هم میهن/متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و انتشارش در آخرین خبر به معنای تایید آن نیست

سوگل دانائی| بررسی سامانه شفافیت شهرداری تهران، اطلاعات جدیدی را نشان می‌دهد که تا پیش از این، خبری از آنها درز نکرده است؛ اطلاعات جدید از هزینه‌هایی که شهرداری تهران در ماه‌های گذشته در سازمان‌هایی مثل صداوسیما کرده است.

بررسی هم‌میهن نشان می‌دهد سازمان زیباسازی شهرداری تهران، ۳ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان برای ساخت برنامه «ماه خوبی‌ها» که در شبکه افق صداوسیما تهیه و تولید و پخش شد، هزینه کرده است. براساس اطلاعات سامانه شفافیت شهرداری، تاریخ شروع این قرارداد، ۹ فروردین بوده و ۱۰ اردیبهشت هم به پایان رسیده و روش انتخاب پیمانکار هم بدون تشریفات بوده است.

سازمان زیباسازی شهرداری تهران، اسفند سال پیش هم قرارداد دیگری برای تهیه و تولید برنامه‌ای با عنوان «جشن محله‌ها» برای پخش در شبکه افق صداوسیما منعقد کرده است. قراردادی به ارزش ۲میلیارد تومان که پایان آن ۲۰ اسفندماه بوده است. «صبح روز بعد»، برنامه دیگری است که شرکت برج میلاد تهران پیمانکار آن بوده و سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی کارفرمای آن. براساس اطلاعات سامانه شفافیت پایان این قرارداد سی‌ویکم فروردین امسال بوده است. بررسی‌های «هم‌میهن» نشان می‌دهد که «صبح روز بعد» یک ویژه‌‌برنامه سحرگاهی بوده که از شبکه دو صداوسیما پخش شده و فرزاد جمشیدی هم اجرای آن را برعهده داشته است. ساخت ویژه برنامه «ای ایران» را هم سازمان زیباسازی شهرداری تهران بر عهده گرفته است، به ارزش
دوازده میلیارد و ۵۰۶ میلیون و ۳۰۰ هزار ریال. مقابل نام این برنامه در سامانه شفافیت آمده است: «جهت پخش در شبکه اینترنتی تلوبیون».

ساخت و پخش برنامه «تکیه» از شبکه افق هم قرارداد دیگری است که از تاریخ ۹ مرداد شروع شده است و پایان آن ۱۸ روز بعد یعنی ۲۶ مرداد سال ۱۴۰۱ بوده است. قراردادی به ارزش ۶۴۸ میلیون تومان که بازهم سازمان زیباسازی شهرداری تهران کارفرمای آن بوده است. اینها فقط بخشی از قراردادهایی است که زیرمجموعه‌های شهرداری تهران در چند ماه اخیر منعقد کرده‌اند و آن را به سامانه شفافیت آورده‌اند. قراردادهایی که یک طرف آن شهرداری است و یک طرف آن هم برخی شبکه‌های صداوسیما مانند افق یا شبکه‌های ملی. 

جدای از هزینه‌کرد و قراردادهای شهرداری در صداوسیما، ساخت مستند هم از دیگر قراردادهایی است که دوره قبلی و فعلی، رویه تولید آن وجود داشته است. مثلا در این دوره، قرارداد ساخت فیلم مستند نیمه‌‌بلندی با عنوان: «روی خط امام حسین» در تاریخ ۲۸ اسفند پارسال در سامانه شفافیت منعقد شده است. کارفرمای این قرارداد، سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی است که وظایفش، حمایت از ایجاد و ساماندهی فعالیت‌های سازمان‌های مردم‌نهاد، ارتقای فرهنگ شهروندی، کمک به ساماندهی آسیب‌های اجتماعی و حمایت از راهکارهای پیشگیرانه از بروز آنها در اقشار آسیب‌پذیر، حمایت، همکاری و مشارکت جهت توسعه کمی و حمایت از بسترسازی لازم جهت ایجاد و توسعه کارآفرینی در شهر تهران و حمایت از توسعه گردشگری شهری است و ارزش این قرارداد هم سه میلیارد و ۵۱۰ میلیون ریال است. 

ساخت مستند از زنان توانمند و ساخت ۱۶ مستند تلویزیونی به ارزش ۵۰۰ و ۵۴۵ میلیون تومان هم البته از قراردادهای دیگری است که در دوره قبلی برای ساخت مستند منعقد شده است. 

جدای از این هزینه‌ها، یکی دیگر از اقدامات شهرداری که در روزهای اخیر واکنش بسیاری از فعالان فضای مجازی را به همراه داشته است، هزینه‌کرد این نهاد در شهرهای دیگر است. در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ شهرداری تهران ردیفی تازه وجود داشت با عنوان کمک به توسعه مسجد جمکران. ردیفی با ارزش ۵۰ میلیارد تومان که در نهایت شورای شهر تهران با آن موافقت نکرد. اما در سامانه شفافیت و بررسی اخبار زیرمجموعه‌های شهرداری تهران نشان می‌دهد که این کمک‌ها به نوع دیگری در مدیریت شهری در جریان است. 

