پنجشنبه 27 اردیبهشت 1403 - 22:47
گوناگون/ امروز چهلم بهار است؛ جشنی که از یاد رفته!
ایسنا/ «چهلم نوروز» مصادف با دهم اردیبهشتماه از جمله آیینهای وابسته به نوروز است. آیینی که در روزگار فعلی احتمالا نام آن به گوش کمتر کسی خورده است اما هنوز هم میتوان ردپایی از آن را در نقاط مرکزی ایران و شهرهایی مانند شیراز و کرمان دید.
در ایرانِ باستان تحویل بهار مانند روزگار فعلی تنها با رسومِ پیش از این اتفاق شناخته نمیشد. نوروز یکی از مهمترین آیینها قلمداد میشد که ایرانیان برای پیش و پس از آن خود را آماده میکردند و کارها و مناسک خاصی انجام میدادند. بنابراین رسوم نوروزی مانند امروز تنها به جشنهایی مانند چهارشنبهسوری، خانهتکانی، سبز کردن دانهها، نوروزخوانی، جشن گلدان، تکمگردانی و... محدود نبود و تا مدتی بعد از نوروز هم ادامه داشت.
به همین علت است که برخی نوروز را نه یک روز و نه سیزده روز میدانند؛ به اعتقاد آنها نوروز یک بازه زمانی است. در این زمینه شبان میرشکرایی - مدیر اجرایی پرونده جهانی نوروز در یونسکو پیش از این به ایسنا، گفته بود: «از وقتی که این تحول طبیعی اتفاق میافتد، در نقاط گرمسیرتر به میانه زمستان میرسد و در نقاط سردسیر به میانه بهار. اشعاری هم داریم به این شرح که «اینک بیامده است به پنجاه روز پیش/جشن سده طلایه جشن نوروز روشنی»، یعنی جشن سده را طلایهدار نوروز و نوبهار دانستهاند. از آن طرف در حوزه فرهنگی شمال غرب ایران در منطقه آذربایجان تفسیری است که تا وقتی توت از درخت نیفتاده، نوروز است و زمان آن تا اواخر اردیبهشتماه است؛ یعنی یک بازه سهماهه برای نوروز داریم. هرکسی در این بازه سهماهه به سبک و سیاق، رنگ و آیین خودش نوروز را پاس میدارد و نمیتوانیم او را محدود به یک بازه زمانی کنیم.»
بر این اساس آداب و آیینهای مربوط به نوروز (بر اساس تعریف امروزی از این مناسبتِ ۱۳ روزه) در سه گروه پیشانوروزی، هنگام نوروز و پسانوروزی طبقهبندی میشود؛ موضوعی که بنابر آنچه گفته شد احتمالا در گذشتههای دور اینگونه نبوده است.
بختگشایی با توسل به ماهی دندانطلا!
برای چله نوروز در شیراز دو جشن آب و گلهای محمدی و جشن بختگشایی برگزار میشد. جشن آب و گلهای محمدی که تا دوره قاجار تداوم داشت در باغ دلگشا به مدت یک هفته برگزار میشد.
جشن بختگشایی نیز در آرامگاه سعدی برپا میشد و آداب خاص خود را داشت. طبق این رسم، دخترانی که میخواستند بختشان باز شود و یا آرزو داشتند بچهدار شوند، باید تورهایی به رنگ سبز روی سر خود میانداختند و روی آن نُقل میگذاشتند و به شکلی که نقل از روی سرشان نیفتد از پلهها پایین میرفتند و مقابل حوضِ آرامگاه سرشان را خم میکردند تا نقل درون دهان ماهی دندان طلا بیفتد!
در این باور فرقی نمیکرد که اصلا ماهی دندانطلا وجود دارد یا نه و یا حتی اگر نمونهای نادر از آن پیدا شود، هدفگیری فرد باید چقدر دقیق باشد که نقل دقیقا در دهان ماهی بیفتد. احتمالا تنها موضوع مهم این بود که اجرای این رسم خیال دختران را راحت میکرد که آرزویشان برآورده میشود.
شیرازیها در کنار اجرای این مناسک یا نوعی آش به نام «دیگ جوش» میپختند و یا مشغول خوردن آش سبزی و کاهو میشدند.
جشنی برای درخواست سلامتی
چهلم نوروز در کرمان آداب و آیینهای خاص خود را دارد که همچنان هم برخی به اجرای آن پایبند هستند. این آیینها در سال ۱۳۸۸ با عنوان «چهلم بهار» در فهرست میراث ناملموس ملی به ثبت رسیده است. کرمانیها «آیین تندرستان» یا «تندرستون» را اصلیترین بخش جشن چهلم بهار میدانند که هدف آن درخواست سلامتی و تندرستی است و هنوز به شکل جدی در این منطقه از کرمان برگزار میشود.
