دنیای اقتصاد/ نخستین مرحله فروش خودروهای وارداتی برقی با فریز ۱۰۰میلیون تومان سپرده در یکی از بانک‌های منتخب کلید خورد. در غیاب اطلاع‌رسانی رسمی، بانک‌ها با ارسال پیامک‌های تبلیغاتی، از ثبت‌نام برقی‌ها با بلوکه کردن مبلغ پیش‌خرید خبر دادند. در این دوره، محدودیت‌های ثبت‌نامی حذف و قیمت برقی‌ها نیز مشمول قیمت‌گذاری دستوری نیست.

نخستین مرحله فروش خودروهای وارداتی برقی از فردا در سامانه یکپارچه آغاز خواهد شد؛ این در شرایطی است که گفته می‌شود وزارت صنعت، معدن و تجارت با حذف یا تعدیل برخی محدودیت‌های کلی در فروش برقی‌ها موافقت کرده است. بر این اساس، وزارت صمت موافقت کرده که فروش خودروهای برقی نه فقط برای متقاضیان قبلی خودروهای وارداتی، بلکه برای همه شهروندان آزاد شود. هرچند عرضه خودروهای برقی در سامانه یکپارچه، میانه اردیبهشت امسال کلید خورد، اما نمی‌توان آن را فروش اختصاصی برقی دانست، زیرا مختص ثبت‌نام‌کنندگانی بود که در اسفند 1401 با بلوکه کردن 500میلیون تومان در حساب‌های وکالتی، اقدام به ثبت‌نام خودروهای وارداتی کرده‌بودند.

16اردیبهشت امسال، سامانه یکپارچه به‌روی آن دسته از متقاضیانی که در اسفند 1401 ثبت‌نام کرده بودند، باز شد تا آنها بتوانند خودروی موردنظر خود را انتخاب کنند. ازآنجاکه در این مرحله، سه مدل خودروی برقی نیز عرضه شد، این تصور به وجود آمد که فروش اختصاصی برقی‌ها آغاز شده است. این در حالی است که وزارت صمت قصد دارد فروش اختصاصی خودروهای برقی را از فردا کلید بزند. وزارت صمت البته ظاهرا ترجیح داده به جای اطلاع‌رسانی عمومی درباره آغاز فروش خودروهای برقی، این خبر را از طریق روابط‌عمومی بانک‌ها منتشر کند، چه آنکه شهروندان از طریق پیامک‌های بانکی از فروش اختصاصی برقی‌ها مطلع شده‌اند. طی دو روز گذشته شهروندان پیامک‌هایی را از بانک‌های مختلف دریافت کرده‌اند که از آنها دعوت شده برای افتتاح حساب وکالتی بابت ثبت‌نام خودروهای برقی، اقدام کنند.
 
در واقع این پیامک‌ها سبب شد شهروندان از آغاز فروش اختصاصی خودروهای برقی مطلع شوند، حال آنکه در تمام مراحل قبلی فروش خودروهای داخلی و وارداتی، وزارت صمت و سامانه یکپارچه از چند روز حتی چند هفته قبل و به طور مستمر اقدام به اطلاع‌رسانی می‌کردند. حالا مشخص نیست چه شده که وزارت صمت این بار کار اطلاع‌رسانی فروش خودرو (آن هم مدل‌های برقی را که حساسیت و اصرار زیادی روی آنها دارد) به بانک‌ها سپرده است. به‌هر‌حال طبق آنچه از پیامک‌ها و اطلاعیه‌های مراکز روابط‌ عمومی بانک‌ها بر‌می‌آید، آنها هم‌زمان با آغاز ثبت‌نام و فروش خودروهای برقی وارداتی در سامانه یکپارچه، برای وکالتی کردن حساب و شروع فرآیند ثبت‌نام به صورت غیرحضوری، اعلام آمادگی کرده‌اند.

طبق اعلام بانک‌ها، امکان وکالتی کردن حساب متقاضیان، از روز پنج‌‌شنبه 27اردیبهشت فراهم شده و تا ساعت 13 روز چهارشنبه دوم خرداد‌ماه 1403 به صورت غیرحضوری ادامه خواهد داشت. متقاضیان برای شرکت در ثبت‌نام خودروهای وارداتی برقی، باید یک میلیارد ریال، معادل یکصد میلیون تومان، حساب خود را  وکالتی کنند. نکته دیگری که ظاهرا آن را نیز بانک‌ها به اطلاع شهروندان رسانده‌اند، این است که مشتریان واجد شرایط می‌توانند از فردا یکشنبه 30 اردیبهشت‌ماه تا ساعت 23و 59 دقیقه روز شنبه پنجم خردادماه نسبت به ثبت‌نام و انتخاب یک اولویت از سبد محصولات اعلامی اقدام کنند.

در اطلاعیه یکی از بانک‌ها آمده که فرآیند عرضه خودروهای برقی وارداتی شامل 3 مرحله است. مرحله اول، بلوکه کردن مبلغ یک‌میلیارد ریال در یکی از حساب‌های بانکی و ثبت‌نام در سامانه خودروهای برقی است. مرحله دوم اولویت‌بندی و ارسال اطلاعات متقاضیان به شرکت‌های عرضه‌کننده خودروی برقی است. در نهایت در مرحله سوم عرضه‌کنندگان دعوتنامه برای متقاضیان ارسال خواهند کرد تا قرارداد میان طرفین امضا شود.

شرایط فروش ساده‌تر برقی‌ها
اما دور نخست فروش اختصاصی خودروهای برقی در حالی از فردا آغاز خواهد شد که گفته می‌شود با موافقت وزارت صمت، برخی محدودیت‌های کلی فروش خودرو، برای برقی‌ها تعدیل یا حذف شده است. یکی از این موارد که در بالا نیز به آن اشاره شده، کاهش مبلغ موردنیاز برای بلوکه کردن است. شهروندانی که در دو دور قبلی فروش خودروهای وارداتی شرکت کردند، باید مبلغ 500میلیون تومان بلوکه می‌کردند تا مجاز به ثبت‌نام می‌شدند. این در حالی است که سیاستگذار مبلغ موردنیاز برای بلوکه کردن را بابت فروش خودروهای برقی، به 100میلیون تومان کاهش داده است. ظاهرا هدف از این اقدام، بالا بردن تقاضا برای خودروهای برقی است، چه آنکه وزارت صمت اصرار زیادی به برقی شدن خودروها در کشور دارد.

تفاوت دیگر میان فروش برقی‌ها و دیگر خودروها به موضوع محدودیت‌های عام برای ثبت‌نام بر‌می‌گردد. گفته می‌شود در فروش خودروهای برقی «محدودیت نداشتن پلاک فعال» غیر‌فعال شده است. اگر این‌گونه باشد، افرادی که دارای پلاک فعال هستند نیز می‌توانند در طرح فروش خودروهای برقی ثبت‌نام کنند. البته برای اطمینان از این موضوع، باید منتظر آغاز فروش برقی‌ها شد تا مشخص شود آیا این محدودیت (یا دیگر محدودیت‌های عام در فروش خودرو) برداشته شده یا پابرجاست.

در کنار این موارد، یک اتفاق مهم دیگر در مورد فروش خودروهای برقی رخ داده که به قیمت آنها مربوط می‌شود. طبق اعلام شورای رقابت، قیمت خودروهای وارداتی برقی از شمول نرخ‌گذاری دستوری خارج شده است. بنابراین، عرضه‌کنندگان این خودروها می‌توانند خود نسبت به تعیین قیمت اقدام کنند و سیاستگذار در این ماجرا تصمیم‌گیرنده نخواهد بود.  این در حالی است که دیگر خودروها، اعم از داخلی، مونتاژی و وارداتی‌های غیربرقی، باید تحت دستورالعمل شورای رقابت قیمت‌گذاری شوند.

استقبال می‌شود؟
فروش اختصاصی خودروهای برقی در شرایطی از فردا آغاز می‌شود که گفته می‌شود متقاضیان از خودروهای برقی‌ عرضه‌شده (خودروهایی که برای ثبت‌‌نام‌کنندگان اسفند 1401 عرضه شده بود) استقبال نکرده‌اند. عدم استقبال از برقی‌ها دلایل مختلفی داشته، از جمله قیمت بالا، ضعف زیرساخت به‌خصوص ایستگاه‌های شارژ و احتمالا ضعف تقاضا برای این خودروها در بازار آزاد. در این شرایط حالا سیاستگذار فروشی اختصاصی برای خودروهای برقی در نظر گرفته است، در‌حالی‌که دلایل عدم استقبال از عرضه برقی‌ها، همچنان پایدار است. به عبارت بهتر، با وجود چالش‌هایی مانند قیمت بالا، ضعف زیرساخت و به اصطلاح «نداشتن بازار»، این امکان وجود دارد که در نخستین مرحله فروش اختصاصی خودروهای برقی نیز استقبال چندانی از این خودروها صورت نگیرد.