زمانی که از تحریم‌های مالی مرتبط با نقش دلار استفاده می‌کنیم این خطر وجود دارد که به مرور زمان هژمونی دلار را تضعیف کند.»
او در مصاحبه ای با فرید زکریا از سی ان ان گفت: «البته، این تحریم ها برای چین، روسیه و ایران تمایلی برای یافتن جایگزین دلار ایجاد می کند. اما دلار به‌عنوان یک ارز جهانی به دلایلی استفاده می‌شود که یافتن جایگزینی با ویژگی‌های مشابه برای سایر کشورها آسان نیست.»
اما در این بین موثرترین مقابله روسیه با تحریم های غرب، شکستن هژمونی دلار بر تجارت بین المللی است. این برای قدرت ایالات متحده بسیار زیانبارتر از هرگونه تحریمی است که غرب می تواند علیه روسیه اعمال کند.
سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه در یک کنفرانس مطبوعاتی پس از سفر به نیویورک به عنوان بخشی از ریاست جمهوری مسکو گفت: "آمریکایی ها روند دلارزدایی را آغاز کرده اند. اکنون این روند به ویژه توسط تحلیلگران سیاسی و اقتصاددانان آمریکایی با نگرانی عمیق مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است."

استفاده از یوان در حال افزایش است
سایر کشورهای بزرگ که به دنبال جایگزینی برای دلار هستند نیز به یوان به عنوان جایگزین دوم روی آورده اند. تصمیم آمریکا برای استفاده از دلار در جنگ تحریم‌های خود با روسیه، بانک‌های مرکزی در سراسر جهان را شوکه کرده است، اعتماد آنها را به این ارز تضعیف کرده و آنها را وادار به کاهش استفاده از ارز تحت کنترل ایالات متحده کرده است.
بر اساس تحلیل فایننشال تایمز، سهم یوان از تامین مالی تجارت جهانی از زمان حمله به اوکراین در سال گذشته بیش از دو برابر شده است. این روزنامه در ماه آوریل گزارش داد: «افزایشی که به گفته تحلیلگران نشان دهنده استفاده بیشتر از ارز چین برای تسهیل تجارت با روسیه است».

تجارت روسیه با چین در حال رشد است و در سال 2022 به رکورد 185 میلیارد دلار رسید و انتظار می‌رود که هدف مشترک مسکو و پکن 200 میلیارد دلار در سال جاری محقق شود یعنی حتی یک سال زودتر از حد انتظار. شرکت‌های روسی در حال حاضر بیشتر واردات چینی خود را به یوان پرداخت می‌کنند و در نتیجه تجارت با یوان در بورس ارز مسکو نیز افزایش یافته است. شرکت‌های روسی ممکن است از سوئیفت قطع شده باشند، اما به سیستم پرداخت بین‌بانکی فرامرزی چین (CIPS) دسترسی دارند که امکان تراکنش مستقیم بین دو کشور را فراهم می‌کند و در نهایت می‌تواند جایگزینی برای سوئیفت ارائه کند. داده های بانک مرکزی نشان داد که کل تسویه حساب های CIPS در سال 2022 به 97 تریلیون یوان (14 تریلیون دلار) رسید که نسبت به سال گذشته 21 درصد افزایش داشته است.

یکی دیگر از عواملی که معامله گران را وادار به روی آوردن به یوان می کند، افزایش بسیار سریع نرخ بهره آمریکا بوده است که هزینه استفاده از دلار را افزایش داده است. فدرال رزرو با سریع ترین سرعت خود در حال افزایش است – فدرال رزرو از سال گذشته 9 بار نرخ بهره را افزایش داده است که تلاشی برای مهار تورم فزاینده ایالات متحده بود، در حالی که بانک خلق چین (PBC) در سال گذشته دو بار نرخ بهره را کاهش داده است. در نتیجه وام گرفتن به یوان به صرف تر است.
البته یوان (یا حتی یورو) تا عقب راندن دلار از پایه فاصله زیادی دارد: 84.3 درصد معاملات تجاری بین‌المللی در فوریه امسال همچنان به دلار انجام می‌شد، در حالی که 86.8 درصد در سال گذشته کاهش داشت. بر اساس گزارش FT، سهم یوان از کل تجارت از کمتر از 2 درصد در فوریه 2022 به 4.5 درصد یک سال بعد افزایش یافته است. این افزایش ها، واحد پول چین را در رقابت تنگاتنگ با یورو قرار می دهد، اما حتی این ارز تنها 6 درصد از کل معاملات تجاری جهانی را تشکیل می دهد.
با این وجود، معامله گران ارز همچنان از جهش ناگهانی استفاده از یوان در شوک بودند و 4 درصد در دنیای معاملات چند میلیارد دلاری آنها هنوز یک تغییر اساسی و یک پیروزی برای پکن است.
در حالی که استفاده از یوان در کل تجارت بین‌الملل ناچیز است، در حال حاضر شروع به تسلط بر تجارت در سطح منطقه، به ویژه در آسیا کرده است. روسیه در حال حاضر بیشترین بخش تجارت خود با چین را به یوآن تسویه می کند، اما چین نیز به تازگی شاهد پیشی گرفتن یوان از دلار در تجارت بین المللی خود بوده است.
به گزارش بلومبرگ، یوان چین در ماه مارس از دلار پیشی گرفت و به پرمصرف ترین ارز فرامرزی تبدیل شد و در پایان ماه مارس به بالاترین حد تاریخی 48 درصدی رسید، در مقابل عملاً صفر در سال 2010. در همین حال، سهم دلار در تجارت خارجی چین در مدت مشابه از 83 درصد به 47 درصد کاهش یافته است. این تحلیل شامل همه انواع معاملات، از جمله معاملات اوراق بهادار بین بازارهای سرمایه سرزمین اصلی چین و هنگ کنگ بود.

علیرغم نقش فزاینده یوان، حجم کل تجارت جهانی در سال 2022 به 32 تریلیون دلار رسید، در حالی که حجم کل تجارت خارجی چین در مدت مشابه 42.07 تریلیون یوان (بیش از 6.2 تریلیون دلار) بود. با این حال، در ژانویه 2023، اداره گمرک جمهوری خلق چین اعلام کرد که گردش مالی تجاری بین روسیه و چین با 29.3 درصد رشد در سال 2022 به رکورد 190.27 میلیارد دلار رسیده است.

کشورهای بریکس همگی خواهان حذف دلار
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه بارها خواستار کنار گذاشتن دلار شده است و شرکای تجاری پیشرو روسیه را به پذیرش یوان تشویق کرده است. در جریان سفر سه روزه شی جین پینگ رئیس جمهور چین به مسکو در ماه مارس، پوتین تکرار کرد که نیمی از تجارت روسیه با چین به ارزهای ملی تسویه می شود و سایر اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) به رهبری روسیه باید به انجام همین کار فکر کنند.
از زمان شروع جنگ، یوانیزاسیون سریع اقتصاد روسیه با تغییر CBR از دلار به یوان برای مداخلات در بازار و روس‌های عادی حساب‌های ارزی خود را از دلار و یورو به یوان تغییر داده است.
ماه گذشته برزیل قرارداد مشابهی را با چین امضا کرد که به همه کشورهای آمریکای جنوبی اجازه می‌دهد معاملات تجاری خود را با یوان و ارزهای خود انجام دهند. مجموعه ای از معاملات تجاری EM با ارزهای غیر دلاری با یوان به عنوان ارز مبادله در حال توسعه است که امکان تجارت چند ارزی را در خارج از دنیای دلار فراهم می کند.
لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا، رئیس جمهور برزیل در یک سخنرانی پرشور در بانک توسعه جدید در شانگهای، معروف به "بانک BRICS" گفت: "هر شب از خودم می پرسم چرا همه کشورها باید تجارت خود را بر مبنای دلار انجام دهند."
"چرا نتوانیم با ارزهای خود معامله کنیم؟" صحبت های وی تشویق مقامات برزیلی و چینی را برانگیخت.

هند همچنین کمپینی را برای کاهش سهم دلار در تجارت بین‌المللی خود و تسویه معاملات با ارزهای ملی به راه انداخته است، اگرچه رویترز گزارش داد که دهلی ترجیح می‌دهد معاملات با روسیه را به یوان انجام ندهد و ترجیح می‌دهد از درهم امارات استفاده کند.
در آوریل، بانک مرکزی هند (RBI) بانک‌های مرکزی دیگر از 18 کشور از جمله فیجی، آلمان، گویان، اسرائیل، مالزی، موریس، میانمار، نیوزیلند، عمان، روسیه، سیشل، سنگاپور، سری‌لانکا، بریتانیا، دعوت کرد تا معاملات خود را به روپیه هند انجام دهند. و همچنین چندین کشور از آفریقا، از جمله بوتسوانا، تانزانیا، کنیا و اوگاندا - برای باز کردن حساب‌های ویژه روپیه Vostro (SVRA) را ایجاد کردند که به آن‌ها اجازه می‌دهد تا پرداخت‌های خود را به روپیه هند انجام دهند. 
درهم امارات یکی دیگر از نامزدهای حل و فصل تجارت بین المللی است، زیرا ارزش آن بر اساس صادرات و تجارت نفت است. 
روابط پر تنش بین چین و هند باعث شده که دهلی تمایلی به نگهداری یا استفاده از یوان نداشته باشد.
اما روابط هند با مسکو روز به روز قوی تر شده است. واردات نفت هند از روسیه از تقریباً هیچ در سال 2021 به 1.5 میلیون بشکه در روز افزایش یافته است و در سه ماهه اول سال جاری برخی از پالایشگاه های هند شروع به پرداخت هزینه واردات نفت خام خود به روبل کرده اند.

درهم امارات هم گزینه دیگری است
در این میان، درهم امارات همچنان ارز انتخابی برای معاملات است. مشکل تسویه معاملات با استفاده از روپیه هند این است که این روپیه فقط تا حدی قابل تبدیل است - قبل از اینکه بتوان آن را به ارزهای دیگر تغییر داد، باید به دلار تبدیل شود - و آن را برای روسیه جذاب نمی کند.

آینده ارزهای دیجیتال
در درازمدت، روسیه مایل است به طور کلی از شر ارزهای ملی خلاص شود. با وجود بی اعتمادی اولیه رگولاتور به ارزهای الکترونیکی، کرملین قبلاً یک پروژه بلندمدت را برای معرفی روبل دیجیتالی تحت کنترل CBR راه اندازی کرده است.
آنتون سیلوانوف وزیر دارایی روسیه در 22 آوریل گفت که استفاده از ارزهای دیجیتال در پرداخت های بین المللی کاملاً نامحدود خواهد بود.
وزیر امور خارجه گفت: ما در حال راه اندازی یک سیستم جایگزین پرداخت مبتنی بر فناوری های مدرن (دارایی های مالی دیجیتال، ارزهای دیجیتال) هستیم. ارزهای دیجیتال را می توان در پرداخت های فرامرزی استفاده کرد.آینده با استفاده از روبل دیجیتال، یوان دیجیتال و سایر ارزهای مشابه است. این یک سیستم پرداخت است که هیچ محدودیتی در آن وجود ندارد. 
پیش از این، CBR گفته بود که کل سیستم پرداخت های فرامرزی دستخوش دگرگونی خواهد شد و می تواند طی 5 تا 7 سال آینده بر اساس ارزهای دیجیتال ملی باشد.
روس ها همچنین کار بر روی ساخت صرافی های دیجیتال با سکه های خود را برای تجارت کالاهایی مانند فلز که پشتوانه ارزش سکه را فراهم می کند، آغاز کرده اند. مانند تاکید چین و استفاده از ابزار تجارت برای تشویق به استفاده از یوان، روسیه امیدوار است مواد معدنی خود به عنوان مکانیزمی برای ترغیب معامله گران کالا به انجام معاملات با استفاده از روبل دیجیتال سوق دهد اما این پروژه بسیار طولانی مدت خواهد بود.


به پیج اینستاگرامی «آخرین خبر» بپیوندید
instagram.com/akharinkhabar