محل محبوب برای هزینه‌کرد شهرداری
ساخت یا مشارکت ساخت در برنامه‌های تلویزیونی اما اتفاق تازه‌ای در شهرداری تهران نیست، شاید بسیاری ضرب‌المثلی که میان خبرنگاران شهری معروف شده را شنیده باشند: «مدیران شهری، سیمایشان را از صدایشان بیشتر دوست دارند.» همین ضرب‌المثل باعث شده تا صداوسیما همواره محلی برای هزینه‌کرد شهرداری تهران باشد. مرور اخبار نشان می‌دهد که پاتوق شهرداری تهران در دوره‌های گذشته در شبکه ۵ یا شبکه استان تهران ایجاد شده بود.
اکنون اما رویه‌ها و شبکه‌های تلویزیونی به نظر متفاوت شده است.

هرچند که مرور سامانه شفافیت نشان می‌دهد که شهرداری تهران هنوز برای برنامه‌های شبکه تهران، قراردادهایی منعقد می‌کند. مثل شش ویژه‌برنامه «ای‌ایران» که در شبکه ۵ صداوسیما پخش شده است. قراردادی در ماه بهمن که کارفرمای آن بازهم سازمان زیباسازی شهرداری تهران است و البته تهیه و اجرا و پخش پیام‌های ترافیکی از شبکه رادیویی تهران در صداوسیما و هم قراردادی یک‌ساله به ارزش ۲ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان است که سازمان حمل و نقل و ترافیک با صداوسیما آن را منعقد کرده است. برخی اثرگذاری این نهاد را همچنان توجیهی برای هزینه‌کرد مدیریت شهری در صداوسیما می‌دانند. 

رفتارهای صداوسیما اما در دوره‌های مختلف مدیریت شهری متفاوت بوده است. مثلا در دوره گذشته  محمدجواد حق‌شناس، رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر پنجم، در تذکری تاکید کرد که صداوسیما متعلق به همه مردم است و این رویکرد پذیرفته‌شده نیست که برخی از آن حذف شوند.
محمود میرلوحی، دیگر عضو دوره پنجم شورای شهر تهران نیز در پی تریبون دادن به شهردار سابق تهران در تذکری رفتار رسانه ملی را تبعیض‌آمیز خواند؛  او حالا در گفت‌وگو با روزنامه‌ «هم‌میهن» تاکید دارد: «صداوسیما در گذشته بلندگوی آقای قالیباف بود و حالا بلندگوی آقای زاکانی است. اما در دوره اصلاحات و شورای پنجم غیر از شبکه ۵ که چند برنامه گذاشت و اعضای شورا را دعوت کرد و به خود من قول دادند که جلسه مستقلی بگذارند، اما هرگز حاضر نشدند ما ارائه کنیم، برنامه دیگری نبود.» این عضو سابق شورای شهر تهران ادامه می‌دهد: «برنامه «بدون توقف» در دوره‌ای که ما بودیم چندبار آقای قالیباف را دعوت کرد، ولی او می‌آمد و در یکی از همین برنامه‌های بدون توقف بدهی‌ها را انکار کرد.» او می‌گوید، همان زمان در صحن شورا تاکید کرد که صداوسیما بدون توقف در خدمت آقای قالیباف است: «الان هم درباره بدهی‌ها با بی‌انصافی کامل و طوری سخن می‌گویند که گویا شورای پنجم در این بدهی‌ها دخیل بوده و سهم داشته، درحالی که شورا بدهی‌ها را کاست. صداوسیما همچنان بدون توقف بلندگوی جریان زاکانی و قالیباف هستند.» 

این عضو سابق شورای شهر تهران همچنین می‌گوید باوجود اینکه نظرسنجی‌ها می‌گویند فضای مجازی نسبت به صداوسیما اکنون سهم بیشتری در سبد رسانه‌ای مردم دارد، اما مدیران شهری همچنان علاقه بیشتری به صداوسیما دارند، زیرا: «دوست دارند، صداوسیما همچنان صاحب نقش باقی بماند.» 

شهرداری تهران کجا باید هزینه کند؟ 
بهمن پارسال که لایحه بودجه ۱۴۰۲ شهرداری تهران به پارلمان شهری آمد، یک ردیف تازه به آن اضافه شده بود؛ ردیفی با عنوان کمک به توسعه صحن مسجد جمکران، ردیفی با بودجه ۵۰ میلیارد تومانی.  همان زمان منتقدان این ردیف عنوان کردند که شهرداری تهران نمی‌تواند منابع مالی خود را برای شهرهای دیگر هزینه کند. بهروز شیخ‌رودی، کارشناس مالی و اقتصادی اما می‌گوید در بودجه سال ۱۴۰۲ تبصره‌ای در همین راستا ایجاد شد. او به «هم‌میهن» می‌گوید: «براساس تبصره 9 بودجه سال 1402 شهرداری تهران، شورا اجازه داده است تا سقف 50 میلیارد تومان پس از تصویب هیئت وزیران و با نظارت شورا و هماهنگی وزارت‌کشور در اجرای مسئولیت اجتماعی خود در شهرهای کمتر‌توسعه‌یافته هزینه کند، هزینه‌ای که اعضای شورا از جیب شهروندان تهرانی به اسم مسئولیت اجتماعی شهرداری اجازه وضع آن را داده‌اند، مغایر با ماده 73 قانون شهرداری‌ها است، زیرا مطابق قانون کلیه عوارض و درآمد هر شهرداری منحصراً باید به مصرف همان شهر برسد و صرف تصویب هیئت وزیران و مجوز شورا جواز تخطی از قانون را به کسی نمی‌دهد.» او تاکید می‌کند: «هیئت وزیران در صورتی می‌تواند این نامه را تصویب کند که پیش از تصویبش در چارچوب لایحه‌ای تقاضای اصلاح ماده 73 قانون شهرداری‌ها را از مجلس به عمل آورد و در صورت تصویب مجلس آن وقت هیئت وزیران می‌تواند این تکلیف را برای اجراء توسط شهرداری تهران وضع کند، در غیر این‌صورت تصویب‌نامه هیئت وزیران خلاف قانون است و می‌تواند محل اشکال قانونی مجلس قرار بگیرد.»

ناصر امانی، عضو شورای ششم هم در گفت‌وگو با «هم‌میهن» روایت دیگری از این موضوع دارد و می‌گوید، شهرداری تهران معین برخی از شهرهای محروم و جنگ‌زده‌ای مانند خوزستان شده است. اما شهرداری تهران به لحاظ قانونی نمی‌تواند پول مردم تهران را به این مناطق کمک کند: «زیرا در قانون شهرداری‌ها به صراحت گفته شده است که هزینه‌های هر شهرداری باید صرف آبادانی و عمران همان شهر شود.  از آن طرف وزارت کشور ابلاغ کرده است که شهرداری کمک کند و از آن طرف شهرداری با مشکل مواجه است. ما در شورا با این موضوع مخالفت کردیم. گفتیم این خلاف قانون است و اگر هم قرار بر این کار باشد، باید به مجلس برود در نهایت با بحثی که در شورا شد پیشنهاد دادند تا شهرداری از مراجع بالا موضوع را پیگیری کند. گفتند این موضوع را باید دولت تصویب کند، همانطور که می‌دانید اگر دولت تصویب کند موضوع به هیئت تطبیق مجلس می‌رود و حتما موضوع رد می‌شود و به نظر من به نتیجه نمی‌رسد.» امانی می‌گوید این پروسه هنوز به پایان نرسیده است: «تنها همان ابلاغی است که وزارت کشور کرده است و اگر شهرداری هم این کار را بکند و ما متوجه شویم، حتما برخورد می‌کنیم و مانع می‌شویم و تذکر می‌دهیم. مگر اینکه مراحل قانونی آن طی شود، یعنی به مجلس برود و این ماده قانون شهرداری اصلاح شود و اجازه دهد که شهرداری‌ها من‌جمله شهرداری تهران پول مردم شهر را جای دیگر هزینه کنند، اگر شهرداری این را تصویب کرد و شورای نگهبان هم تایید کرد، در آن صورت دست شهرداری تهران باز می‌شود. این تبصره بودجه تنها رفع تکلیف بود.» شیخ‌رودی البته می‌گوید هزینه اعتبارات شهرداری تهران در شهرهای دیگر خیلی هم معطل مصوبه شورای شهر نیست: «برخلاف ادوار گذشته شورا که شهرداری برای انجام هزینه در خارج از تهران با کسب اجازه از شورا در چارچوب لایحه اقدام به هزینه می‌کرد، ما شاهد آن هستیم که
شهرداری برای سیل امامزاده داوود، سانحه متروپل آبادان، زلزله خوی و موارد دیگری در سایر شهرها با اعزام تجهیزات، نیروی انسانی و...هزینه‌هایی انجام داده است که بابتش مجوز و مصوبه‌ای از شورای شهر گرفته نشده است و شهردار تهران با اتکاء به اختیارات خود مسئولیت این هزینه‌کردها را پذیرفته و دستور انجام آن را داده است.» او ادامه می‌دهد: «در لایحه بودجه سال 1402 شهرداری، کمک شهرداری به توسعه صحن مسجد مقدس جمکران به تصویب شورا نرسید و این ردیف حذف شد، اما در بودجه سال 1402 شهرداری تهران، ما شاهد تصویب اعتبار دو میلیارد تومانی برای کمک به دفتر سازمان امور مساجد استان خراسان(تهران) هستیم، کمکی که علی‌القاعده باید از سوی شهرداری به امور مساجد تهران و نه خراسان بشود!»

البته براساس اطلاعات پایگاه خبری شهر، رسانه شهرداری تهران، ۱۳ اسفند سال گذشته شهردار منطقه ۲۱ شهرداری تهران گفت که تا به امروز مدیریت شهری این منطقه اقدامات متعددی در مسجد جمکران باتوجه به نزدیک بودن جشن‌های نیمه‌شعبان اجرایی کرده است.