پرشین خودرو/ بر اساس محاسبات ستاد نوسازی حمل‌ونقل و سازمان پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، خودروهای فرسوده سالانه ۱۳ میلیارد لیتر بنزین را می‌بلعد درصورتی‌که تمامی وسایل نقلیه فرسوده کشور با اتومبیل‌ها و موتورسیلکت‌های نو جایگزین شوند، ۲۷ میلیون لیتر بنزین و ۹ میلیون لیتر در روز صرفه‌جویی گازوئیل صورت خواهد گرفت. درواقع با درنظرگرفتن هر لیتر بنزین و گازوئیل برابر با ۷۰ سنت، سالانه ۹ میلیارد دلار خسارات ناشی از عدم اسقاط خودروهای فرسوده به کشور است.

سخنگوی کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی، اخیرا با بیان اینکه اسقاط خودروهای فرسوده یکی از مؤثرترین سیاست‌های مدیریتی در جهت کاهش مصرف بنزین در شرایط ناترازی تولید بنزین است، تاکید کرد : حمایت از اسقاط خودروهای فرسوده امری ضروری و لازم است و باید با دقت اجرا شود.

این در حالی است که رئیس ستاد نوسازی ناوگان و اسقاط خودروهای فرسوده از رشد ۲۵ درصدی اسقاط خودروها طی ۴ سال گذشته خبر می دهد و معتقد است در سال گذشته بیش از ۷۲ هزار دستگاه خودرو اسقاط شده که این آمار نسبت به مجموع چهار سال گذشته ضمن اینکه رشد ۲۵ درصدی داشته بلکه منجر به صرفه جویی ۶۶۶ میلیون لیتر بنزین و گازوئیل شده است.

این اظهارات مسئولان در حالی است که همچنان خودروهای فرسوده، یکی از معضلات بزرگ سیستم حمل‌ونقل جاده‌ای ایران در حال حاضر به شمار می‌آیند. این خودروها به‌ دلیل افزایش سن و فرسودگی قطعات فنی، هزینه نگهداری بالایی را به مالکان اعمال می‌کنند و از سوی دیگر مصرف سوخت بالایی نیز دارند. چنان چه برخی آمارها نشان می دهد که تردد خودروهای فرسوده در کشور موجب ایجاد زیان ۹ میلیارد دلاری شده است.

نگاهی به آمار خودروهای فرسوده در کشور
براساس آمار ستاد نوسازی سازمان حمل‌ونقل، در حال حاضر بیش از ۳۵ میلیون خودرو در کشور تردد می‌کنند که ۱۳ میلیون دستگاه از این خودروها فرسوده است به‌عبارتی می‌توان گفت که ۳۷ درصد اتومبیل‌های موجود در کشور فرسوده هستند. فرسودگی بیش از یک‌ سوم وسایل نقلیه موجود در کشور، باعث شده است تا به شرایط ابتدایی دهه ۱۳۸۰ و زمان آغاز طرح نوسازی خودروهای فرسوده بازگردیم.

اگر جزئیات آمار ارائه‌شده از سوی ستاد نوسازی سازمان حمل‌ونقل را بررسی کنیم، متوجه فرسودگی عظیم در بخش موتورسیکلت‌ها خواهیم شد. حدود ۹۰ درصد موتورسیکلت‌های موجود در کشور فرسوده هستند که نتیجه آن آلودگی شدید هوای شهرها و البته ایجاد آلودگی صوتی در معابر کشور است.

آمار فرسودگی خودروها در بخش حمل‌ونقل عمومی نیز شرایط وخیمی را نشان می‌دهد. ۴۸ درصد تاکسی‌ها، ۸۶ درصد مینی‌بوس‌ها، ۸۲ درصد اتوبوس‌های درون‌شهری و بیش از ۵۲  درصد از اتوبوس‌های برون‌شهری کشور فرسوده هستند.

سهم خودروهای فرسوده از میزان مصرف سوخت کشور
ستاد نوسازی سازمان حمل‌ونقل علاوه بر اعلام تعداد خودروهای فرسوده، میزان مصرف سوخت این خودروها را به‌صورت تخمین نیز منتشر کرده است. براساس محاسبات این سازمان خودروهای فرسوده اعم از سواری، سواری عمومی-تاکسی، کامیون و کامیونت به ترتیب روزانه، ۱۲.۵، ۲۱، ۱۵  لیتر بنزین و تجاری سنگین ۱۷۵ لیتر گازوئیل مصرف می‌کنند.

استاندارد اعلام‌شده از سوی شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی برای مصرف تاکسی‌های استاندارد، ۸ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر است. این رقم برای خودروهای سواری، ۵ لیتر به ازای صد کیلومتر اعلام شده است. یک وانت استاندارد نیز ۱۰ لیتر بنزین به ازای ۱۰۰ کیلومتر پیمایش مصرف می‌کند.

با توجه به استانداردهای شرکت پالایش و پخش، می‌توان دریافت میزان مصرف سوخت وسایل نقلیه فرسوده تفاوت بسیاری با استانداردها دارد. به‌طور مثال موتورسیکلت‌های فرسوده دو برابر یک موتورسیکلت عادی سوخت مصرف می‌کنند. براساس آمار ستاد نوسازی حمل‌ونقل، مصرف یک موتورسیکلت فرسوده روزانه برابر با ۲ لیتر و مصرف یک موتورسیکلت ایده‌آل یک لیتر در روز است.

حجم خسارت خودروهای فرسوده بر مصرف بنزین و اقتصاد کشور
خودروهای تجاری سنگین فرسوده نیز دوبرابر یک خودرو تجاری سنگین استاندارد گازوئیل مصرف می‌کنند. کامیون‌ها و کشنده‌های فرسوده روزانه ۱۷۵ لیتر گازوئیل مصرف می‌کنند، درحالی‌که رقم استاندارد مصرف آن‌ها ۹۰ لیتر بر روز است.

سالانه ۹ میلیارد دلار خسارات ناشی از عدم اسقاط خودروهای فرسوده به کشور است
با ترکیب محاسبات ستاد نوسازی حمل‌ونقل و سازمان پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، می‌توان گفت که خودروهای فرسوده در روز ۴۶ میلیون لیتر بنزین و ۱۷.۵ میلیون لیتر گازوئیل را مصرف می‌کنند. درصورتی‌که تمامی وسایل نقلیه فرسوده کشور با اتومبیل‌ها و موتورسیلکت‌های نو جایگزین شوند، ۲۷ میلیون لیتر بنزین و ۹ میلیون لیتر در روز صرفه‌جویی گازوئیل صورت خواهد گرفت. با در نظرگرفتن هر لیتر بنزین و گازوئیل برابر با ۷۰ سنت، سالانه ۹ میلیارد دلار خسارات ناشی از عدم اسقاط خودروهای فرسوده به کشور است. این وسایل نقلیه سالانه ۱۳ میلیارد لیتر بنزین را می‌بلعند. با این وجود بعید به نظر می‌رسد با شرایط فعلی بازار خودرو، وضعیت وسایل نقلیه فرسوده موجود در کشور حداقل در کوتاه‌مدت تغییر خاصی را تجربه کند.