اعتماد/ « جهان دگرگون‌شونده: نگاه ژاپنی » عنوان سرمقاله روزنامه اعتماد نوشته محسن شریعتی‌نیا است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:

اخیرا در سفری به دعوت دولت ژاپن با طیفی از اندیشمندان ژاپنی روابط بین‌الملل در مورد وضعیت دگرگون‌شونده سیاست بین‌الملل به گفت‌وگو نشستم. آنچه در پی می‌آید برداشت‌های نویسنده از گفت‌وگو با طیفی از اندیشمندان ژاپنی سیاست بین‌الملل است. سیاست بین‌الملل پس از دهه‌ها کانون جدیدی یافته است: رقابت تشدیدشونده چین و امریکا. در این میان شناخت از چین نوظهور کمتر است و خبر و تحلیل درباره آن بیشتر و بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد. اما نگرش کشورهای دیگر به دوقطبی جدید و به موقعیت خود در این دو قطبی نیز حائز اهمیت است، موضوعی که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد.  ژاپن به عنوان نخستین قدرت مدرن آسیایی، سومین قدرت اقتصادی جهان، مهم‌ترین متحد امریکا در آسیا و از مهم‌ترین همسایگان چین از موقعیت پیچیده‌ای در دو قطبی جدید برخوردار است. روایت ژاپنی از جهان جدید و موقعیت خود در آن می‌تواند به شناخت وضعیت دگرگون‌شونده نظم بین‌المللی کمک کند. دگرگونی محیط امنیتی ژاپن در پیامد بازتوزیع قدرت بین‌المللی و شکل‌گیری دو قطبی جدید در کانون توجه و دغدغه محققین ژاپنی قرار داشت. به بیان دقیق‌تر اینکه توزیع قدرت جدید چگونه بر موقعیت بین‌المللی ژاپن اثر خواهد داشت در کانون توجه آنان بود.  از میان مولفه‌های بازتوزیع قدرت، چین به عنوان مهم‌ترین قدرت در حال ظهور، مهم‌ترین همسایه، شریک تجاری کلیدی و کشوری که دارای اختلافات سرزمینی، تاریخی و ایدئولوژیک با ژاپن است از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. تغییر فزاینده در الگوی همکاری و رقابت چین و امریکا و سوق یافتن دو قدرت به سوی رقابت راهبردی تشدیدشونده، ژاپن را در موقعیت جدیدی قرار داده است. این کشور اکنون در کانون این رقابت قرار گرفته و با انتخاب‌های دشواری مواجه است. از یک سو همراهی با امریکا در مقابله با چین شرط دوام اتحاد با ایالات متحده به عنوان سنگ بنای سیاست خارجی ژاپن است و از دیگر سو چنین همراهی خشم چین و واکنش‌های انتقام‌جویانه این کشور را احتمالا بر می‌انگیزد و ممکن است به از دست رفتن یکی از بزرگ‌ترین بازارهای ژاپن منجر شود. از همین رو ژاپن گرچه همچنان اتحاد با امریکا را مهم‌ترین انتخاب راهبردی خود می‌داند، اما از تقابل آشکار پرهیز دارد و می‌کوشد روابطی مبتنی بر همکاری و رقابت با چین را تداوم بخشد. اینکه ژاپن تا چه زمانی می‌تواند از یک سو به اتحاد با امریکا ادامه دهد و از دیگر سو روابطی نسبتا نرمال با چین را تداوم بخشد، چندان روشن نیست اما برخی اندیشمندان ژاپنی معتقد بودند حفظ این وضعیت شکننده به‌طور فزاینده‌ای دشوار می‌شود. تشدید بحران در تنگه تایوان و گمانه‌زنی‌های فزاینده در مورد درگرفتن جنگی در این تنگه یکی از نگرانی‌های راهبردی ژاپن است. اینکه در چنان شرایطی ژاپن در چه نقطه‌ای قرار گیرد و چه سلسله‌اقداماتی منافع این کشور را تامین می‌کند، مورد بحث و مناظره اندیشمندان و اهالی سیاست این کشور است. در شرایطی که جنگی در تنگه تایوان درگیرد احتمالا ژاپن نمی‌تواند بی‌طرفی پیشه کند. بنابراین پرسش بر سر نحوه نقش‌آفرینی در این جنگ و نه کوشش برای حفظ بی‌طرفی است. برخی محققان ژاپنی معتقد بودند که این کشور احتمالا در حد پشتیبانی در کنار امریکا خواهد ایستاد و فراتر نخواهد رفت. البته اغلب اندیشمندانی که با آنان گفت‌وگو کردم، حمله چین به تایوان را نوعی خودزنی می‌پنداشتند و احتمال وقوع آن را بسیار ضعیف برآورد می‌کردند. از منظر آنان چین با شیوه‌های نرم که مهارتی مثال‌زدنی در کاربست آنها دارد به اثرگذاری بر رفتار تایوان، به ویژه از طریق چرخه‌های انتخاباتی ادامه خواهد داد و برخلاف روسیه، خود را وارد جنگی فرسایشی نخواهد کرد.
روسیه جدید و وضعیت جدید روسیه از دیگر موضوعات مورد توجه اندیشمندان ژاپنی بود. روسیه به عنوان همسایه‌ای که ژاپن تاریخی از روابط پیچیده با آن داشته، جنگی جدید را آغاز کرده است، جنگی که ژاپن را در کنار امریکا و رو در روی آن قرار داده، نگرانی از وابستگی فزاینده روسیه به چین را ایجاد کرده و تسلیحات هسته‌ای را در کانون سیاست بین‌الملل قرار داده است. نزدیکی فزاینده روسیه و چین و به ویژه حرف‌شنوی روسیه از چین مایه نگرانی طیفی از محققان ژاپنی بود. افزون بر این تاثیرات مختل‌کننده این جنگ بر زنجیره‌های جهانی ارزش برای سومین اقتصاد جهان نگرانی‌هایی از پی آورده است. 
برخلاف تصور رایج، اندیشمندان ژاپنی چندان نگران نقش رو به گسترش چین در خاورمیانه نبودند. از آنجا که اقتصاد ژاپن سال‌هاست در وضعیت توسعه‌یافته قرار گرفته و به سوی بخش خدمات سوق یافته است، شرکت‌های ژاپنی حضور دهه‌های گذشته را در خاورمیانه ندارند و این کشور نیز عمدتا بر توسعه روابط با اقتصادهای آسیایی و اقتصادهای توسعه‌یافته متمرکز شده است. به دیگر سخن رقابت چندانی حداقل از منظر محققان ژاپنی میان این کشور و چین در خاورمیانه وجود ندارد.  نهایتا در مورد روابط ایران و ژاپن تقریبا تمامی اندیشمندان معتقد بودند بدون احیای توافق هسته‌ای یا حل‌وفصل بحران هسته‌ای به شیوه‌های دیگر، رکود در روابط دو کشور تداوم خواهد یافت. افزون بر بحران هسته‌ای، سایه امریکا بر روابط دو کشور همچنان سنگینی می‌کند. ایران و ژاپن روابط بسیار متفاوتی با امریکا دارند و مادامی که این روابط متفاوت ادامه یابد، وضع موجود در روابط دو کشور احتمالا تداوم خواهد یافت.