همشهری آنلاین/ ماجرای جریمه در تهران و ورود و خروج راننده‌ها به «محکمه خلاف» روایت شنیدنی است که هر راننده تهرانی باید آن را بداند.

زمانی که نظمیه در تهران تشکیل شد و معابر تهران از معبرهای تنگ و باریک به خیابان‌های عریض تغییر پیدا کرد و تعداد ماشین‌ها افرایش یافت گزینه‌ای به نام جریمه در قوانین راهنمایی و رانندگی در نظر گرفته شد. وقتی راننده‌ها برگه جریمه را دریافت می‌کردند باید برای تصفیه‌حساب به مرکزی به نام «محکمه خلاف» می‌رفتند. آنجا مشخص می‌شد که باید چگونه جریمه شوند. گاهی جریمه‌ها علاوه بر جریمه نقدی با توبیخ و شماتت هم همراه بود.

«عباس حسینی» نویسنده و محقق که ۱۸ سال درباره تاریخچه حمل‌ونقل تهران پژوهش کرده است می‌گوید: «آن روزگار به راننده‌ها «اتومبیل چی» می‌گفتند. گواهی‌نامه رانندگی یک دفترچه بود که هر برگش برای یک موضوع در نظر گرفته می‌شد. در صفحه ۴ این دفترچه تخلفات اتومبیل‌چی‌ها نوشته می‌شد. برخی از راننده‌ها آن‌قدر تخلف می‌کردند که این صفحه دیگر جایی برای نوشتن تخلف جدید نداشت. برای همین برخی از آن‌ها از قصد گواهی‌نامه خود را گم می‌کردند تا بتوانند گواهینامه جدید با صفحه سفید تخلفات بگیرند. البته نظمیه هم پرونده‌ای تشکیل می‌داد تا تخلفات اتومبیل‌چی را جمع‌آوری کند. برخی از راننده‌های متخلف آن روزگار آن‌قدر معروف می‌شدند که مجبور بودند با گریم چهره به رانندگی خود ادامه دهند.»

حسینی در ادامه صحبت‌هایش به فردی به نام «حسن هندی» اشاره می‌کند و می‌گوید: «حسن هندی آن‌قدر در رانندگی خلاف کرده بود که همه او را در نظمیه و محکمه خلاف می‌شناختند. او راننده اتوبوس بود. برای آنکه شناسایی نشود با چهره‌ای گریم شده در خطوط دیگر اتوبوس‌رانی فعالیت می‌کرد. فرد دیگری به نام میرزا احمدخان با شماره گواهی‌نامه ۸۷۷ مشتری همیشگی نظمیه بود. او بارها مورد شماتت قرار گرفته و جریمه شده بود.»

این نویسنده و محقق در باره انواع جریمه‌های روزگار گذشته راننده‌های تهرانی می‌گوید: «سرعت غیرمجاز، بوق زدن در معابر وقتی باعث ترس و رم کردن چهارپایانی همچون الاغ و اسب شود، سوار یا پیاده کردن مسافر خارج از ایستگاه، سوار کردن عمله و کارگر (به دلیل کثیف بودن لباس)، فحاشی و بی‌احترامی به مسافر، شرب خمر، بار اضافی و ... از جمله مواردی بود که مشمول جریمه می‌شد. البته مواردی جالب مثل مسافر طلبیدن سر ایستگاه‌ها یعنی راننده فریاد بزند تا مسافر جمع کند و یا راننده اتوبوس‌ها مسافر ایستاده سوار کنند هم جریمه داشت. برخی راننده‌ها اگر به‌فرمان آژان ها گوش نمی‌دادند جرمشان حبس بود.»

جریمه‌های اتومبیل‌چی‌ها از ۳ قران شروع می‌شد و تا ۱۵ قران هم می‌رسید. به گفته حسینی، در حدود سال ۱۳۳۰ جریمه به ۲۰ تومان هم رسید.