محمد مرادی در گفت‌وگو با بیان اینکه در هزاره اخیر هیچ تمدنی گر بخواهیم یک تمدن را در هزاره اخیر نام ببریم که بیش از همه به ادبیات و شعرش شناخته شده باشد، آن زبان و ادبیات فارسی است، گفت: کمتر زبانی را سراغ داریم که در گستره یک هزاره و در صدها سال، شعری داشته باشد که بر اساس آن شعر مخاطبان بتوانند همچنان حیات شاعرانه آن تمدن را تجربه کنند و احساس غربت با میراث گذشته آن تمدن نکنند.

وی این ویژگی را مدیون چند شاعر و نویسنده تاثیرگذار دانست و افزود: اگر فردوسی، خیام، نظامی، مولوی، سعدی و حافظ را شش شاعر و ادبی تاثیر گذار بدانیم، کمتر شاعری را می‌توانیم از منظرتاثیرگذاری در تاریخ زبان و ادبیات فارسی با سعدی مقایسه کنیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز ادامه داد: فردوسی، تمدن و فرهنگ ایرانی را زنده نگه داشته است اما سعدی زبان را زنده نگه می‌دارد، یعنی اگر امروز به زبان فارسی صحبت می‌کنیم، بیش از آنکه مدیون فردوسی باشیم، مدیون سعدی و زبان متعادل او هستیم.

مرادی افزود: سعدی از جهتی زبان رایج در ادبیات خراسانی را از شاعران بزرگ خراسانی مثل فردوسی به ارث گرفته است و از پیوند زبان فارسی کهن با زبان عربی به عنوان زبان دینی ما، یک زبان متعادل، صمیمی، ساده و روزمره ساخته که مخاطبان بتوانند به بهترین  شکل از آن استفاده کنند. زبانی که سعدی آن را ترویج می‌دهد، نه پیچیدگی‌های زبان‌های عربی را دارد و نه از سختیِ زبان‌های فارسی سده‌های سوم و چهارم برخوردار است.

وی افزود: اصطلاحات، ضرب المثل‌ها و عباراتی که سعدی از زبان فارسی در روزگار خود برمی‌دارد و به صورت ادبی آنها را به کار می‌گیرد، سبب می‌شود که بنیه زبان فارسی به جایگاهی برسد که سهولت کامل خودش را بیابد، به طوری که پس از سعدی هر شاعری که ظهور کرده است، به‌گونه‌ای با زبان او صحبت می‌کند.

رئیس دانشکده زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز بر جایگاه سعدی در هویت‌بخشی به زبان فارسی تاکید کرد و گفت: این هویت‌بخشی به اندازه‌‎ای است که چه در ایران و چه در دیگر قلمروهای زبان فارسی یعنی در هندوستان، بنگلادش، پاکستان، افغانستان، عثمانی و بخش‌هایی از خاورمیانه، شرق و جنوب اروپای گذشته، زبان او را می‌شناسند و به‌ویژه گلستان سعدی به عنوان مهم‌ترین میراث ادبی حتی در بین کودکان و نوجوانان دست به دست می‌شود. به‌طوری که اگر بخواهیم در موزه‌ها و کتابخانه‌های معتبر جهان جستجو کنیم، شاید هیچ اثر منثوری به اندازه گلستان سعدی فراوانی نداشته باشد و این به دلیل همان کاربردی بودن آثار سعدی در قلمروهای گوناگون بوده است.

وی با اشاره به اینکه در گلستان سعدی یک جهان واقع گرا و اخلاقی را مشاهده می‌کنیم، گفت: بوستان سعدی هم اوجی است از پیوند اشعار اخلاقی شاهنامه فردوسی و آثار بزرگانی مثل صناعی و در کنار آن نظامی که اندیشه دینی و اخلاقی سعدی آن را به عنوان یک معجون شگفت انگیز را به مخاطبان زبان فارسی عرضه کرده است.

مرادی اضافه کرد: در کنار بوستان و گلستان که آن‌ها را از برترین آثار روایی تمدن اسلامی می‌دانیم، غزلیات سعدی هم نوعی نشاط، شورانگیزی، عشق و جوانی را به مخاطب عرضه می‌کند و زاویه‌ای دیگر از زلالی شعر سعدی را در چارچوب یک زبان سهل ممتنع به مخاطب عرضه کرده است.

رئیس دانشکده زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز با بیان اینکه سعدی علاوه بر اینکه در حوزه زبانی و هنری شاعری گران‌سنگ و گرانمایه است، در حوزه تنوع مضامین و پیوند شعرش با این جهان و آن جهانِ مخاطب هم توانسته است یک تعادل را برای مخاطان ایجاد کند، در پایان گفت: شاید همین تعادل و تنوع اندیشه در جهان سعدی است که باعث شده است حتی در روزگار ما هم بخشی از جهان او را بتوانیم در ادبیات اجتماعی‌، ادبیات آموزشی و حتی در ادبیات احساسی‌مان به کار بگیریم.

امروز، اول اردیبهشت‌ماه، روز آغاز نگارش کتاب گلستان است و توسط مرکز سعدی‌شناسی ایران، به عنوان روز سعدی انتخاب شده است.