خراسان/ زیارت به همراه کودکان، چالش‌های خاص خودش را دارد اما رعایت برخی اصول به تجربه زیارتی شیرین منتهی خواهد شد
دکتر فریده ناصری | روان‌شناس کودک- حضور خانواده با فرزندان‌شان در حرم امام ‌رضا(ع) به ترویج فرهنگ زیارت و آموزش آن به کودکان و نوجوانان منجر می‌شود. البته زیارت به‌خصوص با کودکان، دردسرها و چالش‌هایی دارد و اگر والدین برخی نکات را رعایت نکنند، ممکن است تاثیرات سویی بر روان کودکان و احساس‌شان درباره این عمل داشته باشد.

کفایت حضور در حرم برای زیر 7 ساله‌ها
فهم زیارت در سنین مختلف متفاوت است؛ در سن کودکی که زیر هفت سال و نگاه فرزند ما کودکانه است باید والدین فرزندان را به مشاهده حرم و آن‌چه به آن تعلق دارد دعوت کنند، هم‌نوایی با بزرگ ترها در سلام دادن و احترام گذاشتن به امام معصوم برای این سن مناسب است و کفایت می‌کند. بهتر است خانواده‌ها در این سن با بیان داستان‌هایی با زبان کودکانه، انس و الفت فرزندشان را به امام معصوم افزایش دهند.
آداب زیارت در کودکی دوم
در دوره دبستان که کودکی‌دوم نامیده می‌شود، آموزش کودکان باید با درس‌هایی از خداشناسی آغاز شود یعنی کودک بداند که ائمه معصومین(ع) واسطه‌هایی از سوی خداوند متعال برای هدایت مردم هستند که به مردم از خودشان مهربان‌ترند. بهتر است خانواده‌ها در این سن با استفاده از کتاب‌های داستانی که رفتار ائمه یا امام رضا(ع) را نسبت به مردم بیان می‌کند، آن ها را به شناخت هر چه بیشتر از این ساحت نورانی دعوت کنند تا کودکان با مطالعه و تفکر به این موضوع برسند که ائمه الگوهای کاملی هستند که باید از آن ها درس زندگی گرفت. یکی از راهکارهای تاثیرگذار آن است که کودکان با رفتارهای امام رضا(ع) با کودکان که لبریز از عشق و محبت و دوستی بوده است، آشنا شوند. از این رو می‌توان از کتاب‌ها و فیلم‌هایی که در این باره ساخته شده هستند، کمک گرفت. بنابراین دوره دوم که دوره تعلیم و تادیب است باید منجر به ایجاد شناخت و معرفتی درخور دوره دبستان در کودکان‌مان شود. در این رده سنی لازم است با ایجاد راهکارهایی موجب افزایش معرفت در کودک‌مان شویم. همراهی با کودکان در قرائت زیارت‌نامه‌های کوچک هم بسیار حائز اهمیت است. از کودکان بخواهیم با امام رضا(ع) سخن گفته و حاجات خود را از او طلب کند. این آشنایی در کودکی به تعمیق معرفت در نوجوانی و جوانی ختم می‌شود.
ثبت لحظه‌های خاطره‌انگیز زیارت
اگر برای رسیدن به مقصد زیارت از وسیله نقلیه‌شخصی استفاده می‌کنیم گوش فرا دادن به صوت خوش قرآنی و ادعیه مناسب اثر ماندگاری بر ذهن کودک برجای خواهد گذاشت. همچنین در لحظات حضور در حرم، ثبت لحظه‌های شیرین با عکس گرفتن و فیلم‌برداری‌های کوتاه باعث ماندگار شدن خاطرات می‌شود تا کودک در آینده با دیدن آن‌ها، دوباره دلتنگ زیارت شود. البته با رعایت این اصل که زیارت تحت‌الشعاع فیلم و عکس گرفتن قرار نگیرد.
آزادی عمل نسبی به کودک در حرم
به‌طور کلی در حین انجام مراسم و مناسک زیارت با آزادی عمل نسبی به کودک در حرم، او را راضی نگه دارید. در برابر انجام فعالیت‌های کودکانه او با محبت کلامی و رفتاری واکنش نشان دهید. همچنین گاهی شلوغی و وسعت یک مکان، ممکن است برای بچه‌ها ترس‌آور باشد. با هم گوشه گوشه حرم را کشف کنید و در هر قسمت تاملی بکنید تا بچه‌ها در آرامش، با فضاهای مختلف حرم مانوس شوند.
پاسخ به نگرانی‌های بچه‌ها
بعد از این‌که تصمیم گرفتید در یکی از صحن‌ها، رواق‌ها یا ... بنشینید، بچه‌ها را مطمئن کنید که از آن‌جا تکان نمی‌خورید. جای خلوتی را انتخاب کنید که نگران گم شدن بچه‌ها هم نباشید. وقتی شما صبورانه بنشینید و زیارت کنید، خیال بچه‌ها هم راحت می‌شود و می‌توانند دنبال دوست جدید و بازی‌های جدید بگردند. همچنین اگر فرزندتان نگران چیزی بود، با او درباره‌اش صحبت کنید. گاهی فرزندتان از این که دستشویی‌اش بگیرد و نتواند به موقع خودش را به سرویس بهداشتی برساند، نگران است. با توجه به نگرانی‌های فرزندتان، در صدد رفع و رجوع برآیید و به او متذکر شوید که حواستان به او هست و نزدیک‌ترین سرویس بهداشتی را پیدا کنید.

به بچه‌ها مسئولیت بدهید
مثلا بیا برویم پول نذری‌مان را داخل ضریح بیندازیم یا بیا برویم از آن خادم، نبات بگیریم یا بیا آب برایم بریز که بخورم. کارهای کوچکی که به کمک آن‌ها باید انجام شود، برای خودتان جور کنید. نکته پایانی هم این که، بعضی اوقات هوا گرم یا سرد است یا مثلا بچه‌ها گرسنه و تشنه هستند. خسته شده‌اند و نمی‌توانند بیشتر از یک زمانی در حرم بمانند. نباید طولانی مدت در حرم بمانید چراکه بچه‌ها از فضای حرم زده می‌شوند.