این جشن در یکی از مهمترین مناطق کرمان به نام «شیوشگان» به معنای محل شیون و زاری برگزار میشود. دعا برای گشایش بخت، بریدن چادر عروس در این روز، آب چهل ریختن برای زنان حامله یا زائو، پختن و خوردن آش اوماج و نواختن موسیقی از جمله آیینهای این جشن است.
در کوه شاهخیرالله منطقه پاریز کرمان نیز زیارتگاهی وجود دارد که در این روز مردم آنجا کنار یکدیگر جمع میشوند. عشایر در این روز با ظرفهای شیر که از شب قبل دوشیدهاند در دامنه کوه مستقر میشوند و با آن آش شیر میپزند تا در میان مردم تقسیم کنند. سایر افراد هم زیرانداز میاندازند، چای درست میکنند و شیرینیهایی که از دوران دید و بازدیدهای نوروز باقی مانده را به یکدیگر تعارف میکنند. پس از آن هرکس که خواستهای دارد راهی زیارتگاه میشود.
با این حال این روزها جشن «چهلم نوروز» مانند گذشته رونق ندارد و تنها در مناطقی محدود، افراد خود را پایبند به اجرای آن میدانند، موضوعی که باعث میشود این فرهنگ کهن بیش از پیش به دست فراموشی سپرده شود و احتمالا تا چند سال آینده تنها فقط نامی از آن در فهرست میراث ناملموس ملی باقی بماند.
پربیننده ترین
-
عکس مسی درآمد؛ آخرین توپ طلا با آرایشگر ویژه!
-
10 جایزه 5 میلیون تومانی برای کاربران آخرین خبر (مهلت شرکت در مسابقه تا 9 آذر تمدید شد.)
-
10 جایزه 5 میلیون تومانی برای کاربران آخرین خبر (مهلت شرکت در مسابقه تا 9 آذر تمدید شد.)
-
آخرین وضعیت راهها در چهارمین روز از سال جدید؛ محور چالوس از شنبه دوباره بسته میشود
-
زنده؛ بیرانوند در یک قدمی استقلال
-
"دنا پلاس اتومات" بخریم یا "تارا اتومات؟"/ مقایسه اختصاصی "آخرینخودرو" از دو خودروی پرطرفدار
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (16)
-
5 نشانه ضعیف شدن ریه ها و بهترین روش تقویت آن چیست؟
-
لندکروزر یا ۲۰۶؟ / مقایسه جالب "آخرینخودرو" به بهانه سخنان جنجالی میرسلیم
-
سپ، برترین شرکت در خاورمیانه شد
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (28)
-
ویدیو تست و بررسی فیدلیتی پرایم جدید در آخرین خودرو
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (14)
-
لحظه به لحظه با جدال پرسپولیس مقابل النصر
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (22)
-
یحیی مچ ساپینتو را خواباند / برد ارزشمند پرسپولیس در صدمین شهرآورد
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (19)
-
چالش/بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (11)
آخرین اخبار
-
انفجار کپسول گاز خودرو در قزوین هشت مصدوم برجا گذاشت
-
برزای: تمام هدفمان برد و صعود به مرحله بعد بود
-
نوشی صوفیانی: فکر کنم قهرمان جام حذفی شویم
-
قیمه خانم تا واسه دی جی زن نگیره ول کن نیست!
-
صحبتهای وزیر کشور در جلسه ستاد بحران استان خراسان رضوی
-
تارتار: در رختکن ملوان گریه و زاری بود
-
تخریب دیوار اراضی متعلق به آستان قدس در خیابان سپاه مشهد
-
فهرست فرانسه برای یورو؛ تیم دشان با یک سورپرایز
-
سحرخیزان: خوشحالی کردم اما مشکلی باهم نداریم
-
واکنش داریوش شجاعیان به پیشنهاد استقلال
-
برزای: نمیدانم استقلال قهرمان میشود یا نه
-
تصاویری از سگ ماهی غول پیکر استرالیایی
-
طلسم گلزنی ستاره جوان با بغل پای تماشایی شکست
-
هوادار نیوکاسل با لباس غواصی، اولدترافورد را به تمسخر گرفت!
-
4گوشه دنیا/ شکار تصادفی یک کوسه ۴متری
سایر اخبار مرتبط
نظرات
ثبت نظر
مهمترین اخبار
جایگاه جدید سرعت اینترنت ثابت و موبایل ایران مشخص شد
پنجشنبه 27 اردیبهشت 1403 - 22:10:00
«عدم تخصیص ارز» یا «احتکار» موبایل؛ دلیل التهاب بازار موبایل چیست؟
پنجشنبه 27 اردیبهشت 1403 - 21:20:00
رئیس اتحادیه میوه و سبزی: کاهش قیمت میوه به ضرر کشاورز است!
پنجشنبه 27 اردیبهشت 1403 - 20:55:00
قیمت جدید مرغ و گوشت در بازار
پنجشنبه 27 اردیبهشت 1403 - 20:36:53
روایت عظیم زاده اردبیلی از رویداد همتایابی در قشم
پنجشنبه 27 اردیبهشت 1403 - 20:24